Дипломдық зерттеудің өзектілігі
Жыл басы Наурыз ортасы
жүктеу/скачать 294.84 Kb.
|
7-сурет. Балалардың мектепке дейінгі мектепке бейімделуін зерттеу нәтижелерін талдау диаграммасы (жыл басы – наурыз айының ортасы) Осылайша, мазасыздық диагностикасының нәтижелері көрсетті. Мектеп жасына дейінгі балалардың көпшілігінде қазір төмен мазасыздық. Бұл балалардың жалпы оң көңіл-күйіне ықпал етеді. Күндізгі уақытта тәрбиеші ұсынатын ойындар мен жаттығуларға қосылуға ұмтылу, балалар соңында «терезеден алыстап», аналарын үнемі күтуді тоқтатты - мұның бәрі балалардың жаңа ортаға үйреніп, ұнай бастағанын айтады және өздерін ыңғайлы сезінуге болуға үйренді. Барлық балалар топ кеңістігін меңгерді, өтініштерді естуді үйренді. Тәрбиешіге өздері өтініш білдіре бастады. Демек жоғарыда атқарылған жұмыстар өз оң нәтижесін берді деп толықтай сеніп айта аламыз. Қорытынды Балалардың мектепке дейінгі білім беру мекемесіне бойынша психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді талдау негізінде біз бейімделу – бұл адамның проблемалық жағдайларды жеңу процесі екенін анықтадық, оның барысында әлеуметтену дағдылары қолданылады, бұл топпен ішкі немесе сыртқы қақтығыстарсыз өзара әрекеттесуге, жетекші әрекеттерді нәтижелі орындауға, рөлдік үміттерді ақтауға мүмкіндік береді. Бала бейтаныс адамдармен жалғыз қалғанда, күйзеліске ұшырайды. Келісе алмау және бірлескен ойын дағдыларының қалыптаспауына байланысты қақтығыстар жиі туындайды, ал мектеп жасына дейінгі баланың құрдастарымен қарым-қатынас жасау қажеттілігі тек қалыптасады. Нәтижесінде балабақшадағы алғашқы күндер жағымсыз әсер қалдырады. Бейімделу кезеңінің мәні-табиғи бейімделу процесін аз ауыртпалықсыз және қарқынды ету, ал оның шарттарының бірі-бұл процесті басқару. Сондықтан топтағы қолайлы атмосфера, педагогикалық қолдау, ата-аналармен өзара әрекеттесу баланың мектепке дейінгі білім беру мекемесіне бейімделу процесін сүйемелдеудің қажетті шарасы болып табылады. Зерттеу барысында 3 міндет қойылды: 1. Психологиялық-педагогикалық әдебиеттегі балалардың мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына әлеуметтік-психологиялық бейімделу мәселесін талдау. 2. Мектеп жасындағы кіші топ балаларының мектепке дейінгі мекемеге бейімделу диагностикасын жүргізу. 3. Мектеп жасына дейінгі кіші топ балаларының мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына әлеуметтік-психологиялық бейімделу мәселелерін шешуге бағытталған педагогикалық іс-әрекеттің мазмұнын әзірлеу. Қойылған міндеттерді шешу үшін психологиялық-педагогикалық әдебиеттер зерттелді, мектеп жасына дейінгі балалардың мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына бейімделу деңгейін зерттеу үшін диагностика жүргізілді және педагогикалық қызметтің мазмұны жасалды. Мектеп жасына дейінгі балалардың мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына әлеуметтік-психологиялық бейімделу деңгейін анықтау үшін 3 диагностика жүргізілді, оның барысында диагностика жргізіген балалар арасында бейімделудің орташа деңгейі 70%, бейімделу деңгейі төмен балалардың 30% екендігі анықталды. Диагностика нәтижелері мектеп жасына дейінгі кіші топ балаларының мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына бейімделуіне жағдай жасау бойынша мақсатты педагогикалық жұмысты жүзеге асыру қажеттілігін растады. Балалардың мектепке дейінгі білім беру ұйымдарына бейімделу мәселелерін шешу үшін біз тәрбиешінің отбасымен өзара әрекеттесуінің дәстүрлі емес түрлерін қолдандық, мысалы, дөңгелек үстел, конференция, сұрақ-жауап кеші, шығармашылық шеберхана, шағын кітапхана. Мектепке дейінгі мекеменің жұмыс сапасына, атап айтқанда, ата-аналардың педагогикалық мәдениетінің деңгейі, балалардың отбасылық тәрбиесінің деңгейі, демек, баланың бейімделу процесінің сәттілігі тәрбиеші жұмысының формалары мен әдістерін таңдауға байланысты. Бұл зерттеу мектепке дейінгі білім беру мекемесінде балалардың бейімделуіне жағдай жасаудағы педагогтың қызметін жобалау мақсатында жүргізілді. Ғылыми әдебиеттерге теориялық талдау жасағанда бейімделу дегеніміз – жаңа әлеуметтік жағдайларға байланысты өзінің мінез-құлқын өзгерту қабілеті екендігі баса айтылды. Балабақшаға келуімен баланың әлеуметтік жағдайы да өзгереді. Мектепке дейінгі мекемеде ол басқа балалармен тең дәрежеде балалар ұжымының мүшесі болады. Осыған байланысты бала психологиялық тұрғыда қайта түзелуі, мінез-құлқын өзгертуі, бейтаныс ересектермен, құрдастарымен қарым-қатынас жасауы қажет. Мұның бәрі баланың іс-әрекетінде және мінез-құлқында қалыптасқан стереотиптердің бұзылуына әкеледі, стрессті тудырады. Бейімделу жеке тұлғаның әлеуметтік орта жағдайына бейімделуі ретінде қарастырылады және тұлғаның әлеуметтенуінің негізгі әлеуметтік-психологиялық механизмдерінің бірі болып табылады. Балаларда стресске төзімділік әлі дамымаған және эмоционалдық стресске жауап көбінесе психосоматикалық бұзылулар болып табылады. Мектеп жасына дейінгі балалар жалпыланған, яғни барлық дене жүйелерінің сыртқы тітіркендіргіштерге жалпы бейімделу реакцияларымен сипатталады. Тәрбиеші балалардың бейімделу процесін үнемі диагностикалауды қажет етеді. Бейімделу процесін диагностикалау үшін ол негізінен балалардың мінез-құлқын, қарым-қатынасын, эмоционалдық көріністерін бақылау үшін қолданылады. Қолайлы диагностикалық опция да берілген тақырып бойынша сурет салу болып табылады. Ерте мектепке дейінгі жаста мұғаліммен бірлескен іс-әрекет баланың әлеуметтенуіне және бейімделуіне айтарлықтай әсер етеді. Баланы балабақша жағдайына бейімдеу, балалардағы бейімделу кезеңінің ағымын жұмсарту процесінде тәрбиеші маңызды рөл атқарады. Мектеп жасына дейінгі балалардың бейімделуін ұйымдастыру үшін балалардың қоршаған ортаны ауыртпалықсыз қабылдауына көмектесетін өзара әрекеттесу тиімді (бейтаныс балалар мен ересектер). Бала өзінің бейімделу мүмкіндіктерін пайдалануды үйренуі керек, ол үшін оған жас ерекшеліктеріне сәйкес келетін әртүрлі іс-әрекет түрлерін ұйымдастыру формалары қажет, бұл оған көмектеседі. Балалармен жұмыс жасауда олар өздерінің жағымды әрекетін көрсету, ауыстыру, зейінді ауыстыру, ережелермен таныстыру, ойын техникасы, музыка, әзіл т.б. Мектеп жасына дейінгі балалардың бейімделу деңгейін эмпирикалық зерттеу, жалпы алғанда, балалардың балабақшаға нашар бейімделетінін көрсетті. Олар көбінесе құрбыларымен қарым-қатынас жасауды білмейді, тәрбиешілерден қорқады, тәрбиешіге жүгіну қиынға соғады, анасынан айырылу қиынға соғады, көбінесе режимге үйренбейді. Көптеген балалар өздерін жақсы сезінбейді, олар жиі жылайды, тамақтану және ұйықтау проблемалары бар. Балалардың көпшілігінде жоғары мазасыздық байқалады, ол жылаумен, ренішпен, шиеленіспен және қызметпен айналысудағы қиындықтармен көрінеді. Диагностикалық нәтижелер балаларды балабақша жағдайына сәтті бейімдеу мақсатында оқу іс-әрекетін ұйымдастыру қажеттігін көрсетті. Балабақшадағы балалардың бейімделу жағдайын ұйымдастырудағы тәрбиеші қызметінің жобасы баланың отбасынан балабақшаға ауыртпалықсыз өтуіне жағдай жасауға бағытталған. Тәрбиелік іс-шараларды жүзеге асыруда басты рөл мұғалімдер мен ата-аналарға тиесілі. Балалармен жұмыс істеу кезінде мыналар қажет: эмоционалды қолайлы атмосфераны құру, балаларда балабақшаға деген оң көзқарасты, қоршаған ортаға деген сенімділік сезімін қалыптастыру, балаларды ересектермен және бір-бірімен таныстыру және олардың жақындасуына көмектесу. Кіші топ балаларының мектепке дейінгі мектепке бейімделуі 4 кезеңде өтеді. Бірінші кезеңде барлық балаларда эмоционалдық салада қиындықтар, психологиялық жайсыздық белгілері байқалады. Балалар ойыншықтардан бастап, басқа адамдармен қарым-қатынас жасаудан бас тартады, ата-аналарымен қоштасуға қиналады, топта өзін мазасыз ұстайды, жиі әрекет етеді, жылайды, анасы туралы үнемі сұрайды, үйге баруды сұрайды. Құрбылары мен тәрбиешілеріне немқұрайлы қарайды немесе олармен байланысқа түсуден бас тартады. Келесі кезеңде әртүрлі бейтаныс ересектердің балалары өздеріне тәрбиеші таңдайды. Олар оның өтінішіне аты-жөні бойынша жауап бере бастайды, сүйіспеншілікке және ойнау ұсыныстарына жауап береді, режимдік процедураларды сақтауда қиындықтар туындаса және бірдеңе нәтиже бермесе, көмек пен қолдауға жүгінеді. Балалар үйін сағынып, анасынан уақытша айырылғанда қамқоршысынан жұбаныш табуға тырысады. Үшінші кезеңде балалар топтағы ойыншықтарды белсенді пайдалана бастайды, таныс емес заттарды және топтың қоршаған ортасын зерттейді. Соңғы төртінші кезеңде балалар басқа балаларға қызығушылық танытады, олармен қарым-қатынас жасауды қажетсінеді. Балалар құрдастарының назарын аударуға тырысады, күледі, ойыншықтарын ұсынады. Балалар құрдастарымен бірлескен ойындарға қызығушылық таныта бастайды, кейбір балаларға селективті симпатиялар пайда болады. Тәуелділіктің бұл кезеңдері балабақшаға келген барлық балалардан өтеді, бірақ олардың ұзақтығы барлық балалар үшін әртүрлі. Бұл бейімделу ерекшеліктерін анықтайды. Осылайша, зерттеу болжамы расталды. Тәрбиеші мен балалардың бірлескен іс-әрекеті мектеп жасына дейінгі кіші топ балаларының балабақшаға сәтті бейімделуінің тиімді шарты болып табылады. жүктеу/скачать 294.84 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|