Е. Ш. ДҮсіпов, Т. Е. Уразымбетов
Жүректі толғандыратын ойдың тұрпаттары
жүктеу/скачать 2.91 Mb. Pdf көрінісі
|
| Жүректі толғандыратын ойдың тұрпаттары:
а. Хабарлама (Communicatio) – тыңдаушыларға деген сенімділік, олардың ар-намысына бағытталған кезде. Олақ көңілдікті көрсетеді, ақиқатқа деген сенімділікті көрсетіп және соған қарай жүректі лүпілдетеді. ә. Күмән (Dubitatio) – жанға жағымды ұғымсыздық, ынтызарлықтың трагедиялық күресі, неге еру керек, нені қалау керек екендіктің белгісіздігін көрсетеді. Кімге болса да өз жүрегін өзгенің сезімінде тексеріп көру жағымды болып келеді. б. Баяулық (Sustentatio) – ой және сөздердің біржаққа кете беруі, ал әрекеттер кенеттен басқа жаққа ауысады. Бұл кенеттілік жүрекке жағымды. в. Үндеу (Apostrophe) - жоқ, жансыз және тіпті дерексіз нәрсеге айтылған тірі сезім. Ол өмірді барлық жағынан болжайды және жанды тебірентеді. г. Жүріп өту (Praeteritio) - айтқысы келмей тұрғандай, барлығын есептеп шығару, неғұрлым елеусіз, мейірімді болса, соғұрлым жүректі баурайды және ақыл-ойды сендіреді. Көптеген дәлелді немесе айғақты есептеу үшін қолданылады, өйткені жартылай дыбыстап, жанап өтіп сөйлейді. ғ. Тоқтату (Aposiopesis) - ойды немесе сезімді аяқтамай, байқаусызда сөзді үзеді. Үндеместікпен ұқсас: адам өзі бір сөзді айтпаған секілді, ал нәтижесінде тұтас ойды – тоқтатады. 59 д. Жалбарыну (Execratio) - өзінің немесе өзгенің жеккөрінішті басына антын бұзғаны үшін: барлық апатты шақыру. е. Тілек (Votum) - өзіне және өзіне ұнамды жанға барлық игілікті немесе ерекше бір нәрсені тілеу. Сипаттаманың қорытындысында және сөздің тұжырымдарында қолданылады. ж. Өтіну (Interrogatio) - ойдың және сезімнің жауапты талап етпейтін сұрағына айналдыру. з. Лептеу (Exclamatio) - үлкен ынтықпен сыртқа шығарылған жанның еріксіз қозғалысы, ойы, сезімі. Оған тағы қосымша лептеу (Epiphonema) жатады - ол да лептеу, бірақ сөзді қорытындылайды және маңызды ойды білдіреді. Барлық осы әдістердің тиімділігін тек олардың соттық сөзде мұқият пайдаланған кезде бағалауға болады. Жалпы риториканың тағы да екі элементі бар.Олардың біріншісі: жүктеу/скачать 2.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|