Егемендікке ие болғалы Қазақстанның қоғамдық саяси өмірінде болған өзгерістер оқыту, тәрбиелеу ісіне де жаңалықтар енгізіп, жаңа леп әкелді

Тек Бар

№2 таблица. Түлкі мен тиін. (мысал) Ә. Асылбеков.

Түлкі

қасқырдан құтылып кетті

мақтаншақ

ақылды

Тиін

Шаңырақ

Кіші отау

Бөлек отау

Үлкен отау

Хабарлы сөйлем сұраулы сөйлем лепті сөйлем

1. 
   Оқушылар сөйлем мүшелерімен танысады
   
2. 
   Қазақтың салт дәстүрін де біледі. Тірек сызбаны “сөз топтары” тақырыбын өткен кезде де қолдануға болады.
   

Педагогикалық технологияның келесі түрі – оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту технологиясы. Сын тұрғысынан ойлауды дамыту. Бағдарламасы әлемнің түкпір – түкпірінен жиылған білім бірлескен еңбегі.

Мақсаты оқушыларға кез – келген мазмұнға сыни тұрғыдан қарап, екі ұйғарым бір пікірдің біреуін таңдауға саналы шешім қабылдауға сабақтарда үйрету. Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы қызығушылықты ояту, мағынаны тану, ой толғаныс кезеңдерінен түзеледі. Енді осы кезеңдердің мақсаттарына тоқталайық:

1. Қызығушылықты ояту кезеңінің мақсаты – баланың белсен-ділігін арттыру. Оқушы өзі білетінін еске түсіреді, қағазға жазады, көршісімен бөліседі, тобында талқылайды. Яғни айту, бөлісу, ортаға салу арқылы оның ойы ашылады. Оқушы бұл кезеңде жаңа білім жайлы ақпарат жинап, оны байырғы біліммен ұштастырады.

2. Мағынаны тану – бұл кезеңде оқушы жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушыға оқу тақырыппен тансу барысында.

V – білемін

– – білмеймін

+ – мен үшін жаңа ақпарат

–? – мні таңқалдырады белгілерін қойып отыру тапсырылады. Оқушылар білетіндерін анықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді. Бұл әрекет арқылы жаңаны түсіну үшін бұрынғы білім арасында көпірлер құрастыруға дағдыланады.

3. Ой толғаныс кезеңі. Бұл кезеңде оқушы өзінің нені үйренгенін саралап, оны қалай қолдану керектігін ой елегінен өткізеді. Бұл әрекетті тиімді өтуге лайықталған “Бес жолды” өлең “Венн диаграммасы”, “Еркін жазу”, “Семантикалық карта” сияты стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне, ауыр – жеңілдігіне қарай лайықтала қолданылады. Олар оқушылардың бір – бірінен ой алмастыруын, ой түйіндеуін қамтамасыз етеді. Әр оқушы өз шығармашылығын көрсете алады.

Бұл әдістерді қазақ тілі сабақтарында тиімді етіп қолдануға болады. Мысалы 2 – сыныпта “Сөйлемдегі сөздердің байланысы” тақырыбын өткенде балаларға мынадай тапсырма беруге болады.

1. 
   Күз тақырыбына ассоциялық аймақ жасату, яғни күз дегенде ойымызға не келеді, соның бәрін жазу.
   

Мектеп

Жапырақ КҮЗ алма

Бақша жаңбыр бұлт

2. Енді осы тірек сөздерімен қысқаша әңгіме құрау барысында сөйлемдегі сөздердің қалай байланысқанын айтқызу. Әр топтан бір оқушы шығарып әңгімесін оқыту.

Сонымен бірге “Бес жолды өлең” әдісін де қолдануға болады. Бір мәтенді оқып беріп, бес жолды өлең әдісі бойынша сұрақтар қою.

1. 
   Тақырыпты суреттейтін сөз. Зат есім болуы тиіс.
   
2. 
   Тақырыпты суреттейтін екі сын есім.
   
3. 
   Іс - әрекетті көрсететін үш сөз. Етістік.
   
4. 
   Төрт сөзден тұратын мағыналы сөйлем.
   
5. 
   Соңғы сөз синоним болуы керек. Мысалы: “Ұр тоқпақ” ертегісі.
   

1. 
   Балалар
   
2. 
   Ұрлықшы, ұятсыз
   
3. 
   Алдады, ұрлады, таяқ жеді
   
4. 
   Балалардың қылығы дұрыс емес
   
5. 
   Балалар – жеткіншектер
   

Немесе

1. 
   Шал
   
2. 
   Аңқау, ақкөңіл
   
3. 
   Алданды, қайтарды, мұратына жетті
   
4. 
   Шал балаларға алданып қалды
   
5. 
   Шал - қария
   

Бұл әдістердің барлығы да балалардың белсенді іс - әрекет етуіне жағдай жасайды.

Сол сияқты “Қазақ тілі” сабағында ой – толғаныс кезінде “Венн диаграммасын”, яғни шеңбер ойынын ойнауға болады. 2 – сыныпта “Мәтін деген не?” тақырыбын өткен кезде А. Байтұрсыновтың аударған “Ағаш” мысалын оқып беріп, сол мәтін бойынша балалардың өздері білетін ағаш түрлерін шеңберге жазғызу.

Жабайы ағаштар Бақта өсетін ағаштар


Екеуі де тірі табиғат. Ауа, су, жылу керек.

Пайдалы

ЕМЕН, ТЕРЕК, ҚАРАҒАЙ, ШЫРША, ҚАРАҒАШ, ҚАЙЫҢ, СЕКСЕУІЛ

АЛМА, ШИЕ, ӨРІК, АЛМҰРТ, АЛША, ҚАРАҚАТ, ЖҮЗІМ

Екі шеңбер ортасына екеуіне тән қасиеттер жазылады.

Ой толғаныс кезеңінде пайдалануға тиімді әдістің бірі – еркін жазу. Мұғалім сабақ бойына қарастырылған жаңа ақпарат жайлы, одан алған әсерін, не үйренгенін, нені әлі де біле түсу керек екенін т.б. жайлы өз пікірін қағаз бетіне түсіруді тапсырады. Жазуға уақыт береді. Уақыт аяқталған кезде оқушылар өз жазғандарымен топ мүшелерін таныстырады. Ең жақсы деп танылған жұмысты ұжымда оқуға болады. Оқушыларды алған білімдерін қортуға оған сын көзбен қарап, ойын түйіндеуге үйрететін бұл әдісті кез – келген сабақта қолдануға болады.

Сын тұрғысынан ойлануды дамыту жобасының келесі әдісі - ұжымдық оқыту әдісі. Мақсаты жалпы мәселені алдымен жұпта, сосын ұжымда талқылау. Бұл жағдайда әрбір оқушы бір сәт өзін мұғалім ретінде сезінеді, оқуға деген жауапкершілігі, белсенділігі артады. Әдісті қолдану былайша ұйымдастырылады. Алдымен ұжым 4 адамнан тұратын топтарға бөлінеді. Бұл “жанұя” топтар деп аталады. Содан кейін 1, 2, 3, 4 – ке санау арқылы 1 – лер бөлек, 2, 3, 4 - өз алдына “жұмыс” тобын құрайды.

Оқуға ұсынылған материалдың тақырыбы, талқыланған соң, осы мәтінді түсіну екендігі ескеріледі.

4 логикалық бөлікке бөлінген мәтіннің бір бөлігі 1-лер, 2-бөлі-гін 2 саннан алғандар, 3, 4 – нөмірлі топтарға оқуға тапсырылады. Жұмысты бастамас бұрын оқушыларға “жұмыс тобында” мәтіннің тиісті бөлігін жақсы меңгеру қажеттілігін, өйткені сол бөлікті “жанұя топ” оқушыларына түсіндіруге жауапты екенін, мәтінді тұтас түсіну әр оқушының ыждағаттылығына байланысты екендігін түсіндіру қажет.

Келесі кезекте ұжым мүшелері бастапқы топтармен қайта табысып, өздерінің үйреніп келген бөліктеріндегі мазмұнды ортаға салады. Осылайша ұжым мүшелері бірін – бірі оқытуға сол арқылы ойлауға үйренеді. Бұл әдісті қолдану оқушының оқуға деген қызығушылығын арттырады, ұжымда жақсы қарым - қатынас қалыптасады, саналы тәртіп орнайды.

жүктеу/скачать 297.5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: