«Ежелгі дәуір әдебиеті» «Алып Ер Тұңға» дастаны


Тәуіп шал- мейірімсіз, таяз ойлы жан, «аққумен баланы аластаңдар»,- деп кеңес берген ем-ші. Жылқышы қарт-



Pdf көрінісі
бет176/228
Дата05.03.2024
өлшемі3.69 Mb.
#494339
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   228
Әдебиет пәнінен барлық шығарма талдау 1 (2)

Тәуіп шал- мейірімсіз, таяз ойлы жан, «аққумен баланы аластаңдар»,- деп
кеңес берген ем-ші.
Жылқышы қарт-ақылы мол, көргені көп адам.
« Маңызды деректер:
Оқиға болған жер: Алатаудың жанындағы «Жетімкөлде».
Аққулар асықпайтын, сұлу, жалп беріп жағаға көкқұтан секілді қонбайтын ақ
мүсінімен кер-без жүзіп жүретін болған. Жетімкөлде ежелден келе жатқан
дәстүр: Айдын көлдің аққуын налытпаған.
Тәуіп шалдың айтқаны: «Аққуменен баланы аластаңдар».
«Айдынның аққулары ұйықтағанда, өрген мал, өскен шырша абайлаған,
барлығы қасиеткеқарайлаған...»
Тамылжыған тамыз айының таңында болады.
«Аққу мойын, сүмбе қанат, Алаңсыз тарануда күнге қарап. Айдынның
еркелері, білмей тұр-мын, Етермін тағдырыңды кімге аманат?!» - деп ерекше
сипатталады.
Ана мылтығын көздеп, шырша қалқасында отырады.
Жетімкөлдің басында жылқы бағып қарт бақташы жүрген болатын, мылтық
даусын естіпқұстардың зіресңн ұшырған қандай қаніпезер екен деп барғанда,
орамалды әйелді көріп таңданып қалады.
Жылқышы қарттың айтқаны: «Тәуіптің айтқаны бәрі өтірік, үйіне қайт. Бұл
істегенін дұрыс болмады. Тым құрыса аққуға кезенерде ырым жасап,
саусағыңды қанаттың ба?»Ананың жасынан естігені: «Аққу атқан
оңбайды».


Ана ат басын бұрып үйіне сескеніп қайтып бара жатқанда, бір нәрсені
сезгендей жаман күй-де болады. Аққуды атқандағы бар ойы сырқат
баласы еді. Үйіне келсе, бала қаза болып- ты. Ана сонда ғана қателігін
түсініп, ес кетеді, аққуд өлтіргендегі соры осы екенін ұғады.
Поэманың эпилогінде айтылатын ой: Аққулардың содан кейін
«Жетімкөлге» оралмаға-ны. «Тек қана тыныштықта ұйықтайды олар,
Шошыса, екінші рет оралмайды», - де-ген түйін жасайды.
« Ұлттық құндылықтар: Қазақтың ежелгі аңыз-әңгімелеріне жан бітіреді,
құс киесін, қа-зақ ырымдарын көрсетедіҚасиет пен қасірет ұғымдарын
сөз етеді.
« Түсінік: Адам мен табиғат, мейірімділік пен зұлымдық, қасиет пен
қасірет тақырыбынаарналған шығарма. Аққу - киелі құс. Халқымыз құс
төресі саналатын аққуды ежелден қастерлеп, пәктік пен сұлулықтың
белгісі деп, оған ешқашан оқ атпаған. Аққу туралы елаузында аңыз-
әңгімелер де көп сақталған, ақын-жазушыларымыз да туындыларын ар-
наған.
« Өз ойым: М.Мақатаев өзінің поэмасында адам табиғаттың перзенті бола
тұра, өз баласы үшін қатыгездікке барып, қаталдық танытып, қасиетке оқ
атқаны туралы баяндайды. Ана-ның балаға деген ұлы махаббатының
күшін көрсетеді.
«


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   172   173   174   175   176   177   178   179   ...   228




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет