Екібастұз қаласының аумағын дамытудың 2011-2015 жылдарға арналған бағдарламасы Екібастұз қаласы Мазмұны

2010 жылы ішіндегі өңірлік экспорттың көлемі 326,8 млн. долларды құрады, бұл 2009 жылға қарағанда 11,05%-ға төмен. 2007 жылмен салыстырғанда экспорттың көлемі 0,15%-ға төмендеді.

2007-2010 жылдар кезеңінде Екібастұз өңірлік экспорттың құрылымында ерекше өзгерістер байқалмайды.

Негізгі экспорттық саласы кен өндіру (минералдық өнімдер,кендер) болып табылады.

Осы салалардың өнімдерінің негізгі тұтынушысы Ресей болып табылады.

Экспорттың көлемін қысқарту облыс кәсіпорындарының экспортқа бағдарланған өнімдеріне әлемдік бағаның құлдырауымен байланысты.

Екібастұз өңіріне тауарлар импортының құрылымы елеулі өзгерістерге ұшыраған жоқ.

Әкелінетіндердің ең көп көлемдері: машиналарға, жабдыққа, көлік құралдарына (тауар топтары 85= 27193 мың АҚШ доллары; 84 топ = 54976 мың АҚШ доллары; 86 топ = 72686 мың АҚШ доллары; металлургия өнімі (тауар тобы 72 және 73) = 30617 мың АҚШ доллары.

Сондай-ақ соңғы жылдардың ішінде импорттың негізгі баптарына инвестициялық мақсаттағы тауарлар тобын (технологиялық жабдық, машиналар,талшықты-оптикалықкәбілдер)жатқызады,бұл кәсіпорындарында жүріп жатқан техникалық қайта қарулану мен жаңғырту үдерістерін көрсетеді.

Тауар айналымының жалпы көлеміндегі ең көп үлес салмағын жақын 53%. және алыс 47% шетелдерден әкелінетін өнім импортының көлемі алады.

Екібастұз өңірі әлемнің 43 елімен экспорттық-импорттық операцияларды, оның ішінде 11 елмен экспорттық операцияларды, 32 елмен импорттық операцияларды жүзеге асырады. Өңірлік экспорттың ауқымды бөлігі (99,12 %) ТМД елдеріне немесе 323,951 млн. АҚШ долл. келеді, алыс шет елдерге (0,88%) 2,85 млн. АҚШ доллары сомасына тауарлар шығарылды.

Ресей Федерациясы облыстың сауда әріптестерінің арасында көшбасшы болып табылады, облыстың сыртқы сауда айналымындағы оның үлес салмағы 2009 жыл ішінде 76,42%, оның ішінде экспортта 96,46%, импортта 46,1% құрады.

Импортта Украинаның үлесіне 17,65%, Қытайдың үлесіне – 5,89%; экспортта Швейцарияның үлесіне – 11% келеді.

Тұтастай алғанда, талдау бүгінгі күні қалыптасып отырған өңірлік экспорттың шикізаттық бағыттылығы үрдісі мен экономиканың қайта өңдеу дәрежесі жоғары тауарлар импортына тәуелділікті көрсетеді.

Өңірлік экономиканы әлемдік сауда жүйесіне табысты ықпалдастыру мақсатында өңіраралық қатынастарды дамыту жөнінде жұмыс жүргізілуде.

2007 – 2009 жылдар ішінде тауар айналымының салыстырмалы бағаларындағы жыл сайынғы өсім 17,1% құрады.

Экономикадағы дағдарыс құбылыстары кезеңінде тауар айналымының өсімі 107,4%, төмендеді (17,1 млрд. теңге)

2010 жыл ішіндегі көтерме тауар айналымының көлемі 19,4 млрд. теңге.2009 жылмен салыстырғанда 113,5%-ын құрады.

Тауар айналымының көлемінде жеке кәсіпкерлермен бөлшек тауар айналымы 71,4%-ын құрады.

2009 жыл ішіндегі бөлшек тауар айналымының құрылымында азық-түлік тауарларын сату (69,9%), тауа айналымы 57,5 миллион теңге.

Автомобиль,мотоцикл және олардың құрылғыларын техникалық қызмет көрсету және жөндеу кәсіпорындар 20,9 миллион теңге сомасында қызмет көрсетті.(31,4% жалпы қызмет көлемінде).

Сауда желісінің кеңеюі жалғасуда. Қаланың сауда желісі қазіргі кезде 549 дүкендермен ұсынылады.

Ішкі нарық дамуының оң факторы – сауданың өркениетті нысандарының: дүңгіршектер желісінің қысқаруы есебінен сауда үйлерінің, супермаркеттердің, қазіргі заманғы дүкендердің үлес салмағының ұлғаюы сақталуда.

Қаланың сауда желісін дамыту серпінділігі ірі сауда объектілерін енгізудің оң үрдісімен сипатталады.

Сонымен қатар сауда үйлерінің, ірі стационарлық дүкендердің желісін кеңейту есебінен базарлардың саны өзгеріссіз қалды, бұл тұтастай алғанда сауда инфрақұрылымы мен экономиканы дамытудың заңды үдерісі болып табылады.

Сауда желісінің қарқынды өсуі халықтың қолда бар саны мен төлем қабілеттілігімен, сондай-ақ шығындарды қысқарту есебінен ірі сауда кәсіпорындардың санын ұлғайту себебі бойынша шектелгенін атап өткен жөн.

“Сауда” саласында 467 адам қамтылған.

Қысқы-көктемгі кезеңде көкөністермен қамтамасыз етілуін ұйымдастыру үшін қажетті көлемдерде маусым аралығында көкөністер қоймасы жасалады. 2010-2011 жылдарға жасалды: тонна

Екібастұз өңірінде бәсекелестікті дамыту үшін кәсіпкерлік қызметті дамыту және бәсекелестік ортаны жақсарту бойынша қажетті инфрақұрылым жасау жөніндегі шаралар іске асырылуда.

Қаланың ішкі нарығын көкөніс-жеміс өнімдерімен қанықтыру, сондай-ақ көтерме сауда делдалдарының сауда орындарын жаппай сатып алуына жол бермеу үшін жергілікті ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілерге базар аумақтарынан тегін және жеңілдікті сауда орындары беріледі, тағам өнімдері нарық бағасынан 10-15% төмен сатылады. Апта сайын муниципальдық базарда Екібастұз, Баянауыл, Ақтоғай және басқада аудандардың қатысумен ауыл шаруашылығы жәрмеңкелері өткізіледі, қаланың тағамдарға бағасын төмендетін басты фактор болып табылады.

2010 жылы 40 жәрмеңке өткізілді, жергілікті ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушілердің өнімдері нарық бағасынан төмен сатылды.

Қаланың ішкі нарығын толықтыру мақсатында Қазақстанның басқа облыстарынан сияқты жақын және алыс шетелдерден де қалаға ай сайын көкөніс-жеміс өнімдері (картоп, пияз, қырыққабат, сәбіз, қызылша, қызанақ, қияр, жеміс-жидек, цитрусты өнімдер) әкелінеді. Бағаны тұрақтандыру үшін «Екібастұз қаласы әкімдігі кәсіпкерлік бөлімінің муниципальды базары» МКК қала тұрғындарына көкеністер төмендетілген бағамен сату үшін «Павлодарский» СЗЦ.

Шағын және орта бизнес субъектілерінің қызметіндегі әкімшілік кедергілерді төмендету мақсатында өңғірде әкімінің жанында рұқсат беру жүйесін оңтайландыру жөніндегі Сараптама кеңесі (консультациялық-кеңес органы) жұмыс істейді.

Бұған қоса, адал бәсекелестіктің басымдығын түсіндіру мақсатында уәкілетті органдардың, бизнес және БАҚ өкілдерінің қатысуымен дөңгелек үстелдер өткізіледі. Бұл тақырып бойынша облыстық және аудандық газеттерде материалдар жарияланады.

Үнемі негізде жергілікті бәсекелестікті дамыту нақты шаралар, соның ішінде әкімшілік кедергілерді төмендету, бәсекелестік қатынастарды жағдай жасау, соның ішінде әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорация арқылы қабылданады.

Екібастұз өңірі аумағында 7 автоқұймастанциялары бар.

Екібастұз қаласының автоқұймалар жанар жағар май материалдарды ішкі сауданы мұнай өнімдерімен және ЖМҚ бағасын құру мәселесі бойынша Жұмыс тобының кеңейтілген мәжілісіндегі бекітілген бағаларға сәйкес сатылады. Қаланың автоқұйма станциялары жағынан жанар жағар май құралдарын сатуда бұзушылық болған жоқ

Тұтынушыларды электрмен жабдықтау жөніндегі бөлшек сауда тауар нарығында бәсекелестік дамымаған. Екібастұз өңірі аумағында электрмен жабдықтау нарығын “Екібастұзэнерго” ЖШС жүзеге асырады.

Бәсекелестіктің дамымауы мынадай себептермен түсіндіріледі:

1.Электрмен жабдықтау тауар нарығында қызметті жүзеге асыратын нарық субъектілері энергия өндіретін және (немесе) энергия тарататын ұйымдармен аффилиирленген, бұл әлеуетті бәсекелестердің энергия көздеріне, энергия тарататын ұйымдар желілеріне қол жеткізу нарығына өтуде кедергілердің бар екенін болжайды.

Бәсекелестікті дамыту үшін нарықта белгілі кедергілер болады, соның ішінде: жабдықтардың қатты тозуы деңгейінің; электр энергиясын есепсіз тұтыну (ұрлау) деңгейінің жоғары болуы, энергетика саласында озық ғылымды қажет ететін энергия үнемдеу технологияларын енгізу жүйесінің болмауы; отын-энергетика теңгерімінде дәстүрлі емес энергия көздері үлесінің ұлғаюына ықпал ететін ынталандыру шараларының болмауы; технологиялық қажеттілікке арналған энергия шығындарын және энергия ресурстарын өндіру, тарату және тұтыну саласындағы шығындарды азайтуға бағытталған ынталандыру шараларының болмауы; энергия үнемдеу саласындағы білікті кадрлардың болмауы.

Дәрі-дәрмек құралдарын көтерме және бөлшек саудада сату нарығы.

Өңір аумағында 49 фармацевтика қызметі объектілері (дәріханалар), жеке меншік нысанындағы, оның ішінде 46 қалада және ауыл аймағында 3.

Мыналар бәсекелестіктің дамуындағы негізгі кедергілер болып табылады: фармацевтика қызметін лицензиялау процесінің күрделілігі мен ұзақтығы; фармацевтика қызметін жүзеге асыратын үй-жайлардың санитарлық ережелерге сәйкестігіне қойылатын талаптар; қызметтері дәрі-дәрмек құралдарын дайындаумен, қабылдаумен, сақтаумен, босатумен және сатумен, жеткізілетін тауарларды тіркеумен және сертификаттаумен байланысты болатын дәріхана мекемелерінің қызметкерлеріне қойылатын талаптар.

Азық-түлік тауарларын бөлшек саудада сату нарығы.

Бұл нарық сатушының айналым мен пайданы ұлғайту мақсатында сату объектілерін сатып алушыға барынша жақын орналастыруымен сипатталады. Қаражаттарын жаңа сауда кешендерін (аймақтарын) құруға инвестициялайтын немесе аудан, сауда кешені (аймағы) ауданында орналасқан сауда объектілерін меншігіне сатып алушы субъектілер қаланың белгілі аумағына «бекітілгендер» болып саналады.

Нарыққа кіру үшін негізгі кедергі күрделі шығындар және азық-түлік тауарларының әлеуетті жеткізушілерінің талданатын нарыққа шығуына қажеттің сауда объектілерін салумен байланысты бастапқы инвестициялардың көлемі болып табылады.

Азық-түлік тауарларын сату нарығында бәсекелестік барынша дамыған. Осыған байланысты осы тауар нарығы жоғары шоғырландырылған болып табылады. Бұл тауар нарығында бағаны мемлекеттік реттеу деген жоқ, бұл нарық субъектілеріне нарықты тартымды етеді.

Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру және сату нарығына 269 шаруа қожалықтарымен және қосалқы үй шаруашылығы ескерілмей 13 ЖШС шаруашылық қатысады.

2010 жылғы 1 қаңтарға облыс бойыша 4 асыл тұқымды мал шаруашылығы жұмыс істейді, соның ішінде 2 – мал еті бойынша, 2 – жылқы шаруашылығы бойынша. Ет нарығында ұсақ тауарлы өндіріс басым (ірі қара мал мен ет бағытындағы құс фабрикалары бойынша ірі бордақылау кешендері мен алаңдары жоқ).

Сонымен бірге, өнім өндіру көлемі өңірдің ішкі қажеттілігін 48-54% қамтамасыз етеді. Өңірде мал шаруашылығы өнімдерін дайындау және қайта өңдеу желісі дамыған. Мысалы, ет, сүт және тері шикізатын сатып алумен 30 дайындау пункті айналысады (16 - сүт, 12 – ет және 2 – тері және жүн бойынша), соның ішінде қазіргі заманғы технологиялық жабдықтармен жарақтанған 2стационарлық пункт бар.

Дайындауды және қайта өңдеуді бірыңғай буынға біріктірген 4ауылдық тұтыну кооперативі жұмыс істейді, соның 4-і ӘКК қатысушылардың меншікті қаражаттары есебінен құрылған. 19 кәсіпорын ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеумен айналысады, оның құрамына цех кіреді (1 шұжық және жартылай фабрикаттар өндіретін, 1 сүт өнімдерін өндіретін цех, 1 диірмен, 11 жарма дақылдарын қайта өңдейтін, 2 макарон өнімдерін өндіретін, 12 нан тоқаш және кондитер бұйымдарын шығаратын, 1 күнбағыс майын өндіретін, 1 теріні және жүнді қайта өңдейтін).

Екібастұз қаласы әкімдігі Бәсекелестікке қабілеттіліктің жаһандық өндірісі (БЖӨ) шеңберінде жергілікті бәсекелестікті дамыту бойынша тұрақты негізде, соның ішінде әкімшілік кедергілерді азайту, қолайлы бәсекелестік, соның ішінде әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы арқылы (бұдан әрі - ӘКК) және мемлекеттік-жеке әріптестік (бұдан әрі – МЖӘ) арқылы, пәрменді қарым-қатынас жағдайларын құру шараларын қабылдайтын болады.

Екібастұз өңірінде туристік қызметтік нарығында 3 туристік ұйым тіркелген.

Өңірде туризмнің бар түрлері: келу, шығу және ішкі туризм

Облысымыздың аумағында “Қызыл-Тау” мемлекеттік зоологиялық қорығы бар Баянауыл ұлттық табиғи паркі, Қазақстанның денсаулық сақтау орны “Мойылды” санаторийі болғандықтан өңірдің туризм саласында көп үлесі ішкі туризм алады.

Өңірдің демографиялық жағдай халық санының тұрақты өсу үрдісімен сипатталады. 2007 жылдан басталатын кезеңде тұрақты халық саны 2,3 мың адамға ұлғайды және 2010 жылғы 1 қаңтарға 145,0 мың адамды құрады.

2007 жылдан бастап өңір халқының саны жыл сайын орташа 1,2 мың адамға ұлғайды. Қала халқы 87,6% құрайды.

Өңірде демографиялық жағдай табиғи ұдайы өсу мен табиғи кему үдерістерге тікелей байланысты.

Халықтың табиғи өсуі 2007 жылға қарағанда 362 адамға аз, 2009 жылы 1045 адамға жетті, коэффициенті 1000 адамға шаққанда 7,2-ді құрады (2007 жылы – 4,8). Туған 2348 бала тіркелді, 2007 жылғы деңгейден 4,7%-ға көп.

2009 жылғы бала туу көрсеткіші 1000 тұрғынға шаққанда 16,3 құрап, 2007 жылмен салыстырғанда 3,2%-ға ұлғайды.

Өлім-жітім көрсеткіші 18,2%-ға азайып, 1000 тұрғынға 9,0 құрады. Негізгі класс арасында халықтың өлім-жітім себептерінің негізгі салмағы қан айналымы жүйесі ауруының үлесіне (56) келеді.

Соңғы үш жылда өңірде өңірде көші-қон жағдайының нашарлауы байқалуда.

2009 жылы 2007 жылмен салыстырғанда 1,3%-ға өсті, келетін азаматтар санының қысқаруының тұрақты үрдісі байқалуда, нәтижесінде халықтың көші-қонының кері сальдосы өзгерді 2007 жылғы (+544) 2009 жылы (-12) адам.

адам

Р/с №	Көрсеткіш атауы	2007 жыл	2008 жыл	2009 жыл	2007 жылға қараған-да 2009 жыл, %-бен
1	2	3	4	5	6
1.	Келді	3067	2680	2544	82,9
2.	Кетті	2523	2583	2556	101,3
3.	Көші-қон сальдосы	544	97	-12	х

Сыртқы көші-қон сальдосы 2010 жылғы 1 қаңтарға кері қалыптасты және 214 адамды құрад

Өңірде демографиялық жағдайды жақсарту резервтері, тұтастай елдегі сияқты, халықтың репродуктивті денсаулығын жақсартуды, бала туу деңгейін көтеруді, мезгілсіз өлім-жітім салдарынан болатын (әсіресе еңбек жасындағы) халықтың жоғалту санын қысқартуды білдіреді.