А) Бұл адам еңбегінің бағытталған зат.
В) Еңбектің құралдарының механикалық жиынтығы.
С) Адамның іс-әрекеті.
D) Өндірістің жеке факторы
Е) Қоғамдық өндірістің басты факторы.
Материалдық қызмет көрсету салаларына жататындар:
А) Көлік, сауда, қоғамдық тамақтану салалары
В) Игілік құратын салаларға
С) Емес қызметтер көрсететін салаларға
D) Емес игілік құратын салаларға
Е) Өндіріске
Денсаулық сақтау және білім беру мыналарға қатысты
А) материалдық емес қызметтер көрсететін салаларға
В) Игілік құратын салаларға
С) Қызметтер көрсететін салаларға
D) Емес игілік құратын салаларға
Е) Өндіріске
ҒТП-тің даму бағыттары қандай? Эволюциялық, революциялық
Материалдық
Ұлғаймалы
Экзогенді
Эндогенді
Ірі машиналық өндіріске, дамыған тауар- ақша қатынастарына негізделген жүйе: Индустриалдық жүйе
Постиндустриалды
Индустрияға дейінгі
Нарықтық
Аралас
Ауыл шаруашылығы, натуралдық шаруашылық және қол еңбегі басым орын алатын: Индустрияға дейінгі
Индустриалды
Постиндустриалды
Әкімшілдік
Ашық
«Экология» ұғымынқайғалыменгізді?
а) Э.Геккель
б) Чарльз Дарвин
в) Ф.Энгельс
г) Ю.Либиг
e) В.Шелфорд
«Экология» ғылымы қай жылы пайда болады?
а) 1866 ж
6) 1913 ж
в) 1859 ж
г) 1919 ж
д) 1972 ж
Аутэкологияның зерттеу объектісі
а) Жеке организмдер (особь)
б) популяция
в) қауымдастық
г) биоценоз
д) биогеоценоз
Синэкологияның зерттеу объектісі
а) популяция
б) биосфера
в) түр
г) биоценоз
д) биогеоценоз
Популяция - бұл ...
а) белгілі бір кеңістікте генетикалық жүйе түзетін, бір түрге жататын және көбею арқылы өзін-өзі жаңғыртып отыратын ағзалар тобы
б) тіршіліктің элементар бөлшегі
в) тірі организмдер жүйесіндегі негізгі құрылымдық бірлік
г) әр түрлі биологиялық өсімдіктердің жиынтығы
д) флора мен фаунаның негізгі бөлігі
Биоценоз - бұл ...
а) табиғи жағдайлары бірегей жерлерде тіршілік ететін өсімдіктер, жануарлар және микроорганизмдердің жиынтығы
б) белгілі бір территорияда бір түрдің «популяциясы»
в) тірі организмдер жүйесіндегі негізгі құрылымдық бірлік
г) әр түрлі биологиялық өсімдіктердің жиынтығы
д) белгілі бір аумақта тұратын кеңістіктегі адамдар
Биогеоценоз - бұл ...
а) тіршілік ету жағдайлары ұқсас, белгілі аумақта өсетін өзара байланысты түрлердің (популяциялардың) тыныс-тіршілік ортасы.
б) тіршіліктің элементар бөлшегі
в) белгілі бір аймақта бір түрдің «популяциясы»
г) әр түрлі биологиялық түрдегі бөртпелердің жиынтығы
д) қалалар фаунасы
Экологиялық факторлардың жіктелуі
а) абиотикалық, биотикалық,антропогенді
б) физикалық, химиялық, механикалық
в) табиғи, өндірістік, ғарыштық
г) биологиялық, токсикологиялық, антропогендік
д) динамикалық, кинетикалық, ядролық
«Минимум» заңының авторы
а) Ю.Либих
б) Э.Геккель
в) В.Шелфорд
г) Б.Коммонер
д) Х.Боуман
Биосфера және оның эволюциясы туралы ілімді жасаушы
а) В.И.Вернадский
б) В.Коммонер
в) В.Шелферд
г) Ф.Энгельс
д) Т.Лысенко
Биосфера - «тірі организмдердің тіршілік ету аймағы». Бұл кімнің мәлімдемесі?
а) В.И.Вернадский
б) C. Қарапайым
в) В.Шелферд
г) Ф.Энгельс
д) Т.Лысенко
Биосфераға кіреді
а) литосфераның бір бөлігі, бүкіл гидросфера
б) тропосфера, стратосфера
в) тропосфера, стратосфера, мезосфера
г) атмосфера мен гидросфера
д) литосфера мен әлемдік мұхит
Биосфераның жоғарғы шекарасы
а) қорғаныш озон қабаты
б) тропосфераның жоғарғы шекарасы
в) стратосфераның жоғарғы шекарасы
г) планетаның ең биік нүктесін белгілеңіз
д) халықаралық ғарыш станциясының орбитасы
Вернадский биосферасына кіреді
а) өсімдіктер, жануарлар
б) сыртқы кеңістік
в) озон экраны, магма
г) жердегі магма
д) жердің ядросы
Жер қыртысының өзгеруінің негізгі факторы, В.И. Вернадский тұжырымдамасы бойынша:
а) тірі организмдер
б) Жердегі процестер
в) жанартаудың атқылауы
г) судың, желдің әрекеті
д) ғарыштық күштер мен күн сәулелері
В.Н.Вернадский бойынша «ноосфера» дегеніміз не?
а) адам мен табиғат арасындағы қатынасты негізді реттеу кезеңі
б) адамның өз мүддесі үшін табиғатты өзгертуге күш қолдану араласу кезеңі
в) адамның табиғатқа араласуынан бас тартуды талап ететін биосфераның даму кезеңі
г) антропогендік фактордың басым әсерінен биосфераның эволюция кезеңі
д) ақыл туралы ғылым
Антропогендік әсерлер әсерінен қоршаған орта жағдайының өзгеруін бақылау, бағалау және болжаудың интеграцияланған жүйесі қалай аталады?
а) бақылау
б) диагностика
в) антропогенез
г) сабақтастық
д) диалектика
Эль -Нино климаттық ауытқуы бар, ол бүкіл Жердегі ауа райы жағдайына маңызды әсер етеді. Оның ерекшелігі неде?
а) Бұл Тынық мұхитының экваторлық бөлігінде үлкен бағыттағы жоғарғы су деңгейінің температуралық ауытқуы құбылысы
б) Солтүстік ендіктің жиырма градус солтүстігінде теңіз деңгейінде қысымның өзгеруі
в) Мұхит биоөнімділігінің жоғарылауын ынталандыру
г) Бұл мұздық, ол тез еріп, Дүниежүзілік мұхит деңгейін көтереді және жаһандық жылынуға мәжбүр етеді.
д) Шаң мен құмды ұзақ қашықтыққа тасымалдаудың маусымдық құбылысы
Биосфераның абиотикалық компонентінің үздіксіз немесе мерзімді бақылау процесі қалай аталады?
а) геофизикалық бақылау
б) биологиялық бақылау
в) географиялық бақылау
г) аймақтық мониторинг
д) жергілікті мониторинг
Биосфераның биологиялық компонентінің үздіксіз немесе мерзімді бақылау процесі қалай аталады?
а) биологиялық бақылау
б) геофизикалық бақылау
в) географиялық бақылау
г) аймақтық мониторинг
д) жергілікті мониторинг
Биосферадағы тірі организмдердің геологиялық рөлі туралы ілімді алғаш кім жасады?
а) В.И.Вернадский
б) Б.Либиг
в) Н.Ф. Реймерлер
г) Т.Қ.Тілеубергенов
д) Б.Коммонер
Адамдардың табиғатты өзгертетін қызметі ... факторға жатады
а) антропогендік
б) биотикалық
в) абиотикалық
г) техникалық
д) өндіріс
Ноосфера - бұл ...
а) адам мен табиғат арасындағы байланысты ақылға қонымды реттеу сферасы
б) биіктігі 12-15 км болатын атмосфераның бір бөлігін қоса алғанда, жер қабығы
в) барлық өсімдіктер мен фаунасы бар әлемдік мұхит
г) биосфераның антропогендік әсерге ұшыраған бөлігі
д) адам еңбегімен не жаратылады
В.И.Вернадский тұжырымдамасы бойынша биосфераның құрамына кірмейді:
а) тотықтырғыштар
б) өмір сүру
в) инертті заттар
г) биоинертті заттар
д) биогендізаттар
Біз қанша жыл бойы Жердегі температура деңгейін бақылап отырдық?
а) шамамен 100 жыл
б) шамамен 250 жыл
в) 50 жаста
г) шамамен 300 жыл
д) шамамен 200 жыл
РИО-92 негізгі нәтижелері:
а) тұрақты даму тұжырымдамасы қабылданды
б) нөлдік өсім тұжырымдамасы қабылданды
в) экотопия тұжырымдамасы қабылданды
г) қарусыздану бағдарламасы қабылданды
д) адамның моральдық кодексін қабылдау
Парниктік газдар шығарындыларын төмендету мерзімдері мен деңгейін белгілейтін Климаттың өзгеруі туралы Негізгі Конвенцияның Хаттамасы қайда қабылданды?
а) Киото
б) Рио де Жанейро
в) Стокгольм
г) Бішкек
д) Мәскеу
Синэкология нені зерттейді?
а) организмдер тобын жан -жақты зерттеу
б) ерекше мекендеу ортасымен өзара әрекеттесу
в) гидросферадағы өзгерістерді болжау
г) атмосфераның өзгеруін болжау
д) антропогендік әсердің табиғи әсерге әсері
Экологиялық саясат дегеніміз не?
а) бұл белгілі бір мақсаттар мен міндеттерді дамытуға негіз болатын, өз қызметінің экологиялық көрсеткіштеріне қатысты ұйым анықтаған ниеттер мен принциптердің жиынтығы.
б) қоршаған ортаның жай -күйін, оның ішінде табиғи ортаның компоненттерін, табиғи экологиялық жүйелерді, оларда болып жатқан процестерді, құбылыстарды, қоршаған орта жағдайының өзгеруін бағалау мен болжауды кешенді бақылау.
в) экожүйеде барлық деңгейдегі (шөпқоректілер, жыртқыштар, басқа жыртқыштармен қоректенетін түрлер) өндірушілер мен тұтынушылар арасындағы қатынастың графикалық бейнесі
г) атмосфераның өзгеруін болжау
д) антропогендік әсердің табиғи әсерге әсері
Организмдерге әсер ететін жансыз табиғат компоненттері қалай аталады?
а) абиотикалық факторлар;
б) биотикалық факторлар;
в) антропогендік факторлар
г) ластаушы
д) орографиялық
Табиғи ресурстық әлеуетті пайдаланудың барлық нысандарының және оны сақтау шараларының жиынтығы – бұл қалай аталады?
A) табиғатты пайдалану
В) тұтыну
C) операция
D) интенсификация
D) өңдеу
Қазақстан Республикасында табиғи ресурстарды пайдаланудың және табиғи ортаның сапасын басқарудың құқықтық негіздерін жасау функциясын:
A) Парламент
B) Әкімдік
C) Экология министрлігі
D) Қоғамдық бірлестіктер
E) Денсаулық сақтау министрлігі
Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану саласындағы басшылықты және салааралық үйлестіруді жүзеге асыратын уәкілетті органды атаңыз?
A) Қоршаған ортаны қорғау министрлігі (ҚОҚМ)
B) Денсаулық сақтау министрлігі
C) Ақпарат және әлеуметтік даму министрлігі
D) Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қызмет
E) Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі
Қоршаған ортаға залалды экономикалық бағалау мыналармен анықталады:
A) Тікелей немесе жанама әдістер
B) айыппұлдар жүйесі
C) экологиялық өтемақы есептеу
D) коэффициентті АЕК-ке көбейту арқылы (айлық есептік көрсеткіш)
D) келісім бойынша
Қоршаған ортаға зиян келтіру болып табылады
А) табиғи бірлікте көрсетілген қоршаған ортаға зиян.
В) кәсіпорынға зиян келтіру
C) жеке тұлғаларға келтірілген зиян
D) экологтарға келтірілген зиян
E) экологиялық тәуекелді бағалау
БҰҰ 2021-2030 жылдарды онжылдық деп жариялады:
A) экожүйені қалпына келтіру
В) орман өрттерімен күресу
C) азық-түлік қауіпсіздігі үшін күрес
D) қоршаған ортаны зерттеу
D) қоқыспен күресу
Мульчирование - бұл
А) топырақ бетіндегі ылғалдың булануын азайту және эрозиямен күресу үшін өсімдіктердің тамырларын сабанмен, көңмен, шымтезекпен, компостпен жабу
В) жерді сумен араластыру
C) монеталарды айырбастау
D) есептеу әдістері
D) жер жырту
Меншiк иесiнiң табиғи ресурсты белгiлi бiр мерзiмде пайдалануға, сондай-ақ қалдықтарды орналастыруға, шығарындылар мен төгiндiлердi пайдалануға құқығын куәландыратын құжат.
а) лицензия
б) төленген шот
в) бөлісу
г) салық салу
д) сертификат
Жаһандық экологиялық проблемаларды ең алдымен мыналар тудырады:
а) прогрестің жоғары қарқыны;
б) ғарыштық факторлар;
в) геологиялық процестер;
г) климаттың өзгеруі.
д) жоғары фертильділік
Шығу тегі бойынша қалдықтар тұрмыстық, өндірістік және ... болып бөлінеді.
а) ауыл шаруашылығы;
б) қатты;
в) газ тәрізді;
г) сұйық.
D) табиғи
Антропогендік факторлардан туындаған жаһандық экологиялық проблема
а) стратосфералық озон экранының жалпы әлсіреуі
б) шаруашылық жүргізудің жаңа әдістеріне көшуге байланысты экономиканың құлдырауы
в) Халықтың көші-қоны
г) Жер тұрғындарының туу деңгейінің төмендеуі және өлім-жітімнің өсуі
д) демографиялық жарылыс
д) әлеуметтік жарылыстар
Қалалардағы өмір сүру жағдайларына не әсер етпейді?
а) халықтың көп ұлттылығы
б) Шу әсерінің артуы
в) қала өмірінің қарқынды қарқыны
г) биік ғимараттармен адамның көзбен шолып басуы
д )иесіздендірілген құрылыс ("жаңа қалалардың қайғысының" пайда болуы
Арал өңіріндегі экологиялық дағдарыстың себебі неде?
А) Арал теңізіне су ағынының күрт азаюымен
б) өңірдің көп қоныстануымен
в) Жер климатының өзгеруі
г) қышқыл жаңбыр
д) аймақ үстінде кіші озон тесіктерінің пайда болуы
Қышқыл жаңбыр дегеніміз не?
а) атмосферадағы азот, күкірт, көміртек оксидтерінің су буымен өзара әрекеттесу нәтижесі
б) жанартаулардың атқылауынан, Гейзерлердің әсерінен туындаған жаңа табиғи атмосфералық құбылыс
в) будақ бұлттарға антропогендік әсер ету, оларда органикалық қышқылдардың түзілуі
г) тиісті өндірістерде Бейорганикалық қышқылдардың ұсақ тамшыларын шығару
д) торнадо нәтижесі
Озон қабатының жұқаруының негізгі қауіпі?
а) ультракүлгін сәулелердің жерге енуі
б) парниктік эффект
в) планетадағы кчиматтың жылынуы
г) атмосферадағы азот, күкірт, көміртек оксидтерінің су буымен әрекеттесуінен туындаған қышқыл жаңбыр
д) көк-жасыл балдырлардың пайда болуы
Парниктік газдардың бөлінуін қысқартудың мерзімдері мен деңгейлерін белгілейтін климаттың өзгеруі жөніндегі негіздемелік Конвенцияның хаттамасы қабылданған жер
а) Киото
б) РИО-де-Жанейро
в) Стокгольм
г) Бішкек
д) Мәскеу
Тау саммиті қайда өтті?
А) Бішкек
б) Рио-де-Жанейро
в) Мәскеу
г) Астана
д) Киото
Табиғи ресурстарды жіктеудің мүмкін әдісін таңдаңыз
а) сарқылуы бойынша
б) экологиялық факторлар бойынша
в) шаруашылық айналымға тарту дәрежесі бойынша
г) шығу тегі бойынша
д) жерде шығу мерзімі бойынша
Табиғи ресурстарды жіктеудің мүмкін әдісін таңдаңыз
а) жаңартылу бойынша
б) экологиялық факторлар бойынша
в) шаруашылық айналымға тарту дәрежесі бойынша
г) шығу тегі бойынша
д) жерде шығу мерзімі бойынша
Биологиялық ресурстар
а) жердегі адамның өмір сүру мүмкіндігін анықтайды
б) жер бетіндегі материалдық өндірістің негізгі көздері болып табылады
в) жердегі негізгі энергия көздері болып табылады
г) өнеркәсіптік өндірістің өсуін анықтайды
д) таусылмайтын Табиғи ресурстар болып табылады
Пайдалы қазбалар
а) жердегі материалдық өндірістің негізгі көздері болып табылады
б) жердегі адамның өмір сүру мүмкіндігін анықтайды
в) жердегі негізгі энергия көздері болып табылады
г) Жер бетіндегі негізгі баламалы энергия көздері болып табылады
д) таусылмайтын Табиғи ресурстар болып табылады
Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану мыналарды қамтиды
а) орынды пайдалану
б) оларды барынша пайдалану
в) қайта өңдеу кезінде барынша шығуды қамтамасыз ету
г) пайдаланудан бас тарту
д) қалдықсыз технология құру
Қандай табиғи ресурс таусылған?
а) пайдалы қазбалар
б) күн радиациясы
в) теңіз толқындары мен толқындардың энергиясы
г) жел энергиясы
д) жер қойнауының энергиясы
Баламалы энергия көздеріне не жатқызуға болмайды
а) механикалық энергия
б) Атом энергиясы
в) күн энергиясы
г) жел энергиясы
д) жер қойнауының энергиясы
Биосфераның қандай ластану көзін табиғи шығу көздеріне жатқызуға болмайды?
А) газ қоймаларынан ағып кету
б) шаңды дауылдар
в) жанартау атқылауы
г) гейзерлер
д) тірі организмдердің тіршілік ету өнімдері
Жанартау атқылауы, шаңды дауылдар, гейзерлер биосфераның ластану көздерін жіктеудің қандай түріне жатады
а) шығу тегі бойынша
б) әсер ету табиғаты бойынша
в) әсер ету ауқымы бойынша
г) әсер ету күші мен қуаты бойынша
д) пайда болу көзі бойынша
Дереккөздерді жіктеудің қандай түріне
биосфераның ластануы жаһандық болып табылады,
аймақтық және жергілікті
а) тұнба және әсер ету қуаты бойынша
б) әсер ету табиғаты бойынша
в) әсер ету ауқымы бойынша
г) шығу тегі бойынша
д) пайда болу көзі бойынша
"Қандай да бір субъектінің қызметі өтетін объектілер мен табиғат жағдайларының жиынтығы". Бұл қандай ұғым ?
а) табиғи орта
б) қоршаған орта
в) техногендік орта
г) антропогендік орта
д) химиялық орта
"Адамға және оның қызметіне бірлесіп әсер ететін биотикалық, абиотикалық және әлеуметтік ортаның жиынтығы"?
а) қоршаған орта
б) табиғи орта
в) антропогендік орта
г) техногендік орта
д) барлық жауаптар дұрыс емес
Қоршаған ортаның жай-күйін бақылау және бағалау әдістері
а) санитарлық-гигиеналық
б) антропогендік
в) механикалық
г) температуралық
д) адам
ШРК дегеніміз не?
а) i - компоненттің шекті рұқсат етілген концентрациясы
б) i - компоненттің рұқсат етілген концентрациясының артуы
в) I - ортадағы рұқсат етілген компоненттің параметрлері
г) I-ортадағы қышқылдың диссоциациялану шегі
д) ортаның шекті рұқсат етілген қышқылдығы
"Бейбіт" атомымен белгілі экологиялық апат болған қала
А) Чернобыль
б) Семей
в) Обнинск
г) Челябинск
д) Магнитогорск
Радиациялық ластанумен қандай аурулар байланысты емес?
а) жұқпалы аурулар
б)тіндер ағзаларының сәулелі зақымдануы (лейкоз)
в) қатерлі ісіктер
г) дамудың туа біткен ақаулары
д) мутагендік өзгерістер
Радиациялық сәулеленудің салдары адамда пайда болуы мүмкін ...
а) қатерлі ісіктер
б) жүйке жүйесінің бұзылуы
в) қозғалыс жүйесінің аурулары
г) есту қабілетінің төмендеуі
д) тәбеттің төмендеуі
Радиациялық сәулеленудің салдары адамда пайда болуы мүмкін ...
а) лейкемия
б) жүйке жүйесінің бұзылуы
в) қозғалтқыш жүйесінің аурулары
г) есту қабілетінің төмендеуі
д) мерез
Радиациялық сәулеленудің салдары түрінде көрінбеуі мүмкін ...
а) жұқпалы аурулар
б) халықтың жалпы сырқаттанушылығының өсуі
в) халық өлімінің өсуі
г) онкологиялық аурулардың жиілігін арттыру
д) патология ауруларының өсуі
Электромагниттік өрістердің көзі не бола алмайды?
а) қозғалатын автомобиль
б) радиотаратушы құрылғылар
в) электр беру желілері
г) кеңсе және тұрмыстық техника
д) ұялы телефон
Электросмог дегеніміз не?
а) пәтерде пайда болатын электр өрісі
Электротехника көп.
б) электр разряды кезінде пайда болатын электр өрісі
в) найзағай разрядындағы электр өрісі
г) ЭЖЖ астындағы электромагниттік өріс
д) электр разряды
Планетаның су ресурстарындағы тұщы судың үлесі ( % ) қандай
а) шамамен 2,5 %
б) шамамен 3 %
в) шамамен 10 %
г) шамамен 5 %
д) 30-дан астам %
Судың сандық жетіспеушілігін жою әдісі
а) өнім өндіру технологиясының өзгеруі
б) халық санының азаюы
в) өзен суын тазарту
г) су қоймаларын құру
д) өнеркәсіп өндірісін қысқарту
Жобалау сатысында өнеркәсіптік кәсіпорынның су тұтынуын қалай анықтауға болады?
А) су шығынының ірілендірілген нормалары бойынша
Б) әдеби деректер бойынша
в) ұқсас зауыттар бойынша
г) өндірістің химиялық реакциялары бойынша
д) матбалансты есептеу нәтижелері бойынша
Су объектілерінің мониторингі өз мақсатын қоймайды
А) су ресурстарын басқару
б) олардың жай-күйін тұрақты бақылау
в) бақылау деректерін жинау, сақтау және өңдеу
г) деректер банктерін құру және жүргізу
д) олардың жай-күйінің өзгеру болжамдарын талдау және жасау және үкіметтік органдарға ақпарат беру
Топырақтың бұзылуының себептері
а) ауыл шаруашылығы техникасы
б) күн радиациясы
в) жаздың жоғары температурасы
г) төмен қысқы температура
д) орман өсіру
Кең ауқымды пайдалы қазбаларды өндірудің экологиялық салдары
а) табиғи ландшафттардың бұзылуы
б) сарқынды сулар сапасының бұзылуы
в) атмосферадағы оттегінің мөлшерін азайту
г) ОС температурасының жоғарылауы
д) топырақтың сортаңдануының артуы
ҚР Қоршаған ортаны қорғау басқармасы мәселелерімен айналыспайды
а) мемлекеттік экономикалық қызметтер
б) мемлекеттік заң шығарушы органдар
в) атқарушы билік органдары
г) биліктің құқықтық органдары
д) үкіметтік емес табиғат қорғау ұйымдары
Жерді мелиорациялаудың экологиялық салдары
а) топырақтың тұздануы
б) Биологиялық әртүрліліктің төмендеуі
в) қоныс аударатын құстардың көші-қон жолдарының өзгеруі
г) климаттың өзгеруі
д) жер ландшафтарының өзгеруі