Әлеуметтік- гуманитарлық ғылымдар ғылыми-зерттеу институты

Абайдың қоғамдық-әлеуметтік және саяси көзқарастары орыс халқы арқылы түйгені көп

жүктеу/скачать 1.81 Mb.

Pdf көрінісі

бет	39/97
Дата	29.09.2024
өлшемі	1.81 Mb.
	#504107

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 ... 97

Торгаутова Ш.А. - Абайтану ЛЕКЦИЯ ЖИНАҒЫ - 2024

Абай шығармашылығы әр түрлі адамдардың мінез-құлқы мен ішкі дүниесін ашып

Абайдың қоғамдық-әлеуметтік және саяси көзқарастары орыс халқы арқылы түйгені көп
екені анық. «Орысша оқу керек ...тілін, оқуын, ғылымын білмек керек» (25-қара сөз)
дегені де содан.
Шығыс халықтарының әдеби нұсқаларына құштарлық, ынта-ықылас та көбеймесе
азайған жоқ. Алайда Шығыстан келген сюжеттер көптен таныс, үйреншікті дүние секілді болса
да, орыс әдебиетінің шығармалары мүлде жаңа кұбылыс еді. Қазақ елі мен көршілес орыс
халқының арасында мәдени ауыс-түйіс бұрыннан орын алған еді десек те, орыс әдебиетінің
қазақ мәдениетіне үлкен жаңа арна болып қосылуы осы кезде басталды. Орыс әдебиетін білуге,
оны еркін игеруге ұмтылған Абай орыс ақын-жазушыларының шығармаларын тек қана
өнерпаздықтың, көркемдік шеберліктің үлгісі деп қараған жоқ, айналадағы қоғамдық өмірді
терең танып-түсінудің таптырмас құралы деп санады. Орыс жазушыларының шығармалары
Ресейдің тарихынан, орыс халқының өмірінен хабардар болу үшін ғана емес, қазақ даласында
әкімшілік жүргізіп отырған патша үкіметінің саясатын:
Орыс сияз қылдырса,
Болыс елін қармайды.
Қу старшын, аш билер
Аз жүрегін қармайды.
ол саясатты жүзеге асырып отырған ұлықтардың озбырлық іс-әрекеттерін ашып салады.
Параның күшімен болыстыққа сайланғандарды, оның шашбауын көтеруші жағымпаздарды, ел
берекетін кетіргіш пысықайларды:
Орыс айтты: өзіңе ерік берем деп,
Кімді сүйіп сайласаң, бек көрем деп.
Бұл тек сайлау кезінде емес, басқа кезде де «Аямай бірін бірі жүр ғой аңдып» күндеп,
бірінің үстінен жоғарғы жаққа шағым, арыз жазып жүрген шенқұмарларды:

45
Атаны бала аңдиды, ағаны іні,Ит қорлық немене екен сүйткен күні – деген, ұлы ақын
өзінің қазағының мінездерін сын тұзағына іліп, келемеж тізесімен илеп, ажуамен түйреп
сықақ дейтін найзасымен шаншиды.
Абай шығармашылығы әр түрлі адамдардың мінез-құлқы мен ішкі дүниесін ашып

жүктеу/скачать 1.81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 ... 97