Ерсултанова з. С., Уразова э. К. Актуальность внедрения компьютерных сетей в школьный учебный процесс с использованием эмулятора
жүктеу/скачать 369.58 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚМПИ ЖАРШЫСЫ №2 (54), 2019 ВЕСТНИК КГПИ №2 (54), 2019 ISSN 2310-3353 ISSN 2310-3353
| 4 Талқылау
Парадигманың лексикалық, морфологиялық жəне синтаксистік түрі жөнінде жалпы тіл білімінде бұрыннан сөз болып келе жатқандығы мəлім. Ал жеке бір функционалдық тұл- ғаның парадигмасы деген мəселеге əлі ешкім көңіл аудара қойған жоқ. Бұл мəселе алғашқы рет 2000 жылы көсемшенің жұмсалу өрісіне қатысты қолданылған болатын. Парадигма ұғы- мы бүгінгі қазіргі тіл білімінде тілдің барлық деңгейлеріне қарастты зерттеліп жүр. Соның негізінде фонемалық, акценттік, лексикалық, сөзжасамдық, морфологиялық, синтаксистік ҚМПИ ЖАРШЫСЫ №2 (54), 2019 ВЕСТНИК КГПИ №2 (54), 2019 ISSN 2310-3353 ISSN 2310-3353 64 парадигмалар қалыптасты. Синтаксистегі парадигматикалық ұғым да Ф. де Соссюрдің идея- сымен сабақтастасып жатады. Синтаксистік бірліктер, сөз тіркесі мен сөйлем, синтаксистің негізгі нысандары болғанымен, екеуінің өзіне тəн парадигмалық сипаты бар, əрі олардың парадигмасы аталған бірліктердің ерекшелігін көрсетеді. Кейбір ғалымдар синтаксистік па- радигмаға сөйлем парадигмасын ғана алуды П. Адамец ұсынады. Синтаксистік парадигма- тика сөйлемдерді трансформациялық талдау əдісі негізінде қалыптасқан еді. Бұл əдісті ХХ ғасырдың 50-жылдары Н. Холмский ғылымға енгізді. П. Адамец сөйлем парадигмасын иерархиялық ұйымдасқан жүйе ретінде көрсетеді. Оған сөйлем ядросы, оның трансформала- ры, синтагматикадағы мағыналық қырлары, модификациялары, модальдік мағыналары, оның варианттары, морфологиялық категория (шақ, түр (вид), рай, сан) бойынша түрленуін В.Г. Адмони парадигмаға əртүрлі логика-грамматикалық типтегі сөйлемдер мен сөз тіркестерінің синонимиясын жатқызады. Бұрын систаксисте тек сөйлемнің əртүрлі типтері жекеше алынып зерттеліп жүргені- мен, бұлардың арасындағы өзара байланысқа пен сөйлем мүшелерінің жіктелу ерекшелікте- ріне жіті назар аударылмайтын. Осыған орай, синтаксис саласы лингвистикалық анықтама- лықтарда морфология мен фонологияға қарағанда, азғандай жүйелілік танытып келе жатты. Қазіргі уақытта өзара байланысын сипаттау мен синтаксистің құрылымдардың өзара əрекет- тестігін табатын əр түрлі əдістер жасақталып жатыр, яғни, синтаксистік парадигматиканың мəселелері қарастырылып келеді. Сөйлемнің əртүрлі объективті-модальді мағыналарын жəне синтаксистік уақыт фор- маларын айқындайтын нұсқалар сөйлем синтаксисінің парадигмасын құрайтынын жəне өзін- дік ерекшелігі болып табылатынын атап өтуге болады. Бұдан синтаксистің ең негізгі нысына – сөйлем болып табылатындығына көз жетеді. Сөйлем – тілдің ең маңызды қызметтерін біл- діретін, оларды жүзеге асыратын бірден-бір құрал. Ондай қызметтердің алғашқысы – ойлау- танымдық болса, кейінгісі – қарым-қатынас құралы болу қызметтері. Бұл қызметтер өзара тығыз байланысты. Яғни, қарым-қатынас ретінде қолданылған сөйлемде де танымдық мағы- на қоса жүретіні белгілі [4]. жүктеу/скачать 369.58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|