Есептеуіш техниканы жµндеу жєне техникалыќ ќызмет кµрсету

175 
Бҧл операцияны жағымсыз қҧбылыс байқалған жағдайда тез 
аяқтау мҥмкін емес. Мысалы, егер DVD диск-жетегі зақымдалған 
дискіні оқығысы келсе, онда HDD бҧл уақытта қол жетімсіз болады, 
бҧдан кейін жҥйе тҧрып қалғандай кӛрінеді. 
Тӛрт қҧрылғыдан артық қосуға болмайды (тиімді жҧмыс оның 
екеуімен ғана мҥмкін). Жалғыз жолы – қосымша IDE контроллерін 
орнату немесе ҥлкен мӛлшерде IDE ағытпалы жҥйелік тақшаны алу. 
IDE-қҧрылғысын қосу ҥшін 80-желілік шлейф қолданылады. 
Ережеге сәйкес, жҥйелік тақшаның екі стационарлық IDE-ағытпасы 
болады (қымбат модельдерде – тӛртеу). 
Serial ATA. Бҧл интерфейстің тҥрі қазіргі таңда ең кӛп 
қолданылады, ақпараттармен жҧмыс барысында жоғары жылдамыққа 
қол жеткізуге мҥмкіндік береді, керек жағдайда RAID-массивін қҧруға 
мҥмкіндік береді. Ол IDE-интерфейсін әрі қарай орнату барысында 
пайда болды. Онымен жҧмыс 1999 жылы басталды және ақпараттарды 
150 Мбайт/с дейінгі жылдамдықпен жіберуге мҥмкіндік беретін 
спецификация қҧрылуымен аяқталды. Кейіннен жіберу қабілеті екі 
есеге жоғары тағы бір спецификация пайда болды. Қазіргі уақытта 
жылдамдық кӛрсеткіші 600 Мбайт/с дейін Serial ATA-3 қызметтік 
функциясы жасалып жатыр. 
Қатқыл 
дискінің 
физикалық 
дискідегі 
ақпаратты 
оқу 
жылдамдығы теориялық мҥмкіндіктен әлі алыс, сондықтан да қатқыл 
дискінің магниттік дискідегі ақпаратты физикалық оқу жылдамдығы 
ҧлғайтылмайынша, интерфейс қызметтік функциясынаың алдағы 
―теориялық‖ дамуы маңызды бола алмайды. 
Қазіргі таңдағы жҥйелік тақшаның мӛлшері екіден кем емес 
SATA қатқыл дискіге қосылу ҥшін ағытпалыр бар. 
3.12-сурет.  SATA қатқыл дискіні қосу 
SCSI. Ол әрқашан IDE-интерфейсімен қатар дамыды және 
басынан-ақ серверлерге арналды. Жаңа SCSI контроллері 320 Мбайт/с
жылдамдықта 
ақпараттар 
жібере 
алады, 
аналогтық 
IDE 

176 
қҧрылғыларына қарағанда жоғары. Сонымен қатар, SCSI интерфейсі 
тӛмендегідей артықшылықтарға ие: 

Процессорға жҥктеуі аз; 

Деректерді жіберу жылдамдығы жоғары; 

Қҧрылғылармен бір уақытта жҧмыс жасау мҥмкіндігі, олар 
қайда орналасса да және қалай қосылып тҧрса да; 

Кабель ҧзындығы 3-6 м; 

Сыртқы қҧрылғыларды қолдану мҥмкіндігі; 

Кӛп мӛлшердегі қҧрылғыларды (15-ке дейін) қолдану, IDE-ға 
қарағанда, сонымен қатар бірнеше SCSI-контроллерлерін 
орнатуға болады (әдетте тӛрттен кӛп емес). 

Барлық SCSI қҧрылғылары ҥшін бір ғана ҥзілім жеткілікті. 

Сенімділік пен жылдам қызмет етуді кӛбейту ҥшін кэштеу, 
RAID технологиясын және Hot Swap-ты қолдану мҥмкіндігі. 
Соңғы кезде аналогтық IDE-контроллерлері де пайда болды, 
бірақ олар SCSI-ға қарағанда әлсіздеу. 
Барлық артықшылықтарына қарамастан SCSI қымбат интерфейс. 
Сонымен қатар SCSI қатқыл дискіні қолдану ҥшін SCSI контроллері 
қажет ол да арзан тҧрмайды. 
Дискінің қанша ақпарат сақтай алатыны оның кӛлеміне 
байланысты. Критикалық (жҧмыс) ақпараттар кӛп орын алмайды (бҧл 
серверлерге қатысты емес). Кӛбінесе қатқыл дискі мультимедиалық 
ақпараттарға 
толы 
болады 
(аудиожинақтар, 
бейнефильмдер, 
графикалық кӛріністер). Қазіргі таңда ҥй компьютері дискінің 
оптимальдық кӛлемі 200-300 Гбайтты қҧрайды.
3.13-сурет.  ATA/SATA интерфейсінің кабельдері 
Қатқыл дискідегі іркіліс секторларын жою 
Нашар немесе іркіліс секторы - дискінің бетіндегі іркіліс жері 
бастиектің дискіге соғылуынан, кернеудің ӛзгеруінен, қатқыл дискінің 
электроникасының ақауы және т.б. нәтижесінде болады. Себептері 
кӛп болуы мҥмкін, бірақ нәтиже біреу - ӛзінің қасиетін жойып, 
ақпаратты жазуға қолданыла алмайды. Секторда сақталған 

177 
ақпараттың жойылуы және дискінің жалпы қӛлемінің қысқаруы да 
жалғасы болып табылады.
Ақаулар кестесі 
Барлық іркіліс секторлары қатқыл дискіні бірінші зауыттық 
тексеріс барысында пайда болады. Мҧндай мҥмкіндікті алу ҥшін, 
ӛндірушілер дискінің тіркелмеген, тікелей пайдалануға тиім салынған 
бірнеше бӛліктерін белгілейді. Содан басқа кҥмәнді және іркіліс 
секторларының адрестері кӛрсетілген, арнайы ақау кестесі 
қолданылады. Бҧл кестедегі ақпарат нақты уақыт режимінде 
жаңартылады және іркіліс секторларын автоматты және қолмен жою 
ҥшін арнайы утилиталар қолданылады.
P-List (Primary List) кестесі. Қатқыл дискіні ӛндіруші зауытында 
тестілеу нәтижесінде пайда болған іркіліс жерінің адресін сақтау ҥшін 
қолданылады.
G-list (Growth list). Зауыт ӛндірушісі сатуынан кейін, қатқыл 
дискі жҧмысы барысында пайда болатын іркіліс секторларының 
адресін сақтауға арналған. 
Сервомет кестесі. Сервометкалар бастиекті дискінің қажетті 
орнына қою ҥшін қолданылады. Қазіргі заманғы дискі кӛлемін және 
оған деген талаптарды ескере отырып, бҥгінгі таңдағы технологияда 
сервометсіз жҧмыс мҥмкін емес. Бірақ, дискінің беткі жағы сияқты, 
сервометкаларда әртҥрлі себептермен істен шығуы мҥмкін. Жарамсыз 
сервометкаларды бекіту ҥшін, сервомет кестесі қолданылады.
Ақаулардың уақытша кестесі. Әдеттегідей, әрқашан және 
барлығында уақытша, аралық нәрселер болады. Сондай-ақ қатқыл 
дискімен де, нақтырақ ақпаратты оқу/жазу кезінде кездеседі. Бастиек 
ӛзіне берілген тапсырмаларды орындаған сайын, нашар секторларды 
кездестіреді. Бірақ бҧл оның іркілісі немесе физикалық пайдасыз 
екенін білдірмейді. Электрэнергия ӛзгерісі нәтижесінде оған деген 
қатынау жылдамдығы ҧлғайып немесе оқу/жазу жылдамдығы азаюы 
мҥмкін. Дегенмен ақаулардың алдын алу ҥшін, дискі бақылаушысы 
ақаулардың уақытша кестесінде секторлардың адресін енгізеді. 
P-List кестесінің көшірмесі. Ақауларды сақтау кестесінде және 
іркіліс секторларының ӛз аймағындағы секторларға қайтадан адрестеу 
- бҧл ақаулыққа бейімді магнитті тегістік. Тосын жағдайларды 
болдыртпау ҥшін, қатқыл дискі бақылаушысы P-List ақау кестесінің 
кӛшірмесін шығарады.
Осы жҥйе келесі жолмен жҧмыс жасайды. Егерде бірінші 
зауыттық тексерісте, қайтадан қоюға келмейтін іркіліс секторы 
табылса, онда оның физикалық адресі P-List-қа беріліп, автоматты 
тҥрде қайтадан адрестеледі. Сонымен қатар іркіліс секторы 
тҥзетілгенімен ауыстырылады. Әрине сектордың физикалық ӛзгерісі 
мҥмкін емес, сондықтан оның тек адресі ауыстырылады. Мҧндай
ҥрдіс «Remap» немесе «қайтадан адрестеу» деп аталады. 

178 
Қайтадан белгіленген іркіліс секторына, бастиек автоматты тҥрде
қор секторына ауысып, қажетті жҧмысты орындайды, яғни ақпаратты 
оқиды немесе жазады. Аналогты тҥрде сервомет ақауының кестесі 
толтырылады. 
Қатқыл дискі саттыққа тҥскен кезде, оның жҧмысы басталады.
Оның жҧмысы кезінде іркіліс секторлары G-list кестесіне тҥсіріледі, 
яғни аналогты тҥрде қайта адрестеуін жасайды. Сонымен қатар 
сервомет ақаулар кестесі және уақытша кесте толтырылады. Соңғысы 
басты орын алады. Нашар секторды табу арқылы, бақылаушы 
уақытша ақау кестесіне ақпаратты жеткізеді және оны бақылауға 
алады. Жинақталған ақпаратты ӛңдей отырып, сектордың кейбір 
шекарасына жеткенде, мҧндай сектор іркіліс болып белгіленеді, және 
ақпарат G-list кестесіне енгізіледі. Егер сектор тҥзелсе, онда ол 
автоматты тҥрде уақытша ақау кестесінен алынып тасталады. 

жүктеу/скачать 5.94 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: