Әскери өнер тарихы ” 5В010400 “Бастапқы әскери дайындық” мамандығы бойынша
Тақырып: Қазақстан арулы Күштерінің құрудың заңдың негіздері
жүктеу/скачать 1.03 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тақырып: Қазақстан армиясының түрлері.
- Тақырып: Қазақстан армиясындағы негізгі проблемалар және оларды шешу жолдары.
- СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі.
- СӨЖ тапсырмасын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар. №1 Кіріспе
- Сұрақтар
- Сұрақтар: Хұн империясындағы әскери өнердің дамуы. 2. Хұн империясының жасаған жорықтары Есеп беру түрі
- Есеп беру түрі
- ОЖСӨЖ тапсырмаларын орындау және өткізу кестесі.
Тақырып: Қазақстан арулы Күштерінің құрудың заңдың негіздері Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігін алуына байланысты, алдына қиын, бірақ өмірлік маңызды міндет - өзінін қарулы күштерін құру қойылды. Жаңа қағидалы заңдык негіздерді жасау армияның механизмін еске ала отырып, республиканың ерекщелігіне жөне географиялық жағдайына байланысты қайта құруды, айтарлықтай материалдық шығындарды қажет етті. 1991 ж. 25 қазанда Қазақстай Президентінін Жарлығы бойынша, Қазақ КСР Мемлекеттік қорғаныс комитеті құрылды, кейіннен республиканың қорғаныс мәселелері толық түрде өз бетімен дербес шешуге етуіне байланысты, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі болып аталды. Тәуелсіз республиканың зандық құқықтарынын негіздеріне және Тәуелсіз Мемлеқеттер Достастығына қатысушы мемлекеттер арасындағы қол жеткен келісімдерге байланысты, 1992 ж. 7 мамырында Президенттің Жарлығы шықты. Бұл Жарлық бойынша, Қазақстан аумағыгіда орналасқан Қарулы Күштер өздерінің, мүліктерімен қоса республиканын ' қарауына өтті. Жоғарғы Бас Қолбасшы ретіңде Қарулы Күштерді басқаруды Президнет өзіне алды, ал тікелей басқаратын Қорғаныс министрі болды. Қазақстанньгң тұнғыш Қорға-ныс министрі болып генерал-полковниқ С.Қ.Нұрмағамбетов тағайындалды. Қазақстан Қарулы Күштерінін, құрамына, негізінен, 40-жалпы әскерлік армияның әскерлері кірді. Бұлар бұдан бұрын, 1979 жыл 27 желтоқсанда, генерал-майор А.Тохариновтың басшылығымен Ауғанстанның шекарасына кірген болаты. 9 жылдан аса мыңдаған моджахеттердің қарулы оппозициясына қарсы қарулы операцияларға қатысты. 1989 ж 15 ақпанда Женева келісімі арқылы бекітілген мерзімінде 40-армияның әскерлері Ауғанстаннан шығарылды. Содан кейін әскери бөлімдер тәртіп бойынша таратылды, мерзімді қызметтің солдаттары запасқа шықты. Ал офицерлер мен прапорщиктер Ауғанстанға қай жерден барса (отбасының тұратын жеріндегі), сол жердің әскери бөлімшелеріне кетті. 40-армияның штабы Ташкентте орналасты. Осыдан кейін Реслублика Президенті Н.Ә.Назарбаев Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін құруды 1992 ж. 7 мамырда заңды түрде бекітті. Бүгіңгі күні Қазақстан өзінін азаматтарының әскери қызмет атқаруының жағдайы мен тәртібін өз бетімен анықтайды, өз аумағында әскерлердің, қару-жарақтың және техниканың орналасу мәселесін щешеді. Қазақстан Республиқасы Коңституциясының 66- бабыңда Қазақстан Республикасыныд Үқіметі мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының, оның қорғаныс қабілетінің, қауіпсіздігінің, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етудін негізгі бағыттарын әзірлейді және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастырады делінген, ал 36-бапта (1-пункт) Қарулы Күштердің қағидалы міңдеттерін анықтайды. "Қазақстан Республикасьш қорғау - оңың әрбір азаматының қасиетті борышы және парызы" деп көрсетілген. Қазақстан Республикасы Конституциясының 20-бабыңда (3-пунқт) Қарулы Күщтердің мақсатын көрсете келе, Республиканың Конституциялық құрылысын күштеп өзгертуге, әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық, діни, тектік-топтық және рулық астамшылдықты, сондай-ақ қатыгездік пен зорлық-зомбылыққа бас ұруды насихаттауға немесе үгіттеуге жол берілмейді деп айтылғаң! Қазақстан Республикасының Президенті.Н.Ә.Назарбаев өзінің "Қазақстанның тәуелсіздігі: тарих сабақтары және қазіргі заман" деген баяндамасыңда былай деді: "Біздін тәуелсіздігіміздің бес жылдығында Қазақстан халқының көп жылдық тарихында миллиондағаи ата-бабаларымыздың бостандық үшін күресі мен құрбандығының нәтижесі бар. Екінші дүниежүзілік соғыста Отан үшін өз өмірлерін қиып, құрбан болған жүз мындаған отандастарымызды ұмыта алмаймыз". Қазақстан Республикасы өзінің қарулы күштерің құру арқылы соңғы кездері армияны құрудағы біраз проблемаларды шешіп алды. Біріншіден, қарулы күштердің саны, құрамы жөне әскери қызмет атқарудың мерзімі анықталды. Екіншіден, Ресей Федерациясы мен Қазақстанның және ТМД елдеріңің де мүддесіне жауап беретін бірлескен әскери тұжырымдама мен доктринаны білдіретін әскери келісімге қол қойылып, 1994 ж. 29 наурыздағы Ресей Федерациясы мен Қазақстан арасында достық, өзара көмек, бір-бірімен қарым-қатынас туралы шарт бойынша, әскери-стратегиялык кеңістікті сақтауды, республикалар арасыңдағы шекаралардың бұзылмауын толық түрде мойындай отырып, әскери базаларды, полигон және басқа да объектілерді бірлесіп пайдалануға қол жеткізді. Ресей мен Қазақстанның қорғаныс одағы орыс және қазақ халкының көп жылдық достық қатынасына негізделеді.
Қазақстанның халқы, еңбекшілері біздің қарулы күштеріміздің алдында тұрған барлық мәселенің маңызын   түсіре отырып, олардың әскери әл-ауқатының нығаюы үшін бәрін істеуде. Олар армияның күнделікті өмірін, әскери шеберлікті игеруін, әскердегі барлық болып жатқан жағдайды үлкен қызығушылықпен бақылап отыр. Бұл занды да Отан қорғауға дайындалу үстінде, жастар қарулы күштердің және құрамалардың түрлерін, қарулар мен әскери техникаларды, солдаттар мен матростар игеруі керек болатын мамандықтарды, республиканың қарулы күштерінің өзін қалай дайындау керектігін білгісі келеді.
Қазіргі кезде Қазақстан Республикасының Қарулы Күштеріне жалпы мақсаттағы күштері, әуе қорғаныс күштері, мемлекеттік шекараны қорғау күштері және ұлттык гвардия мен ішкі әскерлер кіреді. Өз кезегіне қарай, қарулы күштер түрлері бөлімдерден және әр түрлі құрамадар мен арнайы әскерлерден тұрады. Соңғы он жыл ішінде жер шарының әр түрлі аудандарын-
Әскер түрлеріне моторлы атқыштар, танк және артиллерия әскерлері, ал арнайы әскерлерге - инженерлік, химия байланыс, радио және радиотехникалық, автомобиль және басқалары жатады. Моторлы атқыштар әскерлеріне моторлы атқыштар бөлімшесі, бөлімдер және құрамалар жатады.Олар ұрыс құралдарының әр түрімен қаруланған және толық моторландырылған. Олардың бөлімшелері мен бөлімдері соғыста жаяу-әскерлердің ұрыс машиналарымен, бронетранспортерлерімен қозғалады және ұрыс жүргізеді. Бұл орамды жылдам қозғалатын және маневрлік әскер түріне айналдырады. Сонымен бірге, моторлы атқыштар ескерлері өз құрамында танкілердін үлкен бөлігін иемденеді, бұл дегеніміз олардың күшін арттырады. Танкіге қарсы жіберілетін және басқарылатын реактивтік снарядтармен (ПТУРС) қаруланған моторлы атқыштар бөлімшелердің бөлімдерінің құрамына түгелдей моторландырылған артиллерияның инженерлік, химия, байланыс автомобиль және басқа бөлімшелері енген. Моторлы атқыштар - жаяу әскерлердің мұрагерлері,
Танк әскерлері - салыстырмалы түрде жас әскер тарихы бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарынан басталды. Танк әскерлері - құрлық әскерлерінің басты екпінді күші. Олар көбінесе ең басты маңызды міндеттерді орындау бағыттарында қолданылады. Қазақстан Республикасы қарулы күштерінің танк бөлімдері мен құрамаларының қару-жарағында орта және жеңіл жүретін танкілері бар жоғары жылжымалы броньдык қорғаныс - қазіргі заманғы қйру - жарақ. Түнде көретін приборларының және су түбіңде жүзуге арналғаң жабдықтарының болуы танкілерді қазіргі жағдайда ұрысқа тиімді құрал етеді. Өте мықты бронның болуына байланысты, олар ядролық закымдаушы факторларына, танкінің ішіне кіретін радиацияның, радиоактивтік жұқтырулардың әсеріне қарсы үлкен беріктікке ие болады. Жан-жақты дайындығы бар жастар жақсы танкист бола алады. Қазіргі заманғы қару-жарақ, мықты двигатель, қүрделі жүйелер мен агрегаттар, жетілдірілген приборлар мен прицельдер - бұлардың барлығы техниканы жақсы күтетін және терең білімді адамдардың ғана бщігінде болады. Ғылыми-техникалық прогреске байлаыысты, қазіргі жағдайда арнайы әскерлердің маңызы өлшеусіз өсті. Бұл бөлімшелер мен бөлімдер жас әскерлерден терең және жан-жақты білімді, дағдыны, тәртіптілікті, шыдамдылықты, бұлшық еттің жақсы дайындығын талап ететін қазіргі заман техникалармен жарақтанған. Инженерлік әскерлер - құрлық өскерлерінің ұрыс ерекетін және тіршілік әрекетін толығымен қамтамасыз етуге арналған. Бірде-бір әскери мәселе йнженерлік қамтамасыз етусіз шешілмейді. Олар щабуылда әскерлердің жылжуын қамтамасыз етеді, жолдар салады, сулы тосқауылдардан өтуді жабдықтайды, қарсыластардың бөгеттеріне өткелдер жасайды, минасыздандырады. Қорғаныс кезіңде инженерлік әскерлер қорғаныстық шептерді және позицияларды тұрғызады, бөгеттер жасайды Шекара әскерлері кұрлықтағы және жағалық қорғау күштері болып бөлінеді. Құрлықтағы шекара әскерлері әрдайым мемлекеттік шекараны қырағы күзетіп, оны қорғауға және жаудың шабуыл жасауына тойтарыс беруге қабілетті. Шекарашы әскерлердің жоғары әскери шеберлігі Отанымыздың аумақтык біртұтастуғын және қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Шекарашылардың қару-жарағында атыс қаруларынын барлық түрі, танкіге қарсы құралдар және казіргі заманға қажетті әскери техника, байланыс, бақылау құралдары бар. Бүгінгі көптеген қазақстандық шекарашылар ТМД сыртқы шекараларын қорғауда өздерінің міндеттерін атқаруда. Жағалық қорғау күштері Каспий теңізіндегі шекараны қорғауда ауыр қызмет атқарады. Олардың басты міндеті -Қазақстанды теңізден болатьш агрессорлардың шабуылынан қорғау. Бүгіңде жағалық қорғау күштері құрылу сатысында тұр. Олар жаңа катерлермен, қару-жарақтардың жаңа түрімен толықтырылуда, Қазақстанның теңіз шекаралары өнімді қорғалуы үшін барын істеп жатқан қазақстандық теңіз әскери шеберлігі бүгінде шыңдала түсуде. Қазақстан Республикасы Ұланының қатарында қызмет ету көптеген жастар үшін құрмет. Ұлттық Ұлан шетелдік делегацияларды қарсы алғанда, шығарып салғанда және басқа да маңызды шараларды орындайды, ұлан әскерлері өздерінін саптық бой түзеулері мен шеберліктерін көрсетеді, бұл арқылы біздің тәуелсіз мемлекетіміздің айбындылығын анықтайды. Әзірге Республикамызда қылмыстық және баска да құқык бұзушылдық сақталып отырғанда, ішкі әскерлердін қажеттілігі маңызды болып қала береді. Ішкі әскерлер құқыктық тұрақтылыкты сақтауға, арнайы мемлекеттік объектілерді қорғауға және басқа да қызметтік-әскери міндеттерді орындауға арналған. Өздерінің әскери міндеттерін орындауда ішкі әскерлердің әскері жоғары саналылық пен жанкештілік көрсетуде. "Жалпыға бірдей әскери міндеттілік және әскери қызмет туралы" заңның негізінде жинақталды. Ішкі әскерлердің әскери қызметшілері Қазақстан Республикасының қарулы күштерінің солдаттарына, сержанттарына, прапорщиктеріне, офицерлеріне тағайындалған барлық жеңілдіктер түрі мен құқықтарын пайдаланады.
Қазақстанның Қарулы Күштерін құрғаннан кейін Президент пен үкімет Қазақстан армиясын реформалаудың өзара байланысты басымдык жиынтығын жасады. Бұл дегеніміз - әскерлердің құрылымын өзгерту, әскери кадрларды дайындау, армияны қаруландыру, еуропалык қауымдастықтың ар-мияларымен қарым-қатынас жасау, әскери қызметтін мәртебесін көтеру, әскери ұжымдардағы ұлтаралық қатынастың проблемаларын шешу. Армиядағы реформаларды айтар алдында, бірінші, басты проблеманы белгілеп алу қажет. Қарулы куштер - бұл мобильдік, жаттыққан, жабдықталған, елді қорғау міндетін атқаруға қабілетті әскерлер. Екінші проблема әскери кадрлар болып табылады. Тарихтың жүздеген жылдарынан бері мемлекеттердің әскер ұстауының екі әдісі болды: өз еркімен жалдамалы тәртіптегі және әскери міндет түріндегі. Қазіргі кезде Қазақстан Қарулы Күштерінде офицерлер, прапорщиктер, мичмандар, мерзімнен тыс қызметтегі әскери қызметшілер және әскери қызметші әйелдер құрамын жинақтаудың аралас тәсілі қолданылады. Өз еркімен, жалдамалы түрде, шартпен (контрактімен) және мерзімді әскери қызметтің әскери қызметшілері жалпыға бірдей әскери міндеттілік туралы заңға сәйкес шақырылады. Соңғы кездері "жалдамалы армия" термині "кәсіпқой армия" терминінің баламасы болып жүр, сонда да Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің негізі кәсіпқой кадрлардан тұрады деп айтуға болады. Сонымен бірге, бұл проблеманың езіндік ерекшеліктері бар жене оларды әскери мамандықтардьщ санын еске түсіру арқылы түсінуге болады. 1990 ж. КСРО Қарулы Күштерінін тізіміне 4 мыңнан аса мамандықтар кірді. Қазакстанның алдында номенклатура бойьшша қажетті шамада әскери ма-мандар даярлауды қамтамасыз ету тұр. Жоғары кәсіпқой армия кұру үшін жеткілікті шамада әскери мамандар болуы керек және әскерлерді мамандар бірден-бір тиімді нұсқасы контрактілік жүйеге өту болып табылады. Әрбір өз еркімен келгендер мемлекетпен шарт жасасады, онда қызмет ететін уақыты, ерекше жагдайдағы қызметі үшін өтемақысының тәсілдері көрсетілуі керек. Армияға, сонымен бірге, қаржымен және басқа да материалдык ресурстармен қамтамасыз етудің толықтырылған жүйесі қажет, өскери қызметтің мәртебесін халық арасында көтеру керек. Бұл үшін бағдарламалық саясат қажет жөне армиялык қызметтің баспасөзде, кинода, теледидарда, видеороликтерде және т.б. жарнамасы болуы керек. Үшінші проблема - Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін қару-жарақпен, техниканың жаңа түрлерімен жабдыктау. Қанша дегенмен, әзірге Қазақстанның өзінің жеткілікті қорғаныстық өңдірісінін болмауы оны бірінші кезекте Ресейдің әскери рыногынан алынған қару-жаракпен, әскери техникамен байланыстырады. Өйткені, бұрынғы КСРО-ның барлық қорғаныстық өндірісі, сонымен бірге Ұлттық қауіпсіздіктің ғылыми-өндірістік потенциалы Ресей Федерациясының аумағында жинақталған. Сондықтан Қазакстан қару-жарақ сатып алу саясатын жасағанда және ұлттық саясатын анықтағанда Ресейге бет бұруы керек, өйткені, ол қару-жарақ пен техниканы әлемдік стандарт дәрежесінде шығарады. Бірақ Қазақстанның қорғаныс қабілеті, қаншалықты достықта болса да, басқа мемлекетке тәуелді болмауы керек. Төртінші проблема — Қазақстанның әскери кадрларын даярлаудағы Ресеймен, Қырғызстанмен, Өзбекстанмен, Тәжікстанмен, Беларусьпен, Украинамен және әлемдік қауымдастықтың басқа да мемлекеттерімен өзара тәуелді қарым-қатынаста болуы. Жас егеменді Қазақстанның қарулы күштерінің кұрылу және қалыптасу кезеңінде ұлттық офицер мамандардың жетіспеуі бірден-бір өткір проблема болды. Бірак бүгінде, Қарулы Күштердің сегіз жылдық өмірінде бұл проблема күн тәртібінен алынып тасталды. Қазақстан Республикасының құрылған және табысты жұмыс істеп жатқан жоғары әскери оқу мекемелерінің, азаматтық оқу мекемелеріндегі кен,тармақты әскери кафедралардың жүйесі қарулы күштерді жыл сайын қажетті мөлшерде билікті әскери мамандармен толықтыруға мүмкіндік береді. Әскери жөне ғылыми-педагогикялык кадрлардын қажеттілігін ескере отырып, 1997 ж. 11 акланыііда, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қіірулы Куштердің әскери Академиясы құрылды. Бүгінде Қазақстан Респубдикасының Қарулы К.үштсрі даму және жетілу үстінде. Қазақстан Республикасынын Президенті Н.Ә.Назарбаев "Қазақстанның 2030 жылға дейінгі даму стратегиясы" деген халыққа Жолдауында ұлттык қауіпсіздіктің және қарулы күштердің дамуы мен жетілуінін бағытын, әсіресе кәсіптік даярлықтың мөлшері көтерілуінін қажеттілігін және армияны қазіргі заманғы қару-жарак қүралдарымен қамтамасыз етуді ерекше атап айтты. Бұл мәселені шешудің бірден-бір тиімді тәсілі көрші мемлекеттермен қарым-қатынасты жақсарту болып табылады. Әскери кадрларды даярлаудағы мәселеде маңызды орынды өзінің мықты әскери экономикалық және ғылыми потенциялымен, мүмкіндігімен Ресей Федерациясы алады. Қазақстан Ресеймен әскери-экономикалық және стратегиялық тығыз байланыста. Бұған дәлел жоғарғы дәрежеде әскери деле-гациялардын алмасуы және Қазақстан мен Ресейдің бірігіп, Самарада болған "Редут-97" сияқты жаттығулар өткізуі. 1992 ж. бастап, Ресейдің жоғарғы әскери орындары мен абыройлы әскери академиялары Қазақстан азаматтарынан курсанттар мен тыңдаушылар қабылдап келеді. Және қарулы күштерге өте қажет мамандықтар бойынша кадрлар даярлайды. СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру кестесі.
СӨЖ тапсырмасын орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар. №1 Кіріспе Сақтар және олардың мекендеген жерлері Сабақтың мақсаты: Сақтар және олардың мекендеген жерлері жайлы түсінік беру. Сұрақтар: Сақ атауының пайда болуы, мекендеген жерлері? Есеп беру түрі: Ауызша Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар: Жалпы бұл тақырып бойынша СОӨЖ тапсырмаларын орындау Аманжолов К., Тасболатов А. «Қазақстанның әскери тарихы». – Алматы: «Білім», 1999 кітабын оқуға болады. Ұсынылған әдебиеттер:
2.Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, 1998. № 2 Хұн империясындағы әскери өнердің дамуы және олардың жорықтары Сабақтың мақсаты: Хұн империясындағы әскери өнердің дамуы және олардың жорықтары туралы мәліметтер беру. Сұрақтар:
2. Хұн империясының жасаған жорықтары? Есеп беру түрі: Реферат Тапсырманы орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар: Жалпы бұл тақырып бойынша СОӨЖ тапсырмаларын орындау Аманжолов К., Тасболатов А. «Қазақстанның әскери тарихы». – Алматы: «Білім», 1999 кітабын оқуға болады. Ұсынылған әдебиеттер: 1.Аманжолов К., Тасболатов А. «Қазақстанның әскери тарихы». – Алматы: «Білім», 1999.-312 бет, суретті. 2.Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, 1998. № 3 Қазақ хандарының әскери жорықтары және олардың қазақ мелекетін нығайтуға қосқан үлесі.
2.Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, 1998. № 4 «Қазақ» атауының хатқа түсуі.
1.Аманжолов К., Тасболатов А. «Қазақстанның әскери тарихы». – Алматы: «Білім», 1999.-312 бет, суретті. 2.Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы, 1998.
6 – семестр
жүктеу/скачать 1.03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|