Физика, химия, ботаника, өсімдік физиологиясы, геология, топырақтану, метеорология, егіншілік, агрохимия, ауыл шаруашылық өндірісін жоспарлау, ұйымдастыру және экономика ғылымдарына сүйенеді.
Өсімдік шаруашылығы, әсіресе егіншілік, агрохимия, өсімдік қорғау және екпе дақылдары селекциясымен тығыз байланысты.
Білім беру мақсаттары/ құзіреттілігі
Студенттерге ауылшаруашылық дақылдарын ғылыми негізде өсіру технологиясын қолдану арқылы жоғары өнім алу жолдарын үйрету және дайындалатын мамандарды теориялық біліммен қаруландыру және практикалық іскерлігін арттыру.
«Өсімдік шаруашылығы» курсын оқу студенттерге теориялық білім берумен қатар, егістік дақылдардан жоғары өнім алу тәжірибесіне дағдыланған, ауыл шаруашылығы өндірісінің іссаналық мәселелерін теориялық жолмен шешуге жағдай жасайды.
Өсімдік шаруашылық мамандардың агрономиялық ойларын қалыптастырып олардың тәжірибесіндегі ғылыми негізделген шаралар жиынтығын өндірісте білгірлікпен қолдануға жағдайлар жасап, аймақтық және егін шаруашылығын басқа да жүйелері негіздерін жасауға жол ашады.
Мазмұны
Дәрістер:
Кіріспе. Өсімдік шаруашылығы - ауыл шаруашылық өндірісі негізгі салаларының бірі.
Егістік дақылдарды өсіру, баптау және жинау технологиясы. Аймақтық өсіру технологиясы (афотехникасы).
Дәнді дақылдар. Астық дақылдарының жалпы сипаттамасы. Жаздық астық дақылдары
Жаздық астық дақылдарының дәндік және мал азығын өндірудегі алатын орны.
Тамақтық, мал азықтық дақылдар, оларға қойылатын талаптар. Тамақтық, мал азықтық дақылдар егістерін күтіп - баптау және егінді жинау ерекшеліктері.
Жармалық дақылдарды өндіру, өсіріп-баптау технологиясы. Күздік астық дақылдары
Күздік дақылдардың күзде және көктемде даму ерекшеліктері.
Дәңді бұршақ дақылдары. Дәнді бұршақ дақылдарының жалпы сипаттамасы.
Дәнді бұршақ дақылдарының агротехникалық және ұйымдастырушылық-шаруашылық маңызы.
Тамыржемістер.
Түйнекжемістер
Лабораториялық сабақтар:
Ауылшаруашылық дақылдардың тұқымдары мен жемістері
Астық дақылдарының құрылысы. Дәнді дақылдарды дәніне және гүл
шоғырына қарап ажырату.
3 Астық дақылдарының бірінші және екінші топтарының морфологиялық және биологиялық ажырату белгілері.
4 Бидай түрлерін анықтау. Қатты және жұмсақ бидайларды масағына
және дәніне қарап ажырату.
5 Арпа түршелерін және түр тармақтарын, топтарын ажырату.
Сұлы түрлері мен түршелерін анықтау.
Жүгері өсімдігінің құрылыс ерекшеліктері. Жүгері дәнінің құрылысы.
Түр тармақтарын анықтау.
8 Күріш өсімдігінің құрылыс ерекшеліктері. Күріш түрлері және түршелерін аныктау.
9 Тары. Құрылыс ерекшеліктері және сыныптау.
Қонақ жүгері өсімдігінің құрылыс ерекшеліктері. Түрлері мен
топтарын анықтау
Ас бұршақ өсімдігінің құрылыс ерекшеліктері. Ас бұршақты
сыныптау.
Май бұршақ, ноқат есімдіктерінің құрылыс ерекшеліктері. Түр тармақтарын анықтау.
13. Бадана және жасымық. Өсімдіктердің құрылыс ерекшеліктері.
Түрлері мен түршелерін анықтау.
14. Бөрі бұршақ. Түрлері мен түршелерін анықтау.
15Тамыржемістілер. Түрлері және құрылыс ерекшеліктері.
Картоп. Морфологиялық құрылысы. Түйнек түзу ерекшеліктері
Оқу жұмысының нәтижелері/ қорытынды бақылау түрлері
Өсімдік шаруашылығы пәнін оқу нәтижесінде студент төмендегі мағлұматтарды білуге тиіс: ауыл шаруашылығы жөніндегі мемлекеттік шешімдерін, егістік дақылдарының маңызын, морфологиялық құрылысын, биология ерекшеліктерін, дақылдарды өсіруге қолданылатын алдыңғы қатарлы технологияларды, егістіктерде жүргізілетін өндірістік жұмыстарды ұйымдастыруды, ауыл шаруашылығы өнімдері сапасын жоғарылатудың жолдары және әдістерін, өнім шығынын және өсіруге жұмсалатын еңбек, құрал-жабдықтар шығындарын азайтады.
5 семестр
Пәннің аталуы
Мақта өсіру технологиясы
Қасқартылған атауы
М.Ө.Т.
Оқу іс-шаралары оқу пәндерінің курстары (егер бар болса)
Пререквизиты: Мақтоа өсіру технологиясы, генетика және селекция
Білім беру мақсаттары /құзіреттлігі
Мақта өнімділігін технологиясына жаңа тәдістемелер қолдану және жаңа сорттар шығару жолын үйрену.
Мазмұны
Сабақ теориясы және т.б. Практикалық сабақтар.
Оқу жұмысының нәтижелері/қорытынды бақылау түрлері
Мақта өсіруде техникалық және селекциялық әдістемелерден толық пайдалана білу.
5 семестр
Пәннің атауы
Ауылшарушылық Фитопатология негіздері
Қысқартылған атауы
ФПМ
Оқу іс-шаралары /оқу пәндері-
нің курстары ( егер бар болса)
Дәрістер,лабораториялық, ОСӨЖ, СӨЖ
Семестр:
Семестр 5
Оқытушының Т.А.Ә
Басымбекова. З.Ш
Доцент /оқытушы:
аға оқытушы
Жұмыс тілі
казақша
Оқу жоспарымен сәйкестігі
Таңдаулы компонент
Оқу түрі / академиялық сағаттардың саны
Дәріс-30, лаборатория–30, ОСӨЖ–45, СӨЖ–45
Еңбек сыйымдылығы
Барлығ -135
Кредиттер / сынақ бірліктері
3
Модуль аясында оқытуға қабылдау жағдайлары
Пререквизиттер Өсімдік физиологиясы . Ботаника Энтомология
Генетика . Өсімдікті қорғау
Білім беру мақсаттары/ құзіреттілігі
Фитопотологияда биологиялық және техникалық ғылым табыстарын қолданып, аурулардың емдеу шараларын дамыту.
Ауылшаруашылық дақылдарының аурулары мен қоздырғыштарының жаратылысын, пайда болу себептерін зерттеу – ауылшаруашылық фитопотология негізі болып саналады.
Мазмұны
Дәрістер: Кіріспе Ауыл шаруашылық фитопотологиясы негіздері.Пәннің маңызы. Фитопотология туралы түсінік.Ауыл шаруашылық дақылдарының ауруларының түрлері. Фитопотогенді саңырауқұлақтар, бактериялар, вирустар,микоплазмалар,актиномицеттер және т.б. ауру қоздырғыштарға сипаттама. Ауыл шаруашылық дақылдарды аурулардан қорғау.Дәнді дақылдардың аурулары және қорғау шараларының жүйесі.Бидай,қара бидай,арпа,сұлы және тарының қара күйелері.Қара күйе ауруларынан қорғау шараларының жүйесі. Бидай, қара бидай, арпа,сұлының тат аурулары.Дәнді дақылдарды тат аурулары-нан қорғау шаралары.Дәнді дақылдардың өзге аурулары.Ақ ұнтақ,Қастауыш. Гельминтоспориоз.Фузариоздар.Тамыр шіріктері.Склеротиниоз.Септариозы. Күрішті аурулардан қорғау шаралары. Фузариоздар. Гельминтоспориоз. Нигроспороз.Бактериялы және вирусты аурулар. Сұлының қуыршақтануы.Астық дақылдарының вирусты және микоплазмалы аурулары.Бактериоздар.Астық дақылдарын аурулардан қорғау шараларының жүйесі.Күріш аурулары. Пирикуляриоз. Фузариоз. Гельминтоспориоз. Бактериялы және вирусты аурулар. Жүгері аурулары. Көпіршікті және тозаңды қара күйелер.Тат. Гельминтоспориоз.Собық пен дәннің аурулары.Диплодиоз. Нигроспориоз.Вирусты және бактериялы аурулар.Жүгері ауруларынан қарсы күресу шараларының жүйесі. Бұршақ дақылдарының аурулары және олардан қорғау шараларының жүйесі.Дәнді дақыл және азықтық бұршақтың саңырауқұ-лақ аурулары.Фузариоз.Тамыр шіріктері. Тат.Аскохитоз.Антракноз.Ақ ұнтақ.Жалған ақ ұнтақ.Ақ және сұр шіріктер.Тұқым зеңі.Бактериялы аурулар.Вирусты аурулар. Ас бұршақ аурулары.Тамыр шірігі. Аскохитоз.Антракноз.Ақ ұнтақ.Жалған ақ ұнтақ. Бактериоздар.Сары мозайка.Аурулармен күресу шаралары. Техникалық дақылдардың аурулары және қорғау шаралары жүйесінің ерекшеліктері. Мақта аурулары.Гоммоз.Тамыр шірігі. Вертициллезді және фузариозды солу. Макроспориоз.Жапырақтың ширатылуы. Қауашақ және талшық аурулары. Мақтаны аурулардан жүйелі қорғау шаралары. Темекі аурулары. Тамыр шірігі.Ақ ұнтақ. Өскіндерінің қара шірік ауруы.Вирус аурулары.Аурулармен күресу шаралары. Күнбағыс аурулары.Жалған ақ ұнтақ.Тат Вертициллез.Ботритиоз(сұр шірік). Склеротиниоз(ақ шірік).Күлді шірік. Күнбағысты аурулардан қорғау шаралары. Темекі аурулары.Тамыр шірігі.Ақ ұнтақ. Өскіндерінің қара шірік ауруы.Вирус аурулары.Аурулармен күресу шаралары. Күнбағыс аурулары.Жалған ақ ұнтақ.Тат. Вертициллез. Ботритиоз(сұр шірік). Склеротиниоз(ақ шірік).Күлді шірік. Күнбағысты аурулардан қорғау шаралары. Қызылша аурулары(қанттық,тағамдық және азықтық).Тамыр жегі.Церкоспороз. Пероспороз. Ақ ұнтақ.Тат.Фомоз.Тамыр шіріктері.Бактериялы дақ.Рак.Туберкулез. Ризомания.Мозайка.Сары ауру.Қағат шірігі.Қызылшаны аурулардан жүйелі қорғау шаралары. Картоп аурулары.Фитофтороз. Макроспориоз. Рак.Ризоктиниоз.Фомоз.Таз түрлері. Вертициллезді және фузариозды солу.Қара мойнақ.Сақиналы шірік.Мозайка түрлері. Көкөніс, бақша дақылдарының аурулары және алдын алу шараларынң рөлі. Қырыққабат аурулары. Қара мойнақ. Кила. Фомоз.Пероноспороз.Физариоз.Альтернариоз.Түтікті және шырышты бактериоздар. Қызанақ аурулары.Мозайка.Стрик. Столбур. Қола түсті вирус ауруы.Бактериялы рак. Қара бактериялы дақ.Клядоспориоз. Септориоз.Макроспориоз.Фитофтороздар.Төбе шірігі.Қызанақты аурулардан жүйелі қорғау шаралары. Жалған ақ ұнтақ.Сүр шірік.Альтернариоз. Бактериоз.Мозайка түрлері.Ашық алаң және жабық жайларда қиярды аурулардан қорғауды санитарлық және алдын алу шараларының жүйесі.
Жүзім,жидек дақылдарның аурулары және олардан қорғау шараларының ерекшеліктері. Қарлыған аурулары.Ақ ұнтақ.Антракноз. Септариоз. Тат. Қарақат аурулары.Бокалды және бағаналы таттар. Көпжылдық шөптесін бұршақ тұқымдас дақылдардың аурулары.Беде. Фузариоз.Тат. Антракноз.Аскохитоз.Ақ ұнтақ.Рак.Қара дақ.Бактериялы және вирусты аурулар.Сары шырмауық.Аурулармен күресу шаралары. Сүйекті мәуе ағаштарының аурулары. Коккомикоз.Минилиоз.Клястроспориоз. Полистигмоз.Ақ ұнтақ.Бактериялы рак. Вирус аурулары. Өсімдіктердің ауруларға төзімділігі. Иммундық қасиетінің жоғарлауына әсер ететін факторлар.
Лабораториялық сабақтар: Препаратты әзірлеу техникасы Дәнді дақылдар аурулары. Астықтын қоңыр даты, астықтың гельмин тоспориозы Дәнді дақылдар аурулары. Астықтың сызықшасы даты, бидай сабағының қара күйесі Дәнді дақылдар аурулары. Арпаның тозаңды қара күйесі, жүгерінің көпіршік қара күйесі Дәнді бұршақ тұқымдастар аурулары. Үрме бұршақтың антракнозы, бұршақтың аскохитозы Көпжылдық бұршақ шөптерінің аурулары. Мақта аурулары Қызылшаның аурулары Асқабақ тұқымдас аурулары Картоп аурулары Орамжапырақ аурулары Пиязбен сарымсақ аурулары Алма-алмұрт аурулары Сүйекті-жеміс аурулары Жидек аурулары
Оқу жұмысының нәтижелері/ қорытынды бақылау түрлері
Ауылшаруашылық өсімдік ауруларының негізгі қоздырғыштары – саңырауқұлақтар, бактериялар, актиномицеттер, микоплазмалар, вирустар морфологиясын, биологиялық, экологиялық ерекшеліктерін потогендердің өсімдік жүйесін, орны мен жіктелуін іздестіру/емтихан.
Курстық бағдарлама студенттер алдына мынадай талаптар қояды: агрономия негіздерімен таныстыру, осы ретге малазығын өндіруде жерді дұрыс пайдалану, малазықтық өсімдіктерін тиімді орналастыру және гылыми негізде өсіру, топырақгың күнарлылығын арттыру және осыған сәйкес жемшөп қорын молайту. Осы бағдарламалар үш бөлімнен түратын курста жүргізіледі: "Мал азықтық егін шаруашылығы", "Шалғыңдық мал азығы шаруашылығы", "Жайылымды мал азыгы шаруашылығы". Мал азыгын өндіру пөні студентгерді мәдени және жабайы өсетін жемшоптік өсімдікгермен, оның биологиялық жөне жемдік кдсиеттерімен, өсірудің озық технологиясымен, тиімді пайдалану жолдарымсн, дайындаудың және сақгаудың бүгінгі кунге сай технологиясымсн және де оның сапасын анықгау жолдарымен таныстырады.
Мазмұны
Дәрістер: Мал азыгын ондірудің агрономиялық негізі, ғылымның бір саласы ретінде мал азық тық дақылдардың жогары жоне сапалы онім беруі нің теориялық және практикалық маңызы.Мал азықгық жерлерді жіктеу, олардың колемі және сипаттамасы. Жайылым мен шабындықгы тиімді пайдаланудың басты теориялық негіздері. Мал шаруашылығын да жайылым мен шабындыктың маңызы.Шалғындық және жайылым өсімдіктерінің биологиялық және экологиялық ерекшеліктері. Табиғи жайылымдар мен шабындықтар дың негізгі малазықтық дақылдары. Біржылдық мала зықтық дақылдар. Көпжылдық малазықтық дақылдар.Табиғи шабындық пен жайылымды жаксарту әдістері.Мал азықтық егін шаруашылығы — жемшоп қорын жасап, мал шаруашылыгын тікслей өркендстетін, ауыл иіаруашылық ондіріснің нсгізгі бір болігі. Ерте егілетін жаздық дақылдар және екпе шөптер.. Арпа, сүлы т.б. х/ ш маңызы. Биологиялық касиеттері, таралуы, онімі,сорттары. Интенсивтік өсіру технологиясы. Күздік дақылдар, аралас шөптер. Қара бидай, күздік арпа,тритикале,х/ш маңызы. Биологиялық касиеттері, таралуы,. өнімі және сорттары. Интенсивтік осіру технологиясы. Мал азығына пайдалану ерекшеліктері. Бүршақ түкымдас дақылдар және екпе шөптер. Агротехникасы, өсірудің онеркәсіптік технологиясының негіздері.Ауыл шаруашылық малдарын азықгандыруда шырынды мал азығының маңызы. Мал азықгық тамыр жсмістілер.Мал азықгық бақша дақыддары. Жемшөп қорын жасауда сүрлемдік дақылдардың алатын орны. Сүрлем салудың маңызы.Пішеннің бос, үсақгалған, тайлап жинау түрлерінің технология сы. Шөпті дүрыс кептірудің маңызы Шоп кептіру кезінде жүретін физиологиялық-биохимиялық езгерістер.Копжылдық шөптердің түқым шаруашылыгы.
Лабораториялық сабақтар: Қазақстан республикасының табиғи мал азықгық жерлсрі ҚР жайылым өсімдік герінің биологиялық және морфологиялық ерекшеліктері. Қоңырбас түқымдас шөптердің шаруашы лық жөне малазықтық қундылығын багалау. Жаылымдық өсімдік терінің биологиялық өнімділігін анықтау. Бұршақ түқымдас шептердің туқымдарын анықгау. Негізгі қоңырбас тұқымдас шөптерінің тұкымдарын анықгау
Шабындық айналымы және оларды пайдалану.Мал азықгық ауыспалы егістіктсрді жобалау және игеру. Мал азықтық шөптер дің құндылығын бағалау., Астық (дәнді) дақылдары дәні бойынша ажырату,1-ші және 2-ші тобы. Дәнді дақылдардың тіршілік циклі.
Оқу жұмысының нәтижелері/ қорытынды бақылау түрлері
Теориялық білімен қаруланып және практикалық іскерілген арттыра білуі. Малшаруашылығын малазығымен қамтамасыз ету технологиясын игеру./емтихан.
