Сабақтың тақырыбы: Экожүйені қорғау және қалпына келтіру
Сабақтың мақсаты: Табиғаттағы адам әрекетінің салдарын талдауға және болжауға үйрену.
Сабақтың формасы - семинар -пікірталас
Теориялық бөлім
Табиғат біздің өмір сүруіміз үшін өте маңызды: табиғат бізге оттегімен қамтамасыз етеді, ауа райы жағдайын реттейді, дақылдарымызды тозаңдандырады, бізге азық -түлік, жем мен талшық шығарады. Бірақ оған теріс әсер күшейе түседі. Адам әрекеті Жер бетінің 75% дерлік өзгерді, бұл планетаның өте аз бұрышында жануарлар әлемі мен табиғатты ығыстырды.
2019 жылғы Биоәртүрлілік пен экожүйе қызметтерінің жаһандық бағалау есебіне сәйкес жануарлар мен өсімдіктердің 1 миллионға жуық түрі жойылып кету қаупі бар, ал олардың көпшілігі алдағы онжылдықта жойылып кету қаупі бар. Есепте табиғатты қалпына келтіру және қорғау үшін маңызды өзгерістер қажет. Есепте біз және басқа да барлық түрлерге тәуелді экожүйелердің денсаулығы бұрынғыдан да тез нашарлайтыны анықталды, бұл біздің экономикамыздың негізіне, өмір сүру деңгейіне, азық -түлік қауіпсіздігіне, денсаулық пен бүкіл әлемдегі өмір сапасына әсер етеді.
Адамдардың әрекеті мен климаттың өзгеруінен туындаған ормандардың жойылуы мен шөлейттенуі тұрақты дамудың негізгі кедергісі болып табылады және миллиондаған адамдардың өмірі мен тіршілігіне әсер етеді. Ормандар Жердегі тіршілікті қамтамасыз ету үшін өте маңызды және климаттың өзгеруіне қарсы күресте маңызды рөл атқарады. 2020 жылғы әлемдегі ормандардың жағдайы 1990 жылдан бері 420 миллион гектарға жуық ағаштар ауыл шаруашылығына және басқа да жерлерді пайдалану кезінде жоғалғанын көрсетеді. Ал жерді қалпына келтіруге салынған инвестициялар халықтың өмір сүру деңгейін жақсартуда, осалдығын төмендетуде және экономикаға тәуекелдерді төмендетуде өте маңызды. Сонымен қатар, біздің планетамыздың денсаулығы зоонозды аурулардың пайда болуында маңызды рөл атқарады, яғни жануарлар мен адамдар арасында берілетін аурулар. Біз нәзік экожүйеге енуді жалғастыра отырып, біз адамдар мен жабайы табиғаттың байланысын арттырамыз, бұл жабайы табиғаттағы қоздырғыштардың мал мен адамға таралуына мүмкіндік береді, аурудың пайда болу және таралу қаупін арттырады.
Бақылау сұрақтары
1. Тұрақты даму дегеніміз не?
2. Тұрақты дамудың негізгі мақсаттары
3. Тұрақты дамудың экологиялық негіздері
Тапсырмалар
Кестені толтырыңыз:
- төмендегі мысалдарды кестенің 2 -бағанына жазыңыз;
- әр мысалға қарама -қарсы жауаптарыңызды 3 -бағанға, сөйлемдерді 4 -ші жазыңыз.
Адамның табиғаттағы әрекетінің салдары:
|
Мысалдары
|
Табиғи экожүйеде, олардың түрлік құрамында қандай өзгерістер бар?
|
Сіздің экожүйені жақсарту бойынша ұсыныстарыңыз
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қайтымды:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Қайтымсыз:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1. Тұрмыстық қалдықтардың өздігінен үйінділерінің пайда болуы.
2. Үлкен жерлерде монокультураны (бидай, күріш, жүгері, соя, қант қамысы) өсіру.
3. Босатылған жерге ауыл шаруашылығы өнімдерін өсіру және тұрғын үй салу үшін ормандарды кесу.
4. Күкірт пен азот оксидтерінің атмосфераға шығарылуынан су мен ауаның ластануы.
5. Интенсивті аңшылық, балық аулау және өсімдіктердің сирек кездесетін түрлерін жинау.
6. Пестицидтерді қолдану.
7. Батпақты құрғату немесе жасанды су қоймасын құру.
8. Мал бағу.
9. Тұрмыстық органикалық заттармен ластанған суды су айдындарына ағызу.
10. Жануарлардың немесе өсімдіктердің кездейсоқ енуі.
11. Жыртқыштардың жойылуы.
№9 практикалық сабақ
Достарыңызбен бөлісу: |