«Фармация тарихы» пәні бойынша
жүктеу/скачать 0.52 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Иллюстрациялы материалдар
- Тақырыбы №3-4
- Дәріс тезистері
Әлем тарихының дәуірлері.
Иллюстрациялы материалдар: презентация Әдебиет: Қорытынды сұрақтары (кері байланысы): Фармация тарихы ғылым ретінде. Фармация тарихын оқытуда негізгі бөлімдер. Фармация тарихын зерттеуде негізгі мақсаттар. Фармация тарихын зерттеудің негізгі көздері Тақырыбы №3-4: Фармацияның Ежелгі Шығыс елдерінде дамуы Мақсаты: Студенттерге Ежелгі Шығыс елдеріндегі медицина мен фармацияның даму кезеңдерін анықтап, емшілердің емдеу әдістерін, тәсілдерін көрсету. Дәріс тезистері: Ертеден мәдениеті мен экономикасы өркендеген Шығыс мемлекеттерінде Қытай, Үнді және Мысыр елдері жатады. Бұл елдерде мәдениет және білімтану мен қатар медицина немесе емдеу ісі қарқындап өсті. Ежелгі Шығыс мемлекеттерінде науқасты емдеу екі бағытта дамып отырды: Халық медицинасы. Херургиялық емдеу (діни түсініктерге негізделген). Шығыс мемлекеттерінің даму қарқыны алғашқы қауымдық құрылыстан, құлиеленушілік кезеңге басқа елдерге қарағанда ертерек өтуімен түсіндіріледі. Алғашқы жазу құралдарын (папирустарды, Ежелгі Үндістан шығармаларын, Ежелгі Қытай жазбаларын) зерттегенде әртүрлі емдеу әдістерімен қатар фармацевтикалық білімдердің дамығанын көреміз. Ежелгі Мысыр (Египет) елінде емдеу ісінің дамуы. Алғашқы жазба түрлерін оқып танысқанда, медициналық терминдер және дәрілік заттардың атаулары, сипаттамасы, дайындау тәсілдері, қолдану жолдары берілген. Мысалы, қазіргі уақытқа дейін 10-нан асық Ежелгі Мысыр папирустары зерттеліп отыр. Папирустағы көп жазулар медицина тақырыптарына арналған. Оның ішінде ең белгілі папирустың атауы «папирус Эверса» «Барлық мүшелерге арналған дәрі –дәрмек дайындау әдістері». Ол өте көлемді папирустың жазылу уақыты 1550 жыл (б.э.д) 900-ге жуық рецептер берілген (асқазан –ішек ауруларына, өкпе ауруына, көз, құлақ, тіс, буын науқастарына ). Ежелгі Мысыр емшілері науқас адамды әр түрлі тәсілдермен емдеген, оның ішінде адам ағзасынан улы заттарды қуып шығу әдісі «босату» деп аталған. Босату әдісімен емдеу адам ағзасынан тер айдау, зор айдау, іс жүргізетін дәрі – дәрмектерді қолданумен қатар, әр түрлі диеталар қолданылған. Алғашқыда қарапйым дәрі-дәрмектер дайындалады: ұнтақтар жағар майлар, баспалар сірнелер. Дәрі-дәрмектердің негізі ретінде әсел, сүт, шарап пайдаланылады. Дәрілердің құрамында табылған көп қоспалардың атауы мен қасиеттері зерттелмейді. Ежелге Үндістан медицинасы. Едежлгі Үндістан емшілері адам денсаулығы, ағзадағы оттегі, шырыштың (слизь), өттің оптималдық құрамына байланысты деп білген. Осы заттардың біреуінің мөлшері өзгерсе, адам науқасқа шалдығады деген ұғым болған. Ежелгі Үндістанда көбіне дәрілік өсімдіктер, оттың жалынын, кескіш құралдарын пайдаланған. Емшілер науқастардың салмағын, жас мөлшерін, жасына қарай, қызбалығына қарай белгілеп отырған. Ежелгі Үндістан атақты емшілерінің бірі Сушрута өзінен кейін ем кітабын қалдырды, онда 760 тан астам емдік өсімдіктер мен миниралды заттардың сипаттамасы берілген. Кейбір дәрі –дәрмектер осы уақытқа дейін толық зерттеліп болмады. Ежелгі Қытай медицинасы. Ежелгі Қытай медицинасы дәстүрінің негізін философиялық «бірінші элементтік» оқулар (темір, су, ағаш, от, жер) және екі қарама –қарсы ілім (инь және янь) құрады. Осы айтылған заттардың байланысын өзгерісінен, адам ағзасында белгісіз процестер жүреді деген ұғымда болған, тепе-теңдік болса ден сау болады, тепе –теңдік бұзылса ауруға шалдығады. Ежелгі Қытай емшілеріне тән ерекше тәсілдердің бірі массаж, акупунктура (ине шаншу). Алғашқы қатарда қарама –қарса емдеу әдістері қолданылады: «ыстықты суықпен, суықты ыстықпен». Басқа да Шығыс елденінің тұрғындары сияқты, мұнда да емдік өсімдіктер, миниралды заттар, жануарлардың түрлі мүшелері, әр түрлі құралдар емдік мақсатта пайдаланылады. «Адамның ішкі дүниесі туралы трактат» еңбегінде 900 –ге жуық дәрі –дәрмектердің қасиеттері мен емдеу жолдарының негізгі прициптері көрсетілген. Онда адамның жоғарғы бөліктері (бас, мойын, кеуде) науқастанғанда емдік өсімдіктердің жұмысын немесе жоғарғы бөліктерін қолдану, орта бөлімдері (бел, қол, саусақ) жапырақ, сабақтарын. Терімен бұлшық еттерге -тамырларын, ішкі ауруларға, өсімдік шырынын ұсынып отырған. Ерте заманда жень –шень, лимонник, эфедра, чай, жуа, бұрыш, аконит сияқты өсімдіктер мен олардың жемістерінің қасиеттері белгілі болған. Жануарлардың мүшелері мен органдарынан пілдің терісі, жолбарыстың қаны, бауыры, жүрегі, тырнақтары, тасбақаның тасы кең қолданылады. Миниралдар сары күкірт, темір, сынап, күміс және мырыш қосындыларының емдік қасиеттері медицинада белгілі болған. жүктеу/скачать 0.52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|