Ғылым феномені айырықша талдау пәні ретінде: интернализм мен экстернализм.
Ғылым тарихы мен философиясында ғылымды ерекше құбылыс ретінде қарастыратын екі қарама-қарсы көзқарас қалыптасқан - интернализм және экстернализм.
Интернализм ғылыми білімнің ішкі табиғатымен байланыстыратын дәйектерге сүйенеді. Олар парадигмалар, әдістемелік бағдарламалар және ғылыми мәселелерді шешуге арналған тағы да басқа бағдарламалар, басқаша келтірсек, ғылымның даму факторы ол - өзіндік танымдық инструментарийлар. Сондықтан, ғылымды зерттеудегі басты мәселеде интернализм жақтастары өзіндік танымдық үрдістерді сипаттауға бағыттайды.
Экстернализм көзқарасы бойынша ғылымның туындауы оның сыртқы жағдайларына қатысты - әлеуметтік, экономикалық, саяси. Сондықтан, ғылымды зерттеудің басты мақсаты ғылым дамуының нақты кезеңдерінде әлеуметтік мәдени жағдайлар мен ғылыми-танымдық әрекет бағдарларын қайта қарастыру. Осы шарттар мен бағдарлар ғылым туындауы мен дамуын, оның құрылымын, ерекшеліктерін, эволюцияға бағытын тікелей анықтайтын басты фактор болып танылады.
Интернализм де, экстернализм де ғылым дамуының маңызды жағдайларының мәні мен орнын шын мәнінде біржақты асыра сілтейді, ал мәселе ғылым дамуының ішкі және сыртқы шарттарын олардың байланысы мен бірлесіп әрекеттенуін қамтамасыз етуде.
Достарыңызбен бөлісу: |