Ғылыми жоба



бет1/3
Дата18.02.2024
өлшемі2.35 Mb.
#492311
  1   2   3
Қазақтың байырғы есептері


І. «Ескісіз жаңа болмайды» есебі. 
Екі сегіз - он алты және сегіз және алты. Жандап жүрген бір алты. Барлығы қанша? Ескісіз жаңа болмайды, есепсіз дана болмайды. Бүл есептің ауызша айтқанда жауабы түрліше болады, себебі екпінді түрліше түсіруге болады.
ІІ. «Үнді шәйі» есебі. 
Сәске кез болатын. Анам кесеге шәйді толтырып қоя салды. Кенже інім қолындағы қантын сол кесеге түсіріп алды. Алайда қант құп-құрғақ күйінде қалды. Неліктен деп ойлайсың? Бұта түбі кеуегі, Кеуегінде көжегі. Бұлай деп айтуы есепті шешуге болатындығын, әрі ол өзіне таныс нәрседен басталады дегенге тіреледі.
ҚАЗАҚТЫҢ БАЙЫРҒЫ
ЕСЕПТЕРІ
ІІІ. «Бәрін бірге ойлап қой» есебі. 
Түйе, бота маң басқан, төрт аяғын тең басқан. Шұнақ құлақ бес ешкі, қос-қос лақты қос ешкі, Төрт қозылы екі қой, бәрін бірге ойлап қой. Бұл есеп қырық бір түйір құмалақ, өтірік айтпай, шынын айт, - түйіндеуімен бітеді де қазақ даласында да құмалақшының да өз есебі бар екендігі, оның құрмет пен сенімге ие болғанына құмалақшы да бірлікке шақырғанына күмәнданбаймыз.
IV. «Нар түйеден жүк ауыспас» есебі. 
Әр түйе төрт қанар жүк көтерсе, жиырма екі қанар жүкті Шалқардан Жармолға дейін жеткізу үшін, Ыбырай оқушысы Медресінге неше түйе керек болар еді? - дейді баласы Емберген Тереков. Нар түйеден жүк ауыспас.
V. «Жыл қайыру» есебі. 
  • Нешедесің? - деді ақсақалға жігіт ағасы.
  • 4 жылқы, тоқтымын, - деді Тәттімбет күйші.

  • Тәттімбет неше жаста? Дананың сөзі асыл тас. 

VІ. «Бес жиырма мен бес жақсы» есебі. 
Ең бай қазақ баласының қалыңына шектен шықпай бес жиырма мен бес жақсы берді. Бір жылқысы орта есеппен 20 сом тұрса, бай баласының қалыңына қанша жылқы берді деп ойлайсың? Бес жақсы, бес жиырма деген не? Бірінші байлық - денсаулық, Екінші байлық - ақжаулық.
«Қораға қамалған қой» есебі. 
99 қой 15 қораға қамалған. Неліктен ең болмағанда қораның біреуінде қойдың саны тақ болады? Ақ сандығым ашылды, ішінен жібек шашылды.


Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет