Филология факультеті 5В011700 – «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығы бойынша оқу бағдарламасының жалпы сипаттамасы

1. Жақып Б. Қазақ публицистикасының қалыптасу, даму жолдары. А.,Білім. 2004.310-350бб.

2. Мельник Г.С.Общение в журналистике секреты мастерства М., Питер,2005

3. Практическая журналистика в Казахстане А., 2006

4. Черникова Е.В.Основы творческой деятельности журналиста М., 2005.

5. Ворошилов В. Журналистика Санкт-Петербург, 2000. С.57-64.

6. Момынова Б. Газет лексикасы жүйесі мен құрылымы. А., Арыс. 1999.

7. Баялиева Д. Қазіргі қазақ баспасөзіндегі ұлттық мәдениет, салт-дәстүр және тіл мен стиль мәелелері. Қарағанды, 1999

8. Бейсенбаев Ж. Неке және отбасы басылымдарының ерекшеліткері.// ҚазҰУ Хабаршысы. 2001. 23-30бб.

9. Константинов А. Журналисткое расследоавание история метода и современная практика М., 2003.С. 22-101

10. Аллаберген. Қ., Нұсқабайұлы Ж.., Оразай Ф. Қазақ журналистикасының тарихы. А.,Рауан. 1996. 231-235бб.

11. Мукашева М. Қазақстандағы ғылыми-көпшілік журналистиканың қазіргі жағдайы // ҚазҰУ Хабаршысы 2002. №14. 125-129бб.

12. Садықұлы С. Ұлттық рух жаршысы А., Алаш.2005.

13. Рэндалл Д. Универсальный журналист А.,1996.

14. ҚР БАҚ туралы А., 2000.

Сабақтың беру әдістері: салыстырмалы, тарихи-салыстырмалы зерттеу, талдау әдісі, обьективті –аналитикалық, жүйелі-кешенді. көрнекілік, проблемалық оқытудың әдіс-тәсілдері.

Бағалау әдісі: әріптік-рейтингтік жүйе 100 баллдық шкала бойынша, ағымдық бақылау, аралық бақылау, емтихан, қорытынды баға.

Оқу тілі: қазақ, орыс тілі

Мамандық (саты) бойынша білім алуға қажетті жағдай: кітапхана қоры, электрондық оқулықтар, интернет-кластары, электронды білім ресурстары (Республикалық ЖЖЖ аралық электронды кітапхана).
Курстың /пәннің/ юниттің атауы: Әдебиеттануға кіріспе

Пәннің коды: AK-2204

Пәннің типі: Базалық, таңдау компоненті

Оқу жылы: 2

Оқу семестрі: 4

Кредит саны: 3 кредит

Дәріс беруші: Тұяқбаев Ғабит Әнешұлы

Курстың мақсаты: Алғашқы курстарда әдебиеттануға кіріспе пәні бойынша өтілген тақырыптардың барлығын кең түрде қамту. Сонымен қатар, әдебиет теориясын эстетика мәселелері аясында қарастыру. Әдебиеттануға кіріспеде алынған білімдерін әдебиет теория дәрісінде тереңдете отырып, жаңа, соны мәселелер көтеру, талдау, жаңа ғылыми аспектілерге бару, тың ой, тұжырымдар ұсыну, дәріс мазмұнын ұтымды мысалдар, дәйекті тұғырнамалармен толықтыру.

Деректемелері/Пререквизиттері: Әдебиет теориясы, ондағы қарастырылатын мәселелер жайлы мағлұмат беру, әдебиеттанудың өзге салалары: әдебиет тарихын зерттеу аялары мен жолдары.

Историяграфия, библиография, пәндерінің мән сыры, текстология мен әдебиет сынының теориялық, практикалық ерекшеліктері жайлы түсінік беру.

Әдебиет теориясының эстетикамен байланысын сараптауға үйрету. Студенттерді көркем шығарманы талдаудың ұстанымдары мен әдістерімен таныстыру; Көркем шығарманы өз бетімен ғылыми негізде талдауға баулу, әдеби дамудың қыр-сырын айқындату. Суреткер шеберлігі мен стиліне назар аударту. Теориялық түсініктерді өз мәнінде меңгерту. Теория мен нақты практиканы ұштастыруға бейімдеу. Көркем шығармашылықтың психологиясына талдау жасауға дағдыландыру. Көркем әдебиеттің тууы мен қалыптасу тарихынан мәлімет беру. Студенттерді көркем шығарманың қоғамдық мәні мен эстетикалық маңызын түсінуге үйрету.

Курстың/ пәннің мазмұны: «Әдебиеттануға кіріспе» пәні 1-курстың 2-семестрінде 30 сағат – лекция, 15 сағат – семинар, 22 сағат – СОӨЖ, 68 сағат СӨЖ түрінде жүргізіледі.

Ұсынылатын әдебиеттер:

1. Ахметов З. Өлең сөздің теориясы. Алматы, Мектеп, 1973.

2. Байтұрсынов А. Әдебиет танытқыш. Алматы, 1989.

3. Әдебиет терминдерінің сөздігі. Алматы. 1996. 1998.

4. Қабдолов З. Сөз өнері. Алматы, Санат, 2002.

5. Нұрғали Р. Әдебиет теориясы. Нұсқалық. Астана, Фолиант, 2003.

6. Әуезов М.Әдебиет тарихы. Алматы, Ана тілі, 1991.

7. Кәкішев Т. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиетіндегі ағымдар. Кітапта, Әдебиеттану, Сөз өнерінің сырлары. Алматы, Мектеп, 2003.

8. Кәрібозұлы Б. Сырлы сөз сипаты, Алматы, Қазақ университеті, 1997.

9. Мәшһүр-Жүсіпов Қ. Өлең – сөздің патшасы. Алматы, 1991.

10. Негімов С. Өлең өрімі. Алматы, Ғылым, 1970.

11. Омарұлы Б. Зар заман поэзиясы. Алматы, 2001.

12. Пірәлиева Г. Ішкі монолог. Алматы, Ер-Дәулет, 1994.

13. Серікқалиұлы З. Дүниетану даналығы. Алматы, Білім, 1994.

14. Сыдықов Т. Қазақ тарихи романының көркемдік тіні. Алматы, Ер-Дәулет, 1998.

15. Атымов М. Қазақ романдарының поэтикасы. Алматы, Ғылым, 1975.

16. Әшімбаев С. Парасатқа құштарлық. Әдеби сын мақалалар. Алматы, Жазушы. 1985.

17. Қирабаев С. Ұлт тәуелсіздігі және әдебиет. Алматы, 2001.

• 
  Қазақ тіл білімінің салалары (фонетика, лексикология, грамматика) туралы жалпы түсінік беру, олардың қазақ тіл біліміндегі орнын, қатысын, байланысын түсіндіру;
  
• 
  қазақ тілі дыбыстарының артикуляциялық базасы (жасалым қоры) туралы түсінік беру;
  
• 
  дыбыс-фонема-әріп үштігінің өзара қатысын көрсету;
  
• 
  дауысты және дауыссыз дыбыстардың фонетикалық және емлелік ерекшеліктерін түсіндіру;
  
• 
  орфография және орфоэпия, олардың негізгі принциптері туралы түсінік беру;
  
• 
  лексикология мен фразеологияның тіл біліміндегі орнын, олардың өзара қатысын, басқа салалармен байланысын түсіндіру;
  
• 
  әдеби тіл мен жалпыхалықтық тіл құрамындағы басқа лексикалық топтар туралы түсінік беру;
  
• 
  қазіргі қазақ тілі лексикасының құрамы мен шығу арналарын зерделеу;
  
• 
  фразеология және оның өзіндік белгілерін, түрлерін, шығу арналарын зерделеу, талдау жасауға үйрету;
  
• 
  қазақ тіліндегі сөздердің морфологиялық құрамын, түбір мен қосымшалардың қолданылу ерекшеліктерін, грамматикалық мағына және форма туралы түсінік беру;
  
• 
  сөз тіркесі және сөйлем синтаксисін меңгерту;
  
• 
  сөздіктермен жұмыс жасай білу дағдыларын қалыптастыру;
  
• 
  сөзге толық фонетикалық, лексикалық, морфологиялық, синтаксистік талдау жасауға үйрету.
  

1. Тіл білімінің басты теориялық қағидаларымен, терминологиялық жүйесімен жете танысу;

2. Мәтінді комплексті талдай білуге машықтану;

3. Қорытынды жасап, баға беруге, өз пікірін кәсіби дәлелдей алуға қалыптасу;

4. Келешек ғылыми зерттеу материалдарын сараптауға, талдауға дағдылану;

5. Теория мен практиканы өзара ұштастыруға ұмтылу;

1. Кеңесбаев І., Мұсабаев Ғ. Қазіргі қазақ тілі (лексика, фонетика). А.,1993.

2. Мырзабеков С. Қазақ тілінің дыбыстау жүйесі. А., 1998.

3. Қазақ тілінің грамматикасы. А., 2002.

4. Қазіргі қазақ тілі. Жалпы редакциясын басқарған Оразбаева Ф.Ш. – А., 2005.

5. Оралбаева Н., Мадина Ғ., Әбілқаев А. Қазақ тілі. А., «Қазақ университеті», 1993.

1. 
   Ахметов Ә. Жүнісбекова Қ., Оразбаева Ф. Қазіргі қазақ тіліне арналған жаттығулар. Алматы, 1998ж.
   
2. 
   Байтұрсынұлы А. Тіл тағылымы А., 1992.
   
3. 
   Болғанбаев Ә. Қазақ тілінің синонимдер сөздігі, Алматы, 1975.
   
4. 
   Достанов М. Қазақ тілі сөздерінің фонетика-лексикалық және грамматикалық ерекшеліктерін қатар талдау әдістері. А., 1991.
   
5. 
   Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер А., 1956, 1993.
   
6. 
   Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. А., 1977.
   
7. 
   Мусин Ж. Қазақ тілінің антонимдер сөздігі А., 1984.
   
8. 
   Оралбаева Н., Әбдіғалиева Т., Шалабаев Б. Практикалық қазақ тілі Алматы, 1993.
   
9. 
   Сыздық Р. Қазақ тілінің анытағышы (емле, тыныс белгілері, сөз сазы) Астана, 2000
   
10. 
    Шалабаев Б., Қасабек К. Кестелі грамматика А., 1996.
    
11. 
    Салқынбай А. Абақан Е. Линвистикалық түсіндірме сөздік А., 1999
    
12. 
    Оралбаева Н., Мадина, Төлегенов. Қазақ тілі. А., 1998.
    

Шеберлік мәселесінің қоғамның барлық саласын қамтитын журналистикадағы алар орны ерекше. Заман өскен сайын, біліміміз де байып, өзгеріп, өрлеп, жаңарып, жасарып келеміз. Жаңалық жаршысы -журналистика өзгеден оқ бойы озық тұруды, болашақты болжап, қоғамдық пікірді дұрыс қалыптастыруды көздейді. Бүгінгі кәсіби журналист дегеніміз – қажетті, маңызды ақпаратты дәл уақытында ала білген, көкейкесті проблемаларды дер кезінде жедел көтеріп, шешілу жолдарын көрсететін, экономикалық, қоғамдық, әлеуметтік мәселелерге қатысты татымды ой, пікір айта алатын журналист. Мұның бәрі тек журналистік шеберліктің қыр-сырын меңгергенде ғана жүзеге асырылатын шаралар болып табылады. Ақпарат жинаудың түрлі әдіс-тәсілдері болады. Журналистикада небір жарқын үлгілері бар қарапайым әрі тиімді әдіс сұқбаттан бастап, сауалнамалық сұрақ-жауап, бақылау, тәжірибе, психологиялық тест т.б. әдістерді журналист сауатты пайдалана білуі тиіс. Журналистің жазу шеберлігі, теледидардағы өзін-өзі ұстауы, радиодағы сөз саптауы қашанда жоғары талап үрдісінен көріне білуі тиіс. Осы орайда бүгінгі бұқаралық ақпарат құралдарындағы кейбір журналистік өнімдердің сын көтермеуі журналистік шеберлікті толық меңгермегендіктен.

Тақырып таңдаудан бастап, оны оқырманға жеткізгенге дейінгі аралықтағы журналист еңбегі кәсіби шеберліктің үлгісін көрсеткенде ғана ол публицистика деңгейіне көтеріліп, оқырманның жүрегіне жол табады. Көтерер жүгі ауыр тақырыптың дұрыс таңдалуы, мазмұнның ашылуы, материалдың жеткілікті түрде өңделуі, тілдік-стильдік тұрғыдан ұтымды баяндалуы журналистік шеберлікпен тікелей байланысты. Сондықтан, болашақ журналист – бүгінгі студент осы мәселелерден жеткілікті хабардар болып, алған теориялық білімдерін тәжірибе жүзінде іске асыруы тиіс. Сондай-ақ журналист еңбегінің нәтижесі адамдармен өзара қарым-қатынас барысында да туындайды. «Журналистік шеберлік сыныбы» пәнінің студенттердің жан-жақты кәсіби журналист болып шығуындағы маңызы зор.

Қазігі кездегі кәсіптік журналистиканың іскерлік мәдениетінде басты құрамдас бөлік қазақстандық ақпаратты тәжірибеде қолдану және оны әлемдік нарыққа шығару аясында тиянақты білімді қалыптастыру болып табылады. Ақпарат мәтінін Батыс-Шығыс өңірлерінің ерекшеліктеріне сәйкес ұйымдастыру, саясатты, экономиканы, құқықты, мәдениетті терең түсінетін, оқу барысында алған теориялық білімін тәжірибеде шебер қолдана білетін кәсіптік халықаралық-журналист мамандығын дайындауға және дамытуға негіз болады.

1. 
   Жақып Б. Қазақ публицистикасының қалыптасу, даму жолдары. А.,Білім. 2004.310-350бб.
   
2. 
   Мельник Г.С. Общение в журналистике секреты мастерства М., Питер,2005
   
3. 
   Практическая журналистика в Казахстане А., 2006
   
4. 
   Черникова Е.В. Основы творческой деятельности журналиста М., 2005.
   
5. 
   Ворошилов В. Журналистика Санкт-Петербург, 2000. С.57-64.
   
6. 
   Б.Момынова Газет лексикасы жүйесі мен құрылымы. А., Арыс. 1999.
   
7. 
   Амандосов Т. Публицистика – дәуір үні. – Алматы, 1974
   
8. 
   Амандосов Т. Журналист және өмір. – Алматы, 1967
   
9. 
   Авраамов Д. Профессиональная этика журналиста. – Москва, 1991
   
10. 
    Кройчик Л. Система журналистских жанров // Основы творческой деятельности журналиста / Под ред. С. Корконосенко. – СПб., 2000.
    
11. 
    Тертычный А. Аналитическая журналистика. – М.,1998.
    
12. 
    Тертычный А. Жанры периодической печати. – М., 2008.
    
13. 
    Кузин В. Психологическая культура журналиста. – Москва, 1997
    
14. 
    Лазутина Г.В. Профессиональная этика журналиста. – Москва, 1999
    
15. 
    Любосветов Д. Радиожурналист и процесс общения // В книге Мастерство журналиста. – М., 1997
    
16. 
    Шамақайұлы Қ. Журналист шеберлігінің негіздері. – Қарағанды, 2001
    

1. Қабылғазина К. Телевидение: ақша әлде билік пе? А, 2010

2. Омашев Н. Қазақ журналистикасы. І, 2, 3 том. А, 2010

3. Жақып Б. Публицистикалық шығармашылық негіздері. А, 2007

4. Барманкулов М. Телевидение: деньги или власть. А, 1995

5. Қабылғазина К. Аудиотехника және радиохабарлар технологиясы. А, 1998

• 
  менеджмент негіздері туралы түсігік қалыптастыру;
  
• 
  -менеджменттің бағыты мен оның пайдалы әрі маңызды жетістіктерін теогрия мен практиканы ұштастыра отырып жеткізу;
  
• 
  журналистикадағы шығармашылық бірігуді қалыптастыру;
  
• 
  -БАҚ-тағы менеджменттің әртүрлі формаларын, әдістерін, бағыттарын, басқару нышандарын және қызметін түсіндіру;
  
• 
  -БАҚ-тағы менеджменттің тенденцияларын түсіндіре отырып, оның болашаққа дайындығын бағдарлау;
  
• 
  -маркетинг туралы түсінік қалыптастыру және газет ісін ұйымдастыруғадағы оның қажеттігі мен тиімділігін жан-жақты мысалдар арқылы дәлеледеу.
  

1. 
   Веснин В.Р Основы менеджмента. М, 1996.
   
2. 
   Гуревич С Газета и рынок М, 1998
   
3. 
   История менеджмента М. 1997
   
4. 
   Ахметова Л.С Журналистика и менеджмен А,2000
   
5. 
   Коротков Э.М Концепция менеджмента М,1998
   
6. 
   Нарибаев к., Джумабаев С. Менеджмент М, 2000
   
7. 
   ҚР Конституциясы.А,1995,2007ж
   
8. 
   Адам құықтарының жалпыға ортақ Декларациясы.Заң 13 қазан,1994ж
   
9. 
   БАҚ туралы заң.А,1999ж
   
10. 
    Ворошилов В.Право и этика СМИ.М,1999
    
11. 
    Прохоров Е.Журналистика.Государство.Общество.М,1996ж
    

-Журналистиканың табиғаты мен өзіне сай ерекшеліктері, құрылымдық сипаты мен бейнелеуші құралдары жайында толыққанды мағлұмат алады;

-Қазіргі елімізде қолданылып жүрген заңдармен бірге басқа мемлекеттің тәжірибесіне назар аударылады;

-Журналистика, оқиға,заң айымашықтарын ажырата білуге үйренеді;

-Әр басылымның өзіндік ерекшеліктерін сараптай отырып, заң тақырыбына жазылған материалдарға талдау жасай алуды үйренеді;

-ҚР Б.А.Қ туралы заңымен,әсіресе журналистің құқықтар мен міндеттерін қорғайтын заңмен танысады;

-Авторлық сабақтас құқық туралы мәлімет алады;

-Ақпарат түрлері мен алу әдістерін үйренеді;

-Халықаралық құықтар мен Журналистер ұйымдарымен танысады;

-Журналистиканың қоғамдық өмірдің әртүрлі салаларында атқаратын қызмет ету заңдалақтарын біледі;