әсерленушілік немесе тек қарым-қатынас арқылы болуы сирек
кездеседі; осы үш компонентті жиі қолданады. Бірақ осы компоненттің
әрқайсысының көріну дәрежесі әр түрлі. Сондықтан сананың әр актісі
осы үш маңызды психологиялық категориясын координат жүйесінің
нүктесі ретінде қарастыруға болады. Сананың механизмін талдай келе,
ми метафорын жеңу маңызды. Сана жүйе іс-әрекетінің нәтижесі мен
өнімі болып табылады, тек ми
емес сонымен қатар оған индивид те қоғам да жатады. Сана «мүшенің
функциялы суперпозициясы» ретінде болуы тиіс.
Дүниеде ең ғажап, керемет құбылыс – адамның рухани дүниесі, сана,
ақыл, ой. Адамзат игілігіндегі барлық материалдық және рухани
жетістіктер зәулім құрылыстар, түрлі техникалық табыстар, өнер,
дін, әдебиет, философия, ғылым – осылардың бәрі сол сананың құдіреті.
Объективтік дүниеде сананың балмасы жоқ. Ол тек адамға ғана тән.
Сондықтан қашан да сананы болмыстан жоғары қоятын ұғым туып,
оны бастапқы деп санаған. Енді біреулер бұл пікірді мойындамаған.
Сана қарапайым жолмен
зерттеуге және түсіндіруге келе
бермейтін, ерекше нысан. Ол адам
өмірінің «мүшесі» ретінде қызмет
атқарғанымен, бірақ оның өмірі,
адам дене мүшесімен ғана
шектеліп қалмайды, керісінше
одан шығатын күштер оның
сыртында ,— адамзаттық
қарымқатынастар әлемінде,
адамдар әрекеттерінің
әдістәсілдерінде, мәдени
формалар мен әртүрлі табиғи
күштерде көрініс табады.
|
