-параграф. Бұрғылау процесінде ұңғымаларды

1) олардың орналасуы бұрғылауға басқа көлік құралдарының еркін келуін қамтамасыз етеді;

2) станцияларды датчиктермен және шығару қондырғыларымен байланыстыратын қосу кабельдері тіреулерге ілінеді немесе кез келген көлік құралдарымен және жылжымалы механизмдермен зақымдану мүмкіндігін болдырмайтын қорғаныс құралдарында болады. Датчиктер кабельдері бұрғылау бригадасының жұмысына кедергі келтірмейді;

3) алаңға бұрғылау қондырғысының күштік жинау қондырғысының жеке сөндіруші құрылғысынан өткізгішті бұрғылау және су контурынан жерге қосатын 380 В кернеулік беріледі;

4) станцияға баратын жолдар жарықтандырылған, ал қолайсыз метеорологиялық жағдайларда олардың бойында леер (жіптер) жүргізіледі.

156. ГТЗ зертханалары және бұрғылау станциялары сөйлесу құрылғыларымен байланыстырылған.

157. Салмақ датчигін монтаждау (демонтаждау) жүктемесі азайтылған талий жүйесінде жүргізіледі. Салмақтың датчигі талий арқаны ұшының бекітілуінің дұрыс жұмыс істейтін механизміне немесе бұрғылау еденінен 2 м артық емес биіктіктегі талий арқанға орнатылады.

158. Жүктеме желісінде қысым датчигін алу және орнату қысымды атмосфералыққа дейін төмендетуден және насостың қосылуына қарсы шаралар қабылдағаннан кейін жүргізіледі.

159. От қауіпті материалдарды сақтау және пайдалану өрт қауіпсіздігі шараларын сақтай отырып жүргізіледі.

160. ГТЗ бөлімшелері қызметкерлерінің бұрғылау бригадасының жұмыс процесі кезінде онда орналасқан геофизикалық қондырғыларға қызмет көрсету бұрғылауға кіруі бақылау тұлғасының рұқсатымен жүргізіледі.

162. Ұңғымада сынама алу құралдарын герметизациялау арнайы құралдар арқылы жүргізіледі.

Нұсқаулық азаматтық авиация қызметкерлерімен жүргізіледі.

164. Аэрогеофизикалық жұмыстарды жүргізуге жіберілген тұлғалар қызметтік жолаушыларды тасымалдауға арналған авиациялық көліктерді пайдалану, сыртқы ілмекте жүктерді тасымалдау және құрылыс-монтаждау жұмыстар, ұшыру кезінде түсірулер кезіндегі қауіпсіздікті реттейтін қолданыстағы нормативтік актілерді, әуекөліктері және жер қызметтерінің шартты белгілерінің кодтарын біледі.

165. Партия бастығының тапсырмасы ретіндегі ұшудың әзірленген жоспары экипаж командиріне белгіленген үлгіде рәсімделеді.

166. Рұқсат беру құжаттарын әзірлеу (ұшуға тапсырыс беру, ұшу тапсырмалары), ұшу аппараттарында геофизикалық аппараттарды орнату, геофизикалық қызметтер және әуе компаниясы қызметтері қызметкерлерінің авиациялық көлік пайдаланудың барлық сатыларындағы өзара қатынасы, ұшуды қамтамасыз ету жөніндегі олардың арасындағы міндеттерді бөлісуі түсіру ұшуларын реттейтін технологиялық регламентпен анықталады.

167. Ұшу аэродромында двигательдерді іске қосудан олардың қону аэродромында бұрандалары толық тоқтағанға дейін, қонудың аралық орындарды болу уақытын қоса алғанда ұшуға қатысатын барлық қатысушылар кеме командиріне бағынады және оның барлық нұсқауын орындайды.

168. Ұшу және қону уақытында:

1) ұшуға қатысатын барлық адамдар әуе кемесі командирінің нұсқаулығынсыз жұмыс орындарын тастамайды;

2) түсіру аппаратурасын тексеруге, әуе кемесі командирін ұшуға (қонуға) қатысы жоқ және ұшу қауіпсіздігіне қауіп төнуіне байланыссыз сұрақтармен көңілін аударуға жол берілмейді.

169. Ұшу кезінде түсіру аппаратурасын қосу (сөндіру) фюзеляжды жиналатын құрылғылардан тыс шығару және жинау әуе кемесі командирінің рұқсатымен жүргізіледі.

170. Тікұшаққа тросты немесе кабель тросты ілгіште ілінетін шығу гондолында геофизикалық аппартураларды (гравиметрлер мәліметтерін қолданған кезде) орналастыру кезінде арнайы трос кесушілер қолданылады.

Пиробытыралы трос кесушімен жұмыс істеу кезінде ЖМ жұмыс істеу ережелерін біледі.

171. Қоректендірудің аэродромдық көздерін қолдана отырып, жерде түсіру аппаратурасын қыздыру және сынау үшін қосу бортмеханиктің қатысуымен жүргізіледі. Жұмыс істемейтін каналдардың жекелеген блоктарының электрқоректендіру көздері сөндіріледі.

172. Аппаратураны жерден қоректендіру агрегаттарының двигательдері ұшақ (тікұшақ) тұрағынан 50 м жақын орналастырылмайды.

173. Түсіру аппаратурасының электр қоректендіруін әуе кемесін жанар маймен толтыру кезінде қосуға жол берілмейді.

174. Оператор-геофизик ұшу орындау кезінде ұшу аппараты экипажымен және жердегі топтарымен байланыс қамтамасыз етіледі.

175. Тікұшаққа ілінетін табан гравиметрлерінің тросты ілгіштің ұзындығы 40 м кем емес.

176. Табан гравиметрлерінің қабаттары түсіру (көтеру) жүргізілетін тікұшақ люктерінің қоршаулары мүмкін, ал қабат құрылғысын бақылайтын бортоператор сақтандыру белдігімен және қорғаныс көзілдірігімен жұмыс істейді.

177. Тросты ілгіште тікұшаққа ілінетін немесе кабель-троспен түсірілетін табан гравиметрлерінің жұмысында жол берілмейді:

1) қолайсыз ауа-райы жағдайында (бұлттылық биіктігі 150 м кем, көрінуі 3 км кем, жел жылдамдығы 20 м/с);

2) тростардың ағаштармен шатысуы мүмкін тұтас орманда;

3) жазғы және күзгі-көктемгі маусымда учаскенің бұлттанған жерлерінде;

4) ӘЖ өтетін профиль учаскелерінде.

178. Әуекөліктері құралдары (десантты-түсіру жұмыстары, ауа алаңдарынан таңдалған қону орындары) жанындағы жұмыстар жүргізу кезінде:

1) ашық от көздерін соның ішінде темекі шегу орындарын да ұшақтан (тікұшақтан) қауіпсіз қашықтықта пайдаланылады;

2) қондырғылар жұмыс істеп тұрған бұрандалардан 25 м кем емес қашықтықта орналастырылады және жұмыс істелінеді;

3) әуе көлігі құралдарының ұшу (қону) бағытынан ұшу (қону) орнына қарай 50 м кем емес қашықтыққа алыстатылады.

179. Мәжбүрлі қону, таңдап алынған алаңдарға (уақытша аэродромдар) қону кезінде:

1) әуе кемесі командирінің рұқсатымен және қызметтік істер бойынша (авариялық жағдайдан басқа) әуе кемесін тастау;

2) әуе кемесінен тікелей көріну шегінде жалғыз шығу;

3) алдын ала белгіленген сигнал бойынша әуе кемесінің тұрағына жедел қайту.

180. Аэрогеофизиклық жұмыстар орындайтын барлық қызметкерлерді сигнализация құралдары, борт тағамдары, дәрі қорапшасы, суға арналған ыдыстар, құтқару кеудешелермен (су үстінде жұмыс істеу кезінде) қамтамасыз ету.

182. Қолданыстағы кен кәсіпорындарында геофизикалық жұмыстар жүргізу кезінде осы ұйымның жеке құрамы басшылыққа алатын қауіпсіздік талаптары орындалады.

183. Жұмыстар жүргізуге арналған учаскелер ұйымның техникалық жетекшісі бекіткен жұмыстарды ұйымдастыру жобасына сәйкес анықталады.

184. Кен орнында жұмыс басталу алдында жер асты жағдайында жұмыс істеуге жіберілген барлық қызметкерлер кен қазбаларында орналасқан аварияларды жою, негізгі және көмекші шығу орындарымен таныстырылады.

185. Жұмыс орындарында қауіпті және зиянды өндірістік факторлар анықталған жағдайда жұмысты тоқтатып, адамдарды қауіпсіз жерге шығарып, бақылау тұлғасына хабар беріледі.

186. Геофизикалық аппаратураны орындау геофизикалық жұмыстар орындалатын кен орынның, қазбалардың газ шаң режимі талаптарына сәйкес келеді.

187. Қазбалардағы тасылымдарды бақылау кезінде қауіпсіз қашықтықта аппаратураның орналасу орнының екі жағынан ескерту белгілері қойылады.

188. Бақылау тұлғасының рұқсатынсыз қазбалар қабырғалары мен төбелерін жалаңаштауға арналған бекітпелерді алуға жол берілмейді.

189. Өрлеме ұңғымаларда ұңғымалардан жыныстар бөліктерінің құлау жағдайында қауіпсіздік қамтамасыз ететін қондырғыларсыз геофизикалық зерттеулер жүргізуге жол берілмейді.

11-тарау. Ядролық-геофизикалық әдістер
190. Барлық ядролық-геофизикалық және радиометрикалық зерттеулерде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету радиоактивті заттармен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптарына сәйкес орындалады.

191. Кен қазбаларында өлшеулер жүргізу және зертханалық зерттеулерге сынамалар дайындау үшін осы Талаптың 18, 19 және 20 тарауларының тиісті талаптары басшылыққа алынады.

193. Қаттардың үзілуі, ұңғымаларды тұзды қышқылды өңдеу, технологиялық регламентке және осы Талаптың 6 тарауының талаптарына сәйкес жүргізіледі.

194. Тәуліктің қараңғы кезінде жұмыс істеу кезінде жұмыс орындары жарықтандыру нормаларына сәйкес жарықтандырылады.

195. Жұмыс алаңы жоспарланады, тазартылған және ыңғайлы кіре-берісі мен кіру жолдары болады.

Қазаншұңқырларда, карьерлерде және тағы басқа жерлерде орналасқан бақылау бекеттеріне баратын жолдар мен троптар жергілікті жерде қауіпсіз жүруге орналастырылған; түсу үшін (30⁰ артық еңіс кезінде) қоршаулары бар сатылар орнатылған.

196. Бақылау-өлшеу құралдарына ыңғайлы бару қамтамасыз етіледі. Өлшеулерді алу үшін алаңдар жабдықталған: алаңдардың 1 м артық биіктікте орналасқан кезінде оның 1,25 м қоршауы болады және қоршауы бар сатылармен жабдықталған.

197. Кен қазбаларында гидрогеологиялық және инженерлі-геологиялық жұмыстар бақылау тұлғасының рұқсатымен жүргізіледі.

Кен қазбалары сенімі желдеткішпен қамтамасыз етіледі, ал бақылау-өлшеу құралдары, механизмдер мен құрылғылар аттыру жұмыстарынан кейін мұқият тексеріледі.

198. Жол берілмейді:

1) кен қазбалары мен бұрғылау ұңғымаларында, оларды тікелей жұмыстар жүргізілу кезінде жұмыстар жүргізуге;

2) ақауы бар түсіру-көтеру қондырғыларымен гидрогеологиялық құралдарды түсіруге және көтеруге;

3) насос құрылғылары мен объектінің басқа учаскелерінде объектідегі жұмыстарды орындаумен айналыспайтын адамдардың болуына.

199. Жүктеме немесе қысым жағдайында тұрған құрылғыларды, өлшеу аппаратураларын, қысымды трубаларды, ауа құбырларын, насостарды, гидравликалық құрылғыларды бөлшектеуге және жөндеуге жол берілмейді.
13-тарау. Гидрогеологиялық жұмыстар

1-параграф. Тәжірибелік су тарту, жүктемелер, құюлар
200. Компрессорлық құрылғылар мен ауа құбырларын пайдалану қолданыстағы өнеркәсіп қауіпсіздігі талаптарына сәйкес жүргізіледі.

Эрлифті және жүктеме су тартуы кезінде қолданылатын ұңғымалар арматуралары, қондырғылары, бір жарым жұмыс қысымына престелген. Опрессовка жасау нәтижесі актімен рәсімделеді.

201. Ұңғыма бекітілген колонналардың орама трубаларының жоғарғы жағы жоба талаптарына сәйкес келеді.

202. Ұңғымадағы су труба құбыры немесе шлангі арқылы жұмыс алаңынан тыс шығарылады. Бұл жағдайда тұрғын үй және өндірістік ғимараттарды су алу, жолдарды жуып кету және тағы басқа жол берілмейді.

Су ағызылатын трубақұбыры немесе шланг су төгу орнына қарау еңіс орнатылады және жобаға сәйкес сенімді бекітіледі.

203. Жол берілмейді:

1) фонтан тәрізді ұңғымаларда олардың ауыздарын жабдықтағанға дейін байқауға;

2) ұңғымадан су шығаратын труба астында болуға;

3) су ағызылатын трубаға қарсы тұруға.

204. Бекітпесі ескірген құдықтардан, ұңғымалардан, ауыздары бекітілмеген шурфтар мен шахталардан тәжірибелік су тартуға жол берілмейді. Шурфтармен, басталатын шурф, шахта немесе ұңғымадан су тарту кезінде қазбалар ауыздары мықты щиттермен жабылады.

205. Өлшеу бактары арқылы дебиттерді өлшеу кезінде:

1) бактар олардың мықтылығын қамтамасыз ететін арнайы алаңға орнатылады;

2) бак сыйымдылығы 200 л артық болған кезде ол төгу қондырғысымен жабдықталады.

206. Жанатын газдар бөлінетін ұңғымаларда жол берілмейді:

1) өлшеулерді контактілі деңгей өлшеуіштермен және басқа да жарылыс қауіпті құралдармен жүргізу;

2) орама трубаларды күтуге және оларды болат заттармен ұруға;

3) ұңғыма жанында темекі шегуге немесе ашық от ұстауға.

207. Су тарту жүргізетін байқаушыға немесе шеберге жазғы уақытта жаңбыр мен желден тасаланатын орынмен, қыста жылынатын ғимаратпен жабдықталады.

208. Ұңғымадан суды науашықтар арқылы су тарту кезінде оларды ұңғыма аузынан алу және су төгу үшін бұрылатын науашық көзделеді.

209. Ұңғымаға жобаға сәйкес келмейтін фильтрлер секциясын, бұрғылау және орама трубаларды түсіруге жол берілмейді.

210. Ұңғыма тереңдігі 5 м, фильтрлер диаметрі 75 мм артық болғанда фильтрлерді орнату, түсіру және көтеру жүк көтеру механизмдері арқылы іске асырылады.

211. Электр сымдары бар жүктемелі насоспен су тарту кезінде жол берілмейді:

1) насостың су көтеру колоннасын трубаларға арналған тиісті құрылғылар мен хомуттарсыз орналастыруға;

2) зарарсыздандырылмаған кабель кезінде насосты түсіру және көтеру;

3) электродвигательдерге жұмыс істейтін бригада немесе шығыр жағынан кабельдер қосуға, қоректендіруші кабель су көтеру колонналарына бір-бірінен 15 артық емес қашықтықта қапсырмалар арқылы бекітіледі; электрмен жүктелген насостардың іске қосу механизмдері құлыпқа жабылатын будкалар немесе ғимараттарда орналастырылады.

212. Насос агрегаттарына қоректендіру желісінде (тәжірибелік ққрылғының жұмыс алаңымен қатар) қажет болған жағдайда электр қондырғылардан кернеулік алынатын ортақ ажыратқыш орнатылады.

213. Қолданыстағы және тасталған қазбаларда гидрогеолоогиялық байқаулар осы Талаптың 18 тарауының талаптары сақталған жағдайда жүргізіледі.

214. Шурфтар немесе шахталарда орналастырылған насостармен су тарту кезінде олар қоршалады.

215. Жүктемеге арналған насостық құрылғының екі манометрі болады: насосты немесе құятын тампондаушы жасайтын құрылғының басында.

216. Тампондарды ұңғымаларға орнату алдында:

1) ұңғыманың оқпанын әзірлеп, оны шаблондар бойынша тексеру;

2) бір-екі колонналы тампондарда қосылулардың дұрыстығына көз жеткізу, пневматикалық және гидравликалық тампондардың қорғаныш қалқаншаларының дұрыс жұмыс істеуін, ауа магистральдары мен оқшаулаушы құрылғыларды тексеру.

217. Бір-екі колонналар тампондарды ұңғымаға орнату кезінде жобаға сәйкес патрубкалар кілттерін өсіруге жол беріледі.

218. Ұңғымаға 0,5 МПа жоғары қысымда су беруге арналған трубақұбырлары және басқа да табиғи тіреулер тіреулерге салынады.

219. Трубақұбырларында пайда болған тығындарды насостың көмегімен итеруге жол берілмейді. Сынамаларды тоқтатып және тығындардың жойғаннан кейін қайта жаңғыртылады.

220. Зерттелетін ұңғыма интервалына су жиналғаннан және бұранданы жапқаннан кейін ұңғымадан су шашырауы мүмкін ауа бұрандасы жанындағы су өлшеуішінің жанында тұруға жол берілмейді.

221. Тереңдігі 1 м және одан артық уақытша су қоймасын (қазаншұңқыр) тәжірибелер жүргізу үшін биіктігі 1,25 м қоршаулармен қоршалады немесе тақтайлардан жасалған төсеулермен жабылады.

222. Кен жыныстарының фильтрациялау коэффициенттерін шурфтарға немесе ұңғымаларға құю әдісімен анықтау кезінде келесі шарттар сақталады:

1) тұрақсыз жыныстарда шурфтар қабырғалары қазбаның барлық тереңдігі бойына бекітіледі;

2) су беруге арналған өлшеуіш бактар шурф аузынан 1 м кем емес қашықтықта орналастырылады және сенімді бекітіледі;

3) ұңғыманың ауыздары жабдықталады, ал шурфтар су деңгейін өлшеуге арналған саңылаулармен жабылады.

2-параграф. Режимдік байқаулар
223. Режимдік байқаулар кезінде:

1) режимдік байқаулар объектілері тексеріледі және қозғалыстың қауіпсіз бағыты таңдап алынады; қауіпті орындарды (карстілі түтікшелер, түсіп кеткен орындар және мибатпақтар) жергілікті жерде белгіленеді; оларды айналып өту болмаған жағдайда өтетін жерлер жабдықталады;

2) ылдыйлы жағалау жарларында су өлшеу бекеттеріне бару жолдарында сатылар, түсетін орындар, сатылық жүретін орындар, биіктігі 1,25 м кем емес қоршаулармен жабдықталған өтетін көпірлер салынады, оларды саздан, қардан мұздан тазартып, құм немесе күл себеді;

3) байқау жүргізу сызбасы, жоспары және кестесі жасалады;

4) әрбір топқа қозғалудың нақты бағытын көрсете отырып, учаскелер бекітіледі;

5) топтар алыс орналасқан учаскелерге жіберілген кезде аралық түнеу орындары және топтың қайтуының бақылау уақыты анықталады.

224. Көпірлер тұрағына, жағалық және басқа да ғимараттарға су өлшеу таяқшаларын орнатумен айналысатын қызметкерлер жеке қорғаныс құралдарын пайдалана отырып, су түсіп кетуден сақтандырылады.

225. Режимдік байқау кезінде жол берілмейді:

1) 2 адамнан кем топты өлшеуге жіберуге.

Ескерту: қала және елді-мекен бекеттеріндегі гидрорежимдік байқауларды бір адам жүргізуге жол беріледі;

2) қар борау, боран және тәуліктің қараңғы кезінде байқау жүргізу;

3) су өлшеу таяқшасының жанында жүзіп жүрген мұз немесе су айдынынан мұздың жылжуы байқалған жағдайда су өлшеу үшін таяқшаға баруға және суға түсуге;

4) төменгі жақтағы, шурфтағы және басқа да орындарда газдың жиналуы мүмкіндігі бар орындарда газдалған ұңғымалардың ауыздары жабдықталады; газдалатын ұңғымаларда қауіпсіздіктің ескерту белгілері қойылады;

5) байқау желілеріне жобаға және қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтін құдықтар енгізіледі.

Кеме қатынасы немесе жүзетін өзен арқылы арқан тарту су көлігінің қозғалысын және су шаруашылығын пайдалануды реттейтін ұйымның жазбаша рұқсаты бойынша жүргізіледі.

227. Гидрометрикалық жұмыстарды катер немесе понтоннан жүргізу кезінде құтқару құралдары бар қайықтар болады.

228. Қайықта және понтонда мұзжарғышта, тұманда, тәуліктің қараңғы уақытында желдің жылдамдығы 4 балдан жоғары болғанда, ар өзен катерлерінде-желдің жылдамдығы 5 балдан жоғары (Бофорт шкаласы бойынша) болғанда өзен және су айдындарында жұмыс істеуге және жылжуға жол берілмейді.

229. Якорь беру кезінде қайық тұмсығымен ағынға қарсы бағытталады және оның тепе-теңдігі сақталады.

230. Су айдынының тереңдігі 6 м дейін болғанда өлшеу жұмыстары өлшеу құрылғылары арқылы жүргізіледі. Бұл жұмыстарды жүргізетін қызметкер құтқару белдігімен жұмыс істейді және суға түсіп кетуден сақтандырылады. Өлшеу құрылғысы ағынның бағытына қарай ұсталады.

231. Көлденең профильдер бойынша тереңдікті өлшеуге жол беріледі:

1) еспелі қайықтар мен катерлерден ағын жылдамдығы 1,5 м/с дейінгі өзендерде;

2) тиісті қуаттылықтардағы моторлы қайықтар мен катерлерден ағын жылдамдығы 1,5 м/с артық өзендерде;

3) өлшеу кемесінің түрі мен двигатель қуаттылығының ағыны қатты өзендерде (2 м/с артық) жергілікті жағдайларға байланысты анықталады.

232. Тереңдікті өлшеу құрылғысымен немесе өзендік кемелерден лотпен өлшеу ақырын жүру арқылы (1 м/с дейін) жүргізіледі.

233. Жол берілмейді:

1) жұмыстар жүргізу кезінде бортта және орындықтарда тұруға. Өлшеу құрылғысы салмағының 10 кг артық болғанда оны көтеру және түсіру арқылы қолдануға;

2) лот-линьді қолға орауға.

234. Жүзу, қисық галстар немесе ағынды көлденең өлшеу кезінде өлшеу құрылғысы және лот ағынға қарай қайықтың немесе катердің жоғарғы бортынан тасталады.

Өлшеу кемесінің корпусына өлшеу құрылғысы түскен немесе ілініп қалған жағдайда ол жедел жіберіледі.

235. Катерден өлшеу кезінде жұмыс орны леер немесе биіктігі 1,1 м кем емес фальшбортпен қоршалады.

Қайықтан өлшеу кезінде қызметкер қайықтың мұрындық бөлігінің табанында ағынға қарай борттың жоғарғы жағына бетімен тұруға.

Өлшеу кемесі қатып қалғанда тереңдікті белгілеу және лот арқылы өлшеуге жол берілмейді.

236. Эхолотпен жұмыс істеу кезінде:

1) су тарту дірілдегіштерін орнату оларды трос немесе жіппен кемеге ілгеннен кейін жүргізіледі;

2) эхолоттың қақпағы жұмыс кезінде жабылады;

3) катерге (шлюпка) орнатылатын эхолоттың бөліктері тепе-тең орналастырылады.

237. Шығыр және кран-балка қолданбай борттан тыс қандай да бір құралдарды тастауға және ұстауға жол берілмейді.

238. Жол берілмейді:

1) барлық құралдар судан көтерілмей және көлік жағдайында бекітілмегенге дейін якорьды көтеруге;

2) ауада шығырларда бос бекітілген гидрометрикалық құралдары бар қайықтарда ауысулар орындауға;

3) шешілмеген тұтқалар кезінде шығыр тежеуішінде гидрометрикалық құралдардың түсірілуіне;

4) храпты механизмі жоқ гидрометрикалық құралдарды түсіру үшін шығыр пайдалануға.

239. Гидрометрикалық жұмыстар жүргізуге арналған понтондар, көпірлер биіктігі 1,25 м қоршаулармен жабдықталған.

240. Кептелу аумағында жұмыс істеуге жол берілмейді.

241. Уақытша даладан төмен гидрометрикалық жұмыстар жүргізу кезінде су тасу жағдайында қауіпсіздікті қамтамасыз ететін шаралар қарастырылады.

242. Су тасқыны, толқулар, орман балқуы және басқа да қиындатылған жағдайларда жұмыс істеу кезінде барлық құтқару құралдары бар кезекші қайық болады.

243. Ағын жылдамдығы 1,5 м/с өзендерде жұмыс істеу кезінде якорь жүзетін құралға қажетті жағдайда шабылып тасталатын арқанмен бекітіледі.

244. Гидрометрикалық жұмыстар жүргізу кезінде трос арқылы тұстамалар белгілеу өзен ағынының 2,5 м/с дейінгі жылдамдығында жол беріледі.

Арқанның мықтылығы есепке сәйкес келеді. Арқан күндіз жалаушалармен, түнде фонарьлармен белгіленеді. Арқан тартушы құрылғылар дұрыс жұмыс істейді, қажет болғанда жылдам батыруды қамтамасыз етеді.

Тіреулер бекітуінің мықтылығы арқанның және механизмдердің дұрыс жұмыс істеуі жұмыс басталар алдында тексеріледі.

245. Арқан жұмыс істемеген уақытта өзен түбіне, ал механизмдер, тартушы арқандар өшірілген және оларды бөтен адамдар қосу мүмкіндігі болмайтындай шаралар қабылданады.

246. Арқан бойынша қозғалу үшін құралдар (ілмектер, тізбектер, және тағы басқа) қолданылады. Арқаннан қолмен ұстауға жол берілмейді.

247. Жол берілмейді:

1) арқанмен мұз бұрғылау кезінде бұрғылауды жылдамдату мақсатында мұз бұрғылау құралының жоғары жағына денемен құлауға;

2) тұманда, қар боранында, қатты қар жауу кезінде мұзда жүруге.

248. Диаметрі 20 см оймалар қадалармен қоршалады. Мұз жанындағы жолдарда және елді мекендерде диаметрі 20 см оймалар оюға жол берілмейді, диаметріне байланыссыз, олар қоршалады.

Барлық оймалар мерзімді қардан тазартылып, олардың маңындағы мұздарға құм себіледі.

249. Мұзда тұрақты және ұзақ уақыт жұмыс істеу кезінде жұмыскерлерді жылытуға арналған орындар орнатылады.

250. Жүзу құралдары бар гидрометрикалық жұмыстар кезінде өтетін кемелерге жақындауға жол берілмейді.

251. Гидрометрикалық тұстамаларды гидрогеологтар (гидрологтар) таңдайды. Өзеннің ауыз жағында, өзен қайраңында, шоңғалдарда және басқа қауіпті орындарда тұстамаларды орнатуға жол берілмейді.

14-тарау. Инженерлік-геологиялық жұмыстар
252. Тау жыныстарының компрессиондық және жылжымалы қасиеттерін анықтау кезінде дала тәжірибелерін жүргізу кезінде:

1) құралдарды орнату кезінде арқандар, хомуттар, ілмектер және рычагтардың жарамдылығын, ал жүктемелік қабаттарда бекіту құрылғысының мықтылығын, тіреулер мен домкраттар орнату кезінде ауыр салмақтағы ілмелі рычагтардың орналасуын, олардың құлауына қарсы шаралар қабылдай отырып тексеріледі;

2) рычагтарды бір жаққа қарай жылжытқан жағдайда жылжыту параметрлерін анықтау үшін құралдарды қосу үлгілер арқылы жүргізіледі;

3) тәжірибелер жүргізілетін қазбалар қабырғалары мен төбелері бекітіледі, қазбаларды жер үсті және жер асты суларымен толтырылуының алдын-алу шаралары қабылданады. Қазбаларда тәжірибе жүргізуге тікелей қатысушы адамдар болады;

4) авария кезінде адамдардың жедел шығуын қамтамасыз ететін қазбалардан еркін шығу орындары болады;

5) құрылғылар мен қондырғылар түрлері дала сынамалары үшін шектік есептік жүктемелерге байланысты таңдалады; жер астына анкерлік бағандарды тереңдету кезінде тіреу балкасының мүмкіндігі есептік мүмкіндігінен 25 % артық.

253. Тау жыныстарының компрессиялық және жылжу қасиеттерін анықтау үшін дала тәжірибелерін жүргізу кезінде:

1) қазбаларда қабаттардың алыну кезінде адамдардың болуына;

2) жүк платфоомасы мен рычагтары астында адамдардың болуына жол берілмейді.

254. Егер тәжірибе уақытында жарамсыздық анықталған жағдайда тәжірибені тоқтатып, барлық жарамсыздықтар жойылғаннан кейін қайтадан басталады.

255. Шурфтарға жаңбыр және қар суларының түсуін болдырмау үшін соңғылары щиттермен және палаткалармен жабдықталады және шурф шетінен 1,0-1,5 м кем емес қашықтықта жер астынан валмен қоршалады.

256. Жер асты қазбаларында тәжірибелік жұмыстар жүргізу кезінде тәжірибелік камераның төбесіндегі тіреу бетон жастықтар 0,4 м кем емес тереңдікте салынатын анкерлік якорьлармен бекітіледі.

Бетон жастықтарды дайындау сапасы олардың статикалық жүктемелер кезінде бұзылу мүмкіндігін болдырмайды.

257. Тәжірибелер жүргізуге арналған жұмыс жүктемесінде орнатылған гидравликалық домкраттар жұмыс жүктемесі 25 % артық болатын жүктеме кезінде сыналады. Домкраттарды сынау оларды жөндеуден кейін жүргізіледі, бірақ жылына 1 реттен жиі болмайды.

258. Гидравликалық домкраттарды пайдалану кезінде жол берілмейді:

1) жарамсыз домкраттармен, гидравликалық жастықтармен, насосты агрегаттармен, май жүргіштермен және манометрлермен жұмыс істеуге;

2) домкраттың поршень штогының, оның ұзындығынан ¾ бөлігінен артық шығуына;

3) шығатын тығынды жылдам бұрандау арқылы қысымды күрт төмендетуге.

259. Гидроқұрылғының екі жарамды манометрі болады: біреуі насоста, ал екіншісі-жастықта немесе домкратта.

260. Жол берілмейді:

1) насосты жабық бұрандалармен қосуға;

2) максимальды жұмыс қысымынан жоғары қысымды жоғарылатуға жол беруге.

261. Гидроқұрылғыны іске қосу кезінде тәжірибе жүргізумен айналысатын барлық қызметкерлер олардың қауіпсіздігі толық қамтамасыз етілетін орындарда болады.

262. Электр қуатының кенеттен тоқтатылуы кезінде насос агрегатына қызмет көрсетуші тұлға насосты жұмыс істеуге қосатын электрдвигательді сөндіреді.

263. Байқау бекеті және гидравликалық құрылғының авариялық жарықтандыруы болады.

264. Тау қазбаларындағы жыныстардың қозғалу параметрлерін анықтау жөніндегі тәжірибелер жүргізу кезінде құрылғы кемінде екі бұранды домкратпен бекітіледі.

265. Гидравликалық жастықтармен бұрандалы домкраттарды қолдана отырып, тәжірибелік құрылғыны пайдалану кезінде оның сақтандыру металл (алынатын) тысы болады, ал бұрандалы домкраттардың сақтандыру металл белдігі болады.

266. Әрбір жүргізілген тәжірибеден кейін камера технологиялық регламентке сәйкес тексеріледі және қауіпсіз жағдайға келтіріледі.

267. Прессиометрлер арқылы жыныстардың сығылғыштығына және кедергісіне, ұңғымада жылжуына тәжірибе жүргізу кезінде келесі шарттар орындалады:

1) анықтау алдында шлангілер, газ редукторы, бұранда, баллондар жарамдылығын тексеру;

2) анықтауды қысқы мезгілде жүргізу кезінде ұңғыма аузының үстінен жылытатын ғимарат салу;

3) манометрлер көрсеткіштерін бақылау және қысымның шектен жоғары болуына жол бермеу.

268. Жол берілмейді:

1) сынау жүргізу кезінде ұңғыма аузының үстінде болуға;

2) приборлар, өлшеу аппаратураларының жарамсыздығы, ауа шығуы, редуктор қалқаншасының тежелуі, деформация мегзегішінің аномальды көрсеткіші кезінде тәжірибе жүргізуге.

Жарамсыздық анықталған жағдайда сынақ жүргізу тоқтатылады, жоғары қысым көздері сөндіріледі, ал прессиометр жүйелеріндегі қысымдар түсіріледі.

269. Пенетрационды-каротажды станциялармен жұмыс істеу кезінде радиоактивті заттармен және пайдалы қазбаларды іздестіру және барлау кезінде иондалған шағылысулардың басқа көздерімен жұмыс істеу қауіпсіздігі, осы Талаптың 6 және 15 тарауларының талаптары қамтамасыз етіледі.

270. Жер астарын динамикалық зондирлеу арқылы дала сынауларын жүргізу кезінде:

1) жұмыс алдында және жұмыстың әрбір сағатында соққы элементтерінің, оның қосалқы құрылғыларының жарамдылығы, бағыттау жағындағы оның бекітілу мықтылығы тексеріледі, құрылғының соққы механизмінде жарықтардың болмауына көз жеткізіледі;

2) өлшеулер толық сөндірілген және механизмнің тежеуіш құрылғысына қойылғанда жүргізіледі;

3) штангілердің резьбалық қосылуларының бекітілу мықтылығы тексеріледі.

271. Статикалық зондирдеу әдісі бойынша дала тәжірибелерін жүргізу кезінде:

1) жұмыс басталу алдына пенетрационды құрылғы бекітуінің мықтылығы, оның ұңғымамен бір осьте болуы және ортақ болуы, алаңның көлбеулігі тексеріледі;

2) құрылғының гидравликалық жүйесінің жарамдылығы тексеріледі.

272. Жол берілмейді:

1) пенетрационды құрылғылардың соққы элементтері әсер ету аумағында, гидравликалық домкраттармен жүктемелік алаңдарға жақын жерде адамдардың болуына;

2) бұрандалы домкраттарды қолдана отырып, компрессионды, жылжымалы жер асты қасиеттерін анықтауға статикалық зондирлеуге.

273. Динамикалық зондирлеу үшін құрылғыларды пайдалану кезінде компрессорлық құрылғыларды пайдаланудың техникалық және осы Талаптың 15-тарауының талаптары сақталады.