К. Ақышев
Ә. Марғұлан
К. Байпақов
Сақ тайпаларының өмір сүрген кезеңі
жаңа тас ғасыры
мыс-тас ғасыры
ерте қола дәуірі
орта қола дәуірі
ерте темір дәуірі
Суретте бейнеленген «Алтын адамның» бас киімі беретін түсінік
нәсіл туралы
туысқандық туралы
мұрагерлік туралы
ғарыш туралы
егіншілік туралы
Сақ тайпаларының өнер туындыларына зор әсері болған ел
Иран
Рим
Араб
Кушан
Парфия
Суреттегі бас киімде көрсетілгендей дүниенің төрт бұрышына билік құрудың белгісі болып табылатын бейне
төрт өсімдік
төрт жолбарыс
төрт таспа
төрт құс
Қыпшақтардың саяси қарым-қатынастары
«1065 жылы селжұқ билеушiсi Алып Арслан Маңғыстауда жақсы бекiнiс қамалы бар қыпшақтарға қарсы жорыққа шықты. Қыпшақтарды бағындырған соң, селжұқ сұлтаны Жент пен Сауран қалаларына аттанды. Осы әскери қимылдар нәтижесiнде қыпшақ тайпаларының бiр бөлiгi уақытша Хорасан селжұқтарына тәуелдi болды. Шайқастар барысында қыпшақтар оғыз-селжұқ тайпасы алқа-бұлақты тұтқынға алса керек. Махмұд Қашқаридың айтуынша, олар жаратқанның көмегiмен босанып шығады. ХI ғасырдың соңғы ширегiнде Маңғыстауда және Каспий теңiзiнiң шығыс жағалауында бұрынғысынша қыпшақтар билiк жүргiзiп, оғыз және түркi тайпаларының жекелеген топтары оларға саяси тәуелдi болды. 1096 жылы “құдiреттi” хан бастаған қыпшақ бiрлестiгiнiң тайпалары Хорезмге жорық жасады. Бiрақ Хорезм шахтарының қорғаушысы селжұқтар оларды Маңғыстауға қайта оралуға мәжбүр еттi. Махмұд Қашқаридың деректерiне қарағанда, қыпшақтардың әскери-көшпелi билеушiлерi Қарахан әулетi билеушiлерiмен күрделi саяси қарым-қатынаста болған тәрiздi. Қарахандар Қыпшақ ұлысының шығыс шекарасына жорықтар жасаған, ал өз кезегiнде кимектер Ертiс жағасынан Жетiсудағы түркi мұсылмандарының иелiгiне шапқыншылық жүргiздi. ХI ғасырдың соңы мен ХII ғасырдың басында Сырдарияның төменгi ағысында Жент, Жаңакент және тағы басқа қалалар қыпшақ иелiгiнде болды. Алайда ХII ғасырдың бiрiншi жартысында бұл аймақты қайткен күнде де басып алуға тырысқан Орта Азия елдерi мұсылман әулеттерi мен қыпшақ хандары арасында ұзаққа созылған күрес жүрдi».
Көмеков Б. Қазақ тарихы. 1994. №1, 17-18-бб.
Мәтінде сипатталған Қыпшақ хандығының өмір сүрген мерзімі
VII-VIII ғғ.
VIII-X ғғ.
IX-X ғғ.
X-XI ғғ.
Достарыңызбен бөлісу: |