Химиялық құрылымы бойынша барлық гормондар бөлінеді:
Стероидты гормондар бүйрек үсті безінің қыртысы мен жыныс бездеріндегі холестериннен түзіледі.
Полипептидті гормондар – ақуыздық гормондар (инсулин, пролактин, АКТГ және т.б.).
Амин қышқылдарынан алынатын гормондар – адреналин, норадреналин, дофамин және т.б.
Май қышқылдарынан алынатын гормондар простагландиндер болып табылады.
Физиологиялық әсерлері бойынша гормондар бөлінеді:
Триггерлер (гипофиз гормондары, эпифиз, гипоталамус). Басқа эндокриндік бездерге әсер етеді;
Орындаушылар – ұлпалар мен мүшелердегі жеке процестерге әсер етеді.
Химиялық құрылысы бойынша
|
• аминқышқылдарының туындылары (адреналин, тироксин (Т4), трийодтиронин (Т3), мелатонин);
• аминқышқылдары туындылары:
o күрделі ақуыздар (тиреотропин, гонадотропиндер – ФСГ және ЛГ);
o қарапайым белоктар (соматотропин – өсу гормоны, пролактин, АКТГ – адренокортикотропты гормон, вазопрессин, окситоцин, қалқанша маңы безінің гормоны, тирокальцитонин, инсулин, глюкагон);
o пептидтер (глюкагон, кортикотропин, өсу факторлары, цитокиндер);
• стероидтер (ерлер мен әйелдердің жыныстық гормондары (андрогендер, эстрогендер, прогестерон), бүйрек үсті безінің қыртысы (минералокортикоидтар және глюкокортикоидтар);
эйкозаноидтар – 20-көміртекті, полиқанықпаған май қышқылдарының туындылары (простагландин Е1, тромбоксан А2)
|
Ерігіштік бойынша
|
• гидрофильді (пептидтік шығу тегі, аминқышқылдарының туындылары);
гидрофобты (стероидты)
|
Синтез орны
|
орталық ішкі секреция бездері (гипоталамус, гипофиз және т.б.);
перифериялық эндокриндік бездер (қалқанша без, аналық без, аталық без, бүйрек үсті бездері және т.б.).
|
Биологиялық функциясы бойынша
|
ақуыз, май және көмірсу алмасуының реттегіштері (инсулин, глюкагон, адреналин, глюкокортикоидтар);
• су-тұз және минералдық алмасудың реттегіштері (минералокортикоидтар, вазопрессин, қалқанша маңы безінің гормоны, тиреокальцитонин);
• энергия алмасуының реттегіштері (тироксин, трийодтиронин, адреналин);
• организмнің репродуктивті функцияларын реттеушілер (андрогендер, эстрогендер, окситоцин, пролактин, гестагендер);
эндокриндік бездердің қызметін реттейтін заттар (гипофиздің тропикалық гормондары)
|
Әсер ету механизмі бойынша
|
• екіншілік хабаршылар (циклаздар, цАМФ немесе цГМФ және протеинкиназалар немесе кальций иондары) арқылы ферменттерге әсер ететін мембраналық-цитозолдық механизм;
• ферменттердің синтезін күшейтетін цитозольдік әрекет;
мембрана механизмі, мембраналардың субстраттарға өткізгіштігін өзгерту
|
Гормон рецепторының локализациясы бойынша
|
• плазмалық мембрананың ішінде немесе бетінде (пептидтік гормондардың, катехоламиндердің, эйкозаноидтардың рецепторлары);
цитоплазмада және жасуша ядросында (стероидты және тиреоидты гормондар)
|
Достарыңызбен бөлісу: |
