Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірінде қол жеткізе алған табы- старын саралаған уақытта, оның өз қадамын нық баса алғанын дәлелдей түсетін тағы бір жайттарға назар аударған абзал. Ол – осы ғылымның қосалқы салалары болып табыла- тын библиография мен текстоло- гиясына қатысты мәселелердің де нақты көтеріле бастауы. Ғылыми- зерттеушілік ой-пікір осы екі сала бойынша алғашқы барлауларының жиынтығы болып табылатын кейбір нәтижелерін ұсынып та үлгерді. Егер бұл барлауларды тарамдата баяндасақ, библиографияның тұң- ғыш қадамы ХІХ ғасырдың соңына қа рай көрініс берген екен. Оның нақ- тылы себебі де жоқ емес. Ол ұлттық ғылыми-зерттеушілік ой-пікірде фи- ло логиялық және биографизм мек- тептерінің белгілері молырақ орын алуының әсерінен еді. Қазақ дала- сын зерттеген орыс ғалымдарының көпшілігі орыс әдебиеттануындағы осы мектептердің ықпалында бола- тын. Проффессор Ә. Нарымбетовтің: «Революцияға дейінгі көрсеткіштер комплексті сипатта болды. Қазақ әдебиетіне тікелей арналған көрсеткіш бола қойған жоқ. Қазақ әдебиетіне байланысты библиографиялық де- ректер экономика, статистика, этно- графия, шаруашылық, тарих жайлы материалдардың ішінде жүр ді», – деп атап көрсеткеніндей, олардың көрсеткіштері жалпылама сипатта құрастырылды [25, 9]. Қазақ әде- биеті туралы библиографиялық мағ- лұматтар мен деректер көбірек кез- десетіндері де бар. Атап айтсақ, З. М. Пенкинаның «Закаспийский край. Систематический сборник би- блиографических указаний книг и статей» (Спб., 1888), А. Н. Хару- зиннің «Библиографический указа- тель статей, касающихся этногра- фии киргизов и каракиргизов 1734- 1800 гг.» (Этнообозрение, 1891, №2), «Киргизы Букеевской орды» (1889), Е. А. Алекторовтың «Указа- тель книг, журнальных и газетных статей и заметок о киргизах» де- ген атпен «Оренбургский листок» газетіне 1892-1893 жылдары, «Тур- гайская газетада» 1895 жылы, Қазан университеті «Хабаршысының» 1900 жылғы 16-томында жарияланған көрсеткіштері, Д. К. Зелининнің 1913 жылғы Санкт-Петербургтен шыққан библиографиялық көрсет- кіштері бұл сала бойынша жүр гізі- лер жұмыстардың ізашары болды. Бұлардың қатарында ұлт зиялы- ларының өкілдері болмағаны мен, орыс ғалымдарының қазақ әдебиеті мен фольклоры туралы материал- дарды библиографиялық тұрғыда жү йелеуге ұмтылыс жасауы, келе- шекте жүзеге асар үлкен істің баста- масы еді. Қазақ библиографиясының білгір мамандарының бірі Ә. Нарым- бетов оны дұрыс бағалай отырға- нымен, төңкеріске дейін осы орыс Ре по зи то ри й К ар ГУ |