Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
ше көңіл аударудың болуы еді. Қа- зақстан сияқты ұлт аймақтарын бы- лай қойғанда «академиялық мектеп» атанып, әдебиет тарихын зерттеу са- ласында дәстүрлі жолы бар орыс әде- биеттану ғылымының өзі 1920 жыл - дан бастап орыс классиктерін әде- биеттің таптығы принципіне сай жаңаша зерттеуді қолға алды. Ғалым С. П. Машинский бұл туралы: «Ле- нинская концепция классического на- следия легла в основу художествен- ной политики Советской власти. Воо- руженное марксистко-ленинской ме- тодологией, советское литературо- ведение обнаружило принципально новый подход к исследованию ху- дожественного творчества и стало важной областью идеоло-гической жизни. Одним из важнейщих орудий духовного воспитания людей стало художественное наследие класси- ков», – деп жазады [39, 11]. Әдебиеттану ғылымының ал- дында бұл бағытта бірнеше күрделі міндеттер тұрды. Ол біріншіден, клас сикалық мұраны жинап, тексто- логиялық салыстыру жасай оты- рып басып шығару, халық игілігіне ұсыну болса, екіншіден, осы ақын- жазушылардың шығармашылық жо- лы мен шығармаларын, эстети калық көзқарастарын әр түрлі аспектіде қарай отырып ғылыми терең зерт- теу жүргізу керек болды. Маркстік- лениндік ілім өз әдіснамасын жан- жақты насихаттап баққанымен, әде би-тарихи бағыттағы ғылыми- зерттеушілік ой-пікір оны бірден қа былдай қойған жоқ. Басқаша ба- ғыт, жаңа әдіс-тәсіл іздеп, «пролет- культшылдарды» былай қойғанның өзінде «формальды әдіс», «тұрпайы социологизм», «бірыңғай ағым те- ориясы» секілді концепцияларды ту ғызды. Сол себептен де «поступа- тельное развитие марксистко-ле- нинского литературоведения шло в острой идеологической борьбе с раз личными ошибочными концеп- циями» болды да, төңкеріске дейінгі ғылыми-зерттеушілік ой-пікір өзінің келе жатқан жолынан шатасып, азды-көпті тәжірибесінен айырылып қалды. Мысалы үшін орыс әдебиеттану ғылымының төңкерістен кейінгі клас- сикалық мұраны зерттеудегі жолына көз салалық. Әдебиетті географиялық және тарихи ортасына, биографиялық фактілерге бағындырып зерттейтін – мәдени-тарихи, орыс әдебиетін бас- қа халықтар әдебиетімен салыстыра тексеруді басшылыққа алған – салыс- тырмалы тарихи, әдеби мұра мен та- рихи ескерткіштерді текстологиялық жақтан зерттеген – филологиялық, белгілі бір ақын-жазушының шығар- маларының образдық жүйесіне пси- хологиялық талдау жасай отырып тексеретін психологиялық сияқты мектептері болған орыс әдебиеттану ғылымының өзі классикалық мұраны зерттеуде елеулі қателіктер жіберді. Ре по зи то ри й К ар ГУ |