Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет128/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
мен ұштастыра қарады. Олардың 
ойынша, социологиялық әдіс өзі нің 
зерттеу обьектісіне өнердің маз-
мұнын алса, формальдық әдіс-фор-
масын тексереді, яғни екі әдіс бір-
бірін толықтырады деп есептеді. Бұл 
әдебиет тарихы мен классикалық 
мұ раны зерттеуде біржақтылыққа 
ұрындырды. Әдебиеттің көрнекті 
бір өкілінің творчествосын талдауда 
«тұр пайы социологизм» басшылыққа 
алынып, шығармаларын тексерген-
де әлеуметтік, таптық негізін ашу 
мен идеясынан саяси астар іздеуде 
жазушының қай таптан шыққанына 
көп көңіл аударылды.
Классикалық мұраны игеруде бұ-
рыннан азды-көпті тәжірибесі бар 
орыс әдебиеттану ғылымы мен сы-
нының өзі осы концепцияларға бой 
алдырып отырғанын байқасақ, әде-
биеттану ғылымы мен сыны туып, 
қалыптасып үлгермеген ұлт респу-
бликаларына тиген әсерінің өте қатты 
болғаны айтпаса да түсінікті.
Классикалық мұра – қандай ха-
лықтың болсын ұлттық мәдениетін 
дамытуда ерекше ықпал жасайтын 
рухани байлық. Классикалық дәс түрі 
мен тарихи сабақтастығынан айы-
рылған әдебиет өзінің ұлттық тамы-
рынан да қол үзіп, өсу, даму жолын 
жоғалтар еді. Міне, сол себептен осы 
1920 жылдары
Қазақстанда да әдеби мұраны иге-
руге деген жаңа ықылас пен ынта 
біртіндеп пайда бола бастады. 1920 
жылдардың бас кезінде мерзімді 
баспасөз бетінде өткен дәуірдегі әде-
би мұраларды жариялау ісі қол ға 
алынып, халық қадірлеп, үлгі тұтқан 
ақындар мен жыраулардың шығар-
малары басыла бастады. С. Нұр-
жа новтың құрастыруымен «Абай 
термесі» (1917), Б. Күлеев бастырған 
«Адасқан өмір» (1922) мен Ә. Ди-
ваев құрастырған «Жеті батыр» 
жинағында С. Торайғыровтың по-
эмалары (1924), Қазан мен Ташкент-
те Абай өлеңдерінің толық жинағы 
(1921, 1924), Х. Досмұхамедовтің 
құрастыруымен «Мұрат ақын сөз-
дері» (1924), «Исатай-Махамбет» 
(1925), «Аламан» (1926) сияқты жи-
нақ тардың жарық көруінен бастал ған 
игілікті іс жалғаса түсті. 
Бұл жұмысқа халық ортасы-
нан шыққан фольклорлық-этногра-
фиялық экспедициялар басшылық 
жасап, ел ауызынан жазып алынған 
және мерзімді баспасөз бетінде 
жарияланған шығармаларды жинақ-
тай отырып, Бұқар жыраудың, Ба-
зар жыраудың, Шернияз ақынның, 
Ы. Шөрековтің өлеңдер жинағы 
ба сылып шықты. 1930 жылдар-
дан бастап қазақ кеңес әдебиетінің 
ақын-жазушылары да қызу аралас-
ты. С. Сейфуллин құрастырып, ал-
ғысөзін жазған Ақмолланың (1935), 
Ы. Алтынсариннің (1935), Ақан 
серінің (1935), І. Жансүгіров шы-
ғар ған Сүйімбайдың (1935), Қ. Жұ-
малиев бастырған Махамбеттің, 
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


145


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   124   125   126   127   128   129   130   131   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет