И. А. Зимняя педагогикалық психология екінші, толықтырылған, түзетілген және қайта өңделген басылым
жүктеу/скачать 2.28 Mb.
|
| Ағымдық психологиялық талдау
Ағымдық психологиялық талдауды мұғалім сабақтың нақты педагогикалық жағдайында өткізеді. Әрине, сабақтың тиімділігі көп жағынан оған мұқият дайындықты, оны жобалаудың дұрыстығымен, дәлдігімен анықталанады. Сонда да, сабақ барысында пайда болатын нақты педагогикалық жағдай біраз болжанбаған, күтпеген жағдайлардың орын алдуын ұйғарады. Сабақтың табыстылығы елеулі мөлшерде мұғалім реакциясының жылдамдығынан, пайда болып қалған жағдайды талдаудан өткізу, жағдайға байланысты сабақ жоспарын икемді өзгерту іскерлігімен байланысты. Төменде атап өтілген педагогикалық іскерліктер А.М. Позднякова, А.А. Деркач бойынша, мұғалімге сабақ үстіндегі процесті талдауға ғана емес, сондай-ақ қадағалауға да көмектесе алады. Олар: сыныптың сабаққа дайындығын көре алу; сабақ барысында тәртіпті бақылау; балалардың психофизикалық күйлерін байқау; балалардың мұғалімнің сұрақтарына реакцияларын қабылдау; шәкірттердің жауабын зейін қойып тыңдау; сыныпты түгелдей үнемі көз алдында ұстау; шәкірттердің өз жолдастарының жауабы мен оқу материалын бақылауларын ұйымдастыру; өз түсіндіруіне реакцияларды қабылдау; өз сұрақтарына реакцияларды қабылдау; жалпы сыныптың оқу іс-әрекетінің ерекшелігін байқау (жұмыс қарқыны, қиналулар, оқу материалын меңгеру тереңдігі, типтік қателіктер); шәкірттердің жекеленген топтарының (мықты, орташа, әлсіз) оқу іс-әрекеттерінің ерекшеліктерін байқау және есепке алу; материалды түсіну, білімдерді өз бетінше практикада қолдана алу ептілігі, жұмыс қарқыны; жекеленген шәкірттердің оқу іс-әрекетінің ерекшеліктерін белгілеу; білім көлемі мен сапасы, пән бойынша ептіліктер мен дағдылардың болуы, орындаған жұмыс сапасы, танымдық іс-әрекет ерекшеліктері, оқудағы үлгерім; жекеленген шәкірттерге тән қасиеттерді байқау; мінез-құлық, сөйлеу ерекшеліктері, бейімділіктер, қабілеттер, қызығушылықтар, дамудағы алға жүру; өз мінез-құлқы мен сөзін бақылау; өз іс-әрекеті мен шәкірттердің іс-әрекетінің өзара байланысын байқау; сабақ барысын бақылау; бақылау кезінде зейінін бірнеше объекттерге тарату [177, 76-77 б.]. Осы іскерліктер сабақты ағымдық психологиялық талдаудың объекттері ретінде орын алады. Мұндай талдау – көптеген факторларға тәуелді күрделі іс-әрекет екендігі айқын. Талдаудың бұл түрі психологиялық білімдерді меңгерудің жоғары деңгейін ұйғарады, оның өзі мұғалімге күрделі педагогикалық жағдайларда, уақыттың тапшылығы кезінде, сананың негізгі педагогикалық іс-әрекетті іске асыруға бағыттылығы кезінде дұрыс шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Сабақтың ағымдық талдауын жүргізу іскерлігі мұғалімнің кәсіби-педагогикалық шеберлігінің көрсеткіші болып табылады, өкінішке орай, зерттеулердің көрсетуі бойынша, 100 мұғалімнің 17 ғана сабаққа оның барысында талдау жүргізе және жоспарланған мақсатқа сәйкес қайта құра алады екен [123, 83-83 б.]. Шынында да, бұл педагогкалық іс-әрекеттің аса күрделі аспектісі, оған мұғалімдерді арнайы оқыту керек. «Бейне-түпкі ой» мен «орындау-бейнесінің» сәйкестілігін немесе үйлесімділігін белгілеп отыруды қамтитын сабақтың ағымдық талдауы жаңа шешім қабылдауды, әрекеттер бағдарламасын түзетуді және оны жүзеге асыруды ұйғарады. Мұндай талдау алдын ала өңделген, тікелей және жедел болуы керек, ол пәндік және тұлғалық рефлексия механизміне сүйенеді. Ол перцептивті-рефлексивті қабілеттердің және сәйкес іскерліктердің жоғары дамыған деңгейін ұйғарады. жүктеу/скачать 2.28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|