И. А. Зимняя педагогикалық психология
қоюшылығы мен мақсатты бағытталуы
жүктеу/скачать 2.21 Mb. Pdf көрінісі
|
| қоюшылығы мен мақсатты бағытталуы болып табылады. Іс-
әрекеттің мақсаты, нақтырақ айтқанда оған кіретін әрекеттер оның біртҧтастандыру және бағыттаушы басы болады. Жалпы әдіснамалық тҧрғыдан мақсат әрекет нәтижесін ойлауда алдын ала біліп қою және оның белгілі қҧралдар кӛмегі арқылы жҥзеге асырылуын сипаттайды. Ең жалпы мағынада «…мақсат, жалпы айтқанда, ерік, қайрат күшімен туатын елес, бұл елес тек елес немесе ой күйінде қалмауы қажет және оны мен ӛз денемнің құралдарының кӛмегі арқылы жүзеге асырамын…» Л. Фейербах айтқандай, қандай да болмасын іс-әрекетті жҥзеге асырмас бҧрын адамның «басында бір идея, бейне болады, оған сәйкес ол ӛз әрекетін құрады, жүзеге асырады…» [218, 629 б.]. Болашақ қызметтің мақсаты, жоспары, оның болашақта нәтижесін болжай білу адамның ғана қоршаған дҥниемен ӛзара әрекеттесуінің ерекше формасын анықтайды, себебі «адам ӛзінің күшін немесе басқа табиғи күштерді себеп ретінде іс- әрекетке әкеледі, олар процестің ең басында елестетіліп, яғни идеалды түрде, форма немесе заттың бейнесі түрінде ойда болады» (И. Элез). Ең шебер ара мен орташа сәулетшінің арасындағы айырмашылық адам қызметінің болашақ 81 нәтижесі ретінде мақсатының орын алуы ӛлшемі бойынша болатынын еске салайық. Осының ӛзінде, іс-әрекеттің, мінез-қҧлықтың қалыптасуы мен жҥзеге асырылуы іс-әрекеттің қҧралдары мен әдістерін қалыптастырумен ажырамас біртҧтастықта болады, оның мҥшесі болып ең алдымен қол, содан соң сӛйлеу мҥшелері пайдаланды. А.Н. Леонтьев бойынша, психологиялық жағынан мақсат іс-әрекет пәнімен байланысты, себебі «…іс-әрекеттің мағынасын түйсіну саналы мақсат ретінде оның пәнінің бейнелеуі түрінде жүреді. Енді іс- әрекет пәнінің (оның мақсатының) және іс-әрекетті қозғаушы болатын күштің (оның мотиві) субъектке алғашқы рет ашылады» [111, 231 б.] Осылайша, іс-әрекеттің мақсаты оның мотивтерімен де байланысты болады. Бҧл байланыс адам іс-әрекетінде оның мотивінің мақсатқа қатысы ретінде пайда болады. Алайда, бҧл қатысты қарастырмас бҧрын іс-әрекеттің тағы бір сипаттамасын атап ӛтейік - ол жүктеу/скачать 2.21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|