§ 3. Тұлғалық-іс-әрекеттік келіс -

73 
§ 3. Тұлғалық-іс-әрекеттік келіс -
білім беру процесін ұйымдастырудың негізі 
 
Оқытуда қолданылатын келістің жалпы анықтамасы
Оқу процесін талдау барысында «келіс» категориясы дәстҥрлі 
тҥрде оқытушының, яғни мҧғалімнің тҧрғысынан қарастырылады. Осы 
контексте 80-ші жылдардың ортасында тҧжырымдалған оқытуға 
тҧлғалық-әрекеттік тҧрғыдан келу кӛбінде оқушының кҥрделілігі мен 
проблематикасы әртҥрлі, арнайы ҧйымдастырылған оқу тапсырма-
ларын шешу барысында педагогтың оқушының оқу қызметін субъектік 
бағытталынған ҧйымдастыру және басқару ретінде қарастырылған. Бҧл 
тапсырмалар оқушылардың тек пәндік және коммуникативтік 
қҧзырлығын ғана дамытпайды, оның ӛзін де тҧлға ретінде дамытады. 
Сол мезгілде тҧлғалық-әрекеттік тәсіл оқушы позициясынан да 
қарастырыла алатыны белгілі болды. Д.Б. Элькониннің оқу қызметіне 
берілген анықтамасына сҥйене келе [236], оның ерекшелігі - ол осы 
қызмет субъектісінің дамуына және ӛзін-ӛзі дамытуына бағытталған, 
тҧлғалық-іс-әрекеттік келіс бағытының екі жақтылы туралы мәселе 
кӛтерілген: педагогтың позициясынан және оқушы позициясынан. 
Мәселені осылай кӛтеру кӛп жылдық зерттеулердің нәтижелерінде 
«кездеседі» (И.С. Якиманская, А.К. Маркова, А.Б. Орлов және т.б.), 
олар тек қана ескерудің маңыздылығын ғана емес оқыту процесінде 
оқушының жеке-психологиялық сипаттамаларын арнайы ҧйымдасты-
руды қажет екенін кӛрсеткен: мотивация, бейімделу, қабілеттілік, 
коммуникативтік, бір нәрсеге басымдылық беру деңгейі, когнитивтік 
стиль және т.б.
Ӛзінің анықтамасы бойынша «оқытудағы келіс» кӛпмағыналы. 
Бҧл а) қоғамдық сананы қолданушылар ретіндегі оқыту субъектілерінің 
әлеуметтік ҧстанымдары кӛрініс табатын дҥниетанымдық категория; б) 
мҧғалім (оқытушы) және оқушы (студент) педагогикалық ӛзара 
әрекеттесудің субъектілерінің ӛзін және білім беру процесінің барлық 
компоненттерін қоса отырып, білім беру процесін ғаламдық және 
жҥйелі ҧйымдастыру. Келіс категория ретінде «оқыту стратегиясы» 
ҧғымынан кең – ол оны әдістерін, формаларын, оқыту тәсілдерін 
анықтай отырып ӛзіне кіргізеді.
Тәсілдің 
тҧлғалық-әрекеттік 
негіздері 
психологияда 
Л.С. 
Выготскийдің, А.Н. Леонтьевтің, С.Л. Рубинштейннің, Б.Г. Ананьевтің 
жҧмыстарында кӛрініс тапқан, онда тҧлға әрекеттің субъекті ретінде 
қарастырылады, ол ӛзі әрекетте және басқа адамдармен қарым-қатынас 

74 
жасай отырып қалыптасып, осы әрекет пен қарым-қатынастың сипатын 
анықтайды.

жүктеу/скачать 2.21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: