§ 2. Педагогикалық психологиядағы зерттеу әдістері

31 
бір-бірінен мҥлдем ӛзгеше кӛздері бар екенін бар екенін атап ӛту қажет: 
L -, Q - және Т - деректер [140].
Ақпарат алудың бірінші кӛзі – L – деректер (Life record) – 
негізінен бақылау нәтижесінде адам ӛмірін тіркеп отыру арқылы 
алынған деректер; мҧнда сараптамалық бағалау да кіреді. В.М. 
Мельников, Л.Т. Ямпольский осындай бағалар алуға негізгі талаптар 
келтіреді [140, 10 б.]:
1. Баға берілетін қасиеттер мінез-қҧлықтың байқауға алынған 
терминдерінде анықталуы тиіс.
2. Сарапшының баға берілетін тҧлғаның мінез-қҧлығын ҧзақ 
уақыт бойы байқау мҥмкіндігі болуы тиіс.
3. Баға берілетін 1 адамға кем дегенде 10 адам қажет.
4. Сынаққа алынғандарды басымдылығы бойынша бӛлу әр 
кезекте барлық қасиеттері бойынша емес, тек бір қасиеті бойынша 
(мінездемесі) жҥргізілуі тиіс.
Ақапарт алудың екінші кӛзі – Q - деректер (Questionnaire data) 
сауалнамалар мен ӛзін-ӛзі бағалаудың басқа әдістері негіздерінде 
алынады. Мҧндай ақпарат кӛзіне ММРI (Минесоттық кӛпсалалы 
тҧлғалы тізбе), Кэттелдің 16-факторлық тҧлғалық сауалнамасы және т.б. 
В.М. Мельников, Л.Т. Ямпольский зерттеулер нәтижесін танымдық 
және 
мотивациялық 
керібҧруды 
атайды. 
Оның 
біріншісі 
сыналатындардың 
интеллектуалдық 
және 
мәдени 
деңгейінің 
тӛмендігінен, 
интроспекция 
(ӛзін-ӛзі 
байқау) 
дағдыларының 
жоқтығынан және теріс ҥлгі-нҧсқалар пайдаланғандығынан тууы 
мҥмкін. Мотивациялық керібҧрулардың себептеріне сҧраққа жауап 
беруден бас тарту және жауаптардың «әлеуметтік қажеттілік» жағына 
бҧруды жатқызады.
Ақпараттың ҥшінші кӛзі – Т - деректер (Objective test data) – бҧл 
объективті тестердің деректері, олардың ішіндегі негізгі 12 топ Р.Б. 
Кэттел мен В.Ф. Варбуртонға сәйкес педагогикалық психологияда 
тестілеу әдісін қарастырғанда келтіріледі.

жүктеу/скачать 2.21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: