Қазақстан Республикасының кедендік

3. Қазақстан Республикасының Кеден кодексі.

4. ҚР Президентінің жарлықтары.

5. ҚР Үкіметінің қаулылары.

6. ҚР Кедендік бақьшау Агенттігінің бұйрықтары, нұсқаулары, инструкциялары.

7. Қазақстан Республикасының кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын кедеңцік ресімдеу мен кедендік бақылаудың ережесін бекіту туралы ҚР Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 10.10.2002 жьшғы N48 бұйрығы.

8. 'Тауарларды декларациялаудың кейбір мәселелері туралы ҚР Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 20.05.2003 жьшғы N221-бұйрығы.

9. Тауарлар мен көлік құралдарын әкетуәкелу туралы міндеттеме формасын бекіту туралы ҚР Кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 12.05.2003 жьлғы 11186-бұйрығы.

10. "Жеке кедендік режимдер шеңберінде кедендік бақылау туралы ҚР кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 7.05.2003 жинағы 87-бұйрығы.

Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу туралы" ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден комитеті Төрағасының 15.02.2001 жылғы N54 бұйрығына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы ҚР кедендік бақылау Агенттігі Төрағасының 6.01.2003 жылғы № 187 бұйрығы. Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеудің кейбір мәселелері туралы" Қ.Р мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден комитеті төрағасының 15.02.2001 жылғы №1-бүйрығына өзгертулер енгізу туралы.

12."Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік ресімдеу туралы ҚР

мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитеті төрағасының 15.02.200Ь

жинағы №54-бұйрығы.

ІЗ.Кедендік бақылау туралы ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден

Комитеті Төрағасының 15.02.2001 жылғы №50-бұйрығы

14."Алдын ала жүргізілетін операциялар туралы" ҚР мемлекеттік кіріс

Министрлігі кеден комитеті Төрағасының 15.02.2001 жылғы №49-бүйрығы.

15. Жеке тұлғалардың валюталарды декларациялаудың тәртібі туралы" Қ.Р мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитетінің 14.09.2000 № 85-бұйрығы.

16. Әуе кемелерін пайдалануға қажетті жанар-жағармай материалдарды кедендік ресімдеу-туралы ҚР мемлекеттік кіріс Министрлігі Кеден Комитеті Төрағасьшьщ 22.05.2000 жылғы Ш57-бүйрығы.

17.Жүктерге шекараларда бақылау жүргізу шарттарын үйлестіру туралы

Халықаралық конвенцияға Қазақстан Республикасының косылуы туралы

6.05.2002 жылғы № 320 ҚР Заңы.

18.Контейнерлерге қатысты 1972 жылғы Кеден конвенциясына Қазақстан

Республикасының қосылуы туралы 6.05.2002 жылғы №319 ҚР Заңы.

19. Трансферттік бағалары қолдану негізіндегі мемлекеттік бақылау туралы

5.01.2001 жинағы ҚР заңы.

20. Қазақстан Республикасындағы өнімінің сәйкестігін бақылау

туралы ҚР Үкіметінің 29.11.2000 жьлғы № 1787 Қаулысы. 21. Теміржол

көлігімен тасымалданатын транзит тауарларды кедендік ресімдеу

туралы ҚР Үкіметінің 18.03.1999 жылғы № 258 қаулысы.

22. Евразиялық экономикалық қауымдастық мүше-мемлекеттерінің

территорияларындағы этил спиртін, алкогольді, құрамында спирті бар және

темекі өнімдерінің өндірісі мен айналысын кедендік бақылау туралы

Келісімнің жасалуы туралы" ҚР Үкіметінің 23.01.2002 жьлғы N82 қаулысы.

23."Қазақстан республикасының территориясы бойынша автокөлік кұралдарының өтуін реттейтін кейбір мәселелер" ҚР үкіметінің 19.01.2002 жылғы N62 қаулысы.

Кез келген мемлекеттік қызметің әсіресе кеден қызметінің жұмысы басқарылатын, және реттелетін болуы керек. Ондай болмаған жағдайда мемлекет осы саладағы оқиғалардың дамуын бақылауды болдырмайды, ал қызметтің өзі өзінің мақсатын жоғалтады және тиімсіз болып калады. Мемлекеттік органның жұмысының тиімділігіне құқықтық реттеудін сенімді механизімі негізінде, басқаша айтқанда нормативтік базанын негізінде жүзеге асырылатын жағдайда ғана жетуге болады.

Мұндай кұқықтық база ретінде 2003 жылдың 1-мамырында күшіне енген Кеден кодексі болып табылады.

Кодекстің бұрынғы кеден заңдылығымен салыстырғанда айырмашылығы бұл орталық кеден органының нормативтік зан актілерінін санын азайтатын нормативтік қүқықтық акт болып табылады. Мұндай айырмашылық сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларды кеден органдары лауазымды тұлғаларының кедендік процедураларға заңсыз араласуынан қорғауға мүмкіндік береді.

Кодексте тауарлар мен көлік құралдарының өткізілуіне, оларды кедендік ресімдеу мен декларациялауына, кедендік бақылауға үлкен орын беріліп отыр.

Тауарлар мен көлік құралдарын өткізуге байланысты алдын ала жүргізілетін операциялар, кедендік операциялар мен рәсімдер бөлімінде негізгі кедендік ресімдеу мен тауарлар мен көлік құралдарын белгілі бір кеден режиміне орналастыру алдындағы жеке кедендік операцияларды орындаудың төртібі рет-ретімен және толық жазылған.

Алдын ала жүргізілетін операцияларды жасаудың белгіленген тәртібі негізі кедендік ресімдеуді аяқтау процесін оңайлатады және тездетеді, тауарларды ұзақ уақытша сақталуын болдырмайды. Алдын ала жүргізілетін

операциялардағы маңызды рөлді — Қазақстан Республикасының териториясы бойынша өткізілетін тауарлар мен көлік құралдарын жеткізілуін бақылау атқарады.

Тауарлар мен көлік құралдарын жеткізілуін бақылау ішкі кедендік транзит процедурасы көмегімен жүзеге асырылады. Яғни, ол дегеніміз -тауарлар мен көлік құралдарын жіберуші кеден оргынынан мәжелі кеден органына дейін кеден бақылауымен өткізудің белгіленген тәртібі.

"Уақытша сақтау" деп аталатын 13-тарауда сыртқы экономикалық кызметке қатысушыларға да, кеден органдарына да қолайлы формалар ретінде өздерін үсынған уақытша сақтау орындарының түрлері сакталған.

Кеден кодексінің 95-бабы мына жағдайларда алушы коймаларда уақытша сақтау мүмкіндігін қарастырады:

-арнайы тауарларды уақытша сақтау немесе сақтаудың ерекше шарттарын талап ететін тауарларды сақтау кезінде; -кедендік төлемдерді төленуін қамтамасыз еткен жағдайда тауарларды жеткізу

орындарында уақытша сақтау қоймалары болмаған жағдайда.

"Тауарлардың кедендік режимдері" деп аталатын 6-бөлімі 15 тараудан 32 тарауын қамтиды.

Сыртқы экономикалық қызметке қатысушьшар үшін тиімді жағдайлар жасау, кедендік мақсаттарда тауарлардың статусын дәл бөлу мақсатында Кеден кодексінде кеден режимдерінің түрлері бүрынғы заң бойынша 15-тен 17-ге дейін арттыру қарастырылдьі.

Егер кеден ісі туралы заңында тауарларды уақытша әкелу мен әкету кеден режимі бар режим ретінде анықталса, онда Кеден Кодексінде бүл режим 2-ге бөлінеді:

-Тауарлар мен көлік құралдарын уақытша әкелу. -тауарлар мен көлік құралдарын уақытша әкету.

"Тауарларды еркін айналыс үшін қайта өңдеу" режимінің аталуы Киото Конвенциясына сәйкестендірілді, Заңда ол "кедендік бақылаумен

кайта өндеу" деп аталған, бірақ ол кедендік режимнің дәл аталуы болмаған, өйткені кеден териториясында қайта өңдеу кезінде де кедендік бақылауға алынуы тиіс. Сонымен қатар арнайы кедендік режим енгізілді, яғни тарифтік емес реттеу шараларын қолданбай, кеден баждары мен салықгары алынбай тауарлар орналастырылады.

Кедендік режимдерді регламентгеуде негізгі концепция Киото Конвенциясының Арнайы шарттары мен талаптарына жақындау болып табылады.

"Кедендік ресімдеу" деп аталатын 9-бөлімде кедендік ресімдеудің негізгі ережелері беріледі, тауарларды декларациялаурәсімі, тауарларды шығаруға негіздемелер нақты шығарылған.

Жаңа нормалар енгізілген, яғни соған сәйкес декларант болып тек қазақстандық түлға ғана емес, сонымен қатар кедендік төлемер бойынша жеңідціктерді пайдаланатын шетелдік түлғалар, Қазақстан Республикасының аумағында белгіленген тәртіппен тіркелген шетеддік ұйымдардың өкілдіктері декларант бола алады.

Кеден кодексімен таңдалған кеден режимдері шеңберінде тауарларды кедендік ресімдеу үшін қажетті құжаттардың тиянақты тізімі анықталады. Кедендік декларацияны қабылдау мен тіркеу тәртібі толық көрсетілген, кеден органдары кедендік декларацияны тіркеуден бас тартуға қүқылы жағдайлар жазылған. Сонымен қатар, Кеден кодексінде тауарларды алушы, жіберуші немесе олардың құрылымдық бөлімшелері тіркелген кеден органы қызметі аймағынан тыс жерде тауарлардың негізгі кедендік ресімделу жүзеге асыру кезінде кеден органдарын хабардар ету процедурасын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін жағдайлар анықталған.

Кедендік декларацияны тексеру мерзімдері бұрынғы тәртіпке қарағанда Кеден Кодексінде үш күннен екі күнге кыскартылған.

"Тауарларды шығару" деп аталатын 50-тарау енгізілген. онда белгілі бір шарттарды

сақтауды көздейтін тауарларды шығаруға негіздемелерді.

сонымен қатар құжаттық және нақты бақылауды аяқтағанан кейін тауарларды шығарудың мерзімдері белгіленген.

"Кедендік бақылау" деп аталатын 12-бөлімнің 56-тарауында кедендік бақьшау жөнінде жалпы ережелер, кедендік бақылау жүргізудің принциптері қарастырылады, кедендік бақылаудың нақты формалары мен түрлері анықталған, кедендік бақылауды іріктеп жүргізудің принципі қарастырыл ған.

1. Кеден қызметі мен кеден шекарасы арқылы сыртқы сауда жүктерін өткізуде ресімдеу қызметі. Мүндай өткізулер халықаралық сауда келісім шарттары мен келісімдердің талаптарын орындау аркылы жүргізілуі керек. Осындай өткізулердің негізгілері болып табылатындар:

- Кеден жүк декларациясы;

- тауар, көлік қүжаттары.

Соның ішінде 1966 жылдың 9-қарашасында қабылданған №17 резолюциясына сәйкес өндірілген халықаралық түп нүсқалы накладнойы болып табылады. Егер кеден шекарасының өсімдіктердің, жемістердің, жануарлардың, құстардың, тері мен жүн заттарының импорты болғанда, кедендерге сәйкесінше санитарлық және мал дәрігерлік куәліктері көрсетілуі қажет. Бұл құжаттар экспортер елінің санитарлық және мемлекеттік бақылаушы органдарының өсімдіктердің карантиндік инспекциясы береді. Егер жүктер мен тауарлар заңсыз түрде өндірістік таңбалар немесе баска елден шыққан деген таңба болса және сәйкес келмесе, сондай-ак импорттауға тиым салынған болса, ол тәркіленеді.

1. Халықаралық су арқылы тасымалдаудағы кеден бақылау " Порттық кеден режимін шекарадан тыс жүзетін кемелер мен үлкен тасымалдау кемелерінің режимдерін ескере отырып жүргізіледі. Кедендік бақылау жолаушыларға, кеме экипажына, кеме қорына, кеме экипажы мен жолаушыларының декларациялануына, жолаушылардың қол жүктеріне жүргізіледі. Шекара болып табылатын немесе шекарадан өткен өзендердегі бақылау тәртібі Рейн, Мальта, Конго және тағы басқалары халықаралық өзендерде жүргізілетін кедендік тәртіптеріне сай қолданады.

2. Халықаралық тасымалдаудағы кедендік бақылау мең кедендік ресімдеу операциялық қызмет келесілерді көрсетеді:

Жүк поездерін ресімдеу;

Тиелген вагондарды кедендік тінту үшін ашылғандар

ресімдеу;

Кеден жүк декларациясын тексеру;

- Кеден жүк декларациясындағы деректер мен жүктің нақты болуын салыстырып тексеру;

Халықаралық қатынастардағы жолаушылар поездерін кедендік қарау, тінту; Тасымалдау құжаттарын тексеру.

3. Халықаралық автокөлік тасымалдаулар сферасындағы кеден қызметінің арнайы жолдарымен тасымалданатын жүктерді, жолаушыларды және жүргізушілер күрамын, көлік құралдарымен бірге бір жүйелі кедендік тексеру арқылы іске асырылады.

4. Әуе тасымалдауларын кедендік бақылау сол әуе кемелерімен тасымадцанатын жүктерге, жолаушыларға, олардың қол жүктеріне, сондай-ақ әскери-көліктік үшақтарға бақылау жүргізу арқылы орындалады.

5. Кедендік қоймалардағы жүктерге кедендік тексеруді елдің ішкі

зандарына сәйкес жүргізіледі.

2. Кедепдік тексеру, кедендік бақылау бойынша Халықаралық шаралар жуйесінің элементі ретінде.

Кедендік тексеру — халықаралық кеден бақьиіауының негізгі әдісі болып табылады. Мемлекеттік шекарадан өтетін қол жүктерін, жүктерді кедендік тексеру декларацияны тексеру негізінде жүргізіледі. Кедендік тексеру тәртібі елдердің үлттық зандарымен анықталынады. Кедендік бақылау мен тінту кезінде мөр қою, қол қою және басқа да осыған келетін істерге көп көңіл бөлінеді. Халықаралық пошталық жіберулерді кедендік тексерулерде дипломатиялық пшықгарды және транзиттік пошта қапшықгарының бүтіндігіне көңіл бөлінеді.

Кеден қызметі, Әлемдік Денсаулық сақтау Ұйымы сертификатынын болуына бақылау жүргізеді. Бүл сертификаттауда егу (вакцинация) бойынша сырттан келетін жүқпалы аурулардан халықты қорғау үшін, Әлемдік Денсаулық сақтау Ұйымының Халықаралық санитарлық тәртіптерін заңды және жеке түлғалардың үстануы бойынша елге зиянкестермен өсімдік ауруларының енуін ескерту мақсатында береді.

Мемлекеттік шекараны санитарлық қорғауды 1951 жылдың 25-ші мамырындағы Әлемдік Денсаулық сақтау Ұйымының 4-ші Ассамблеясында қабылданған және 1955, 1956, 1976 жылы қосымша ендірілген "Денсаулық бақылау бойынша максималды шараларды" қарастыратын халықаралық санитарлық тәртіпке сәйкес санитарлық эпидемиологиялық талаптарды ескере отырып жүргізіледі. Санитарлық, карантиндік қызмет немесе Әлемдік Денсаулық сақтау ұйымының қызметі — бүл шекарадан немесе қалада, кеден аудандарынада орналасқан санитарлық эпидемияға карсы күресу ұжымынын жиынтығы. Бұл ұжымның жүйесіне кіретіндер:

санитарлы-карантиндік бөлімдері немесе пунктері; саниатарлы-эпидемиялогиялық обаға қарсы күресу станциялары мен лабораториялары.

Халықаралық санитарлы шаралар қолданатын жүқпалы ауруларға немесе "карантиндік" ауруларға келесілерді жатқызамыз: оба, сүзек, табиғи оспа және тағы басқалар эпидемиялогиялық тез жұғатын аурулар. Бұл тәртіптерменен елге келетін және кететін тұлғаларға медициналық куәләндірудің бірыңғай процедуралары орнатылып вакциналармен егу жөніндегі қүжаттардың сәйкестігін тексереді.

Мемлекетттік шекараны қорғау үшін мемлекеттер әкімшілік-санитарлық шараларды қолданады: орнатылған санитарлық тәртіптерді орындауға бас тартқан түлғалардың елдің шеңберінен шығуға немесе кіріге рұқсат етпеу; оба, сүзек сияқты ауруларға байланысты эпидемиялогиялық жағдайдағы елдерден халықаралық пошта жіберулеріне тыйым салу; мемлекеттік шекараны карантиндік ауру жүріп жатқан қауіпті учаскілерді уақытшажабу.

Санитарлық ресімдеулерді атасақ, 1963 жылғы Халықаралық саяқат және туризм бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымының Римдік дипломатиялық конференциясы өзінің үсыныстарында Біріккен Үлттар Ұйымындағы Әлемдік Денсаулық сақтау Ұйымының қабылдаған халықаралық санитарлық тәртіптері, халықаралық ауысулар жолымен тарайтын карантиндік аурулармен күресте әр елде рүқсат етілген шараларын максимум қолдануына қамтамасыз ететіндігін атап көрсетті.

4. Есірткі және психотроптьщ заттарды кедендік баңылау бойынша халықдральщ жүйедегі кедендік тексеру.

Есірткі заттарды кедендік тексеру сүрақтарымен мемлекеттер 1909 жылғы есірткі бойынша алғашқы халықаралық конференциясынан бастап айналысады. Содан келе бақылаудың халықаралық жүйесі біріншіден Үлттар Лигасының шеңберінде, ал екіншіден 1946 жылдан бастап Біріккен Үлттар Ұйымының күрамында жұмыс істей бастады.

Есірткі заттарға бақылаудың халықаралық-қүқықтық режимі мемлекеттердің есірткі заттардың өндірісі мен таралуына, және олардың контрабандалық саудасына бақылау жасауды қарастырды. Атап айтқанда, опиум бойынша Халықаралық келісім, сіріңке дайындауда ақ фосфорды қолдануға тыйым салу бойынша Келісім, есірткі заттарды өндіруді шектеу мен сауда жасау бойынша келісімде опиум мен есірткі заттардың саудасына халықаралық бақылауды ұйымдастыру анықталған.

Психотроптық және синтетикалық заттарды халықаралық бакылауға 196 1 жылғы Есірткі заттар бойынша бірыңғай конвенциямен және 1971 жылы жасалынып, 1976 жылы күшіне енген Психотроптық заттар бойынша Конвенциямен алынған.

Бұл халықаралық конвенциялардың басты мақсаты мұндай заттарды шығаруды шектеу және оларды тек медициналық мақсаттарда ғана колдану болып табылады.

Нақты уақытта мемлекеттер арасында есірткі бойынша түрлі келісімдер қызмет етеді: Біреулері 1961 жылғы Бірыңғай конвенциясына және 1936 жылғы конвенцияларына (95 мемлекет) сүйенсе, келесілері кейінгі қабылданған 8 қүжатына сүйенеді. Бүл бақылаудың екі жүйесі бар екендігін білдіреді. Бірақ бақылаудың 22. Евразиялық экономикалық қауымдастық мүше-мемлекеттерінің територияларындағы этил спиртін, алкогольді, құрамында спирті бар және темекі өнімдерінің өндірісі мен айналысын кедендік бақылау туралы Келісімнің жасалуы туралы" ҚР Үкіметінің 23.01.2002 жылғы N82 қаулысы.

23."Қазақстан республикасының территориясы бойынша автокөлік құралдарының өтуін реттейтін кейбір мәселелер" ҚР Үкіметінің 19.01.2002 жылғы N62 Қаулысы.

Орган барлық елдерде біреу — 1968 жылғы Біріккен Үлттар Ұйымымынын жүйесінде құрылған Есірткі заттардың бақылауы бойынша Халықаралық Кеңесі.

5. Біріккен Үлттар Ұйымының азьщ-түлік және ауыл шаруашыльщ уйымдарының халықаралық тәртіптерге санитарлы-малдәрігерлік және фитосанитарльщ режимдерге сәйкестігі баңылаудыгы кеден ңызметініц функциялары.

Кеден органдары кеден шекарасынан тасымалданатын жануарлардың, кустардың, жануарлар шикізатының, жемістердің, Халықаралық тәртібіндегі ауыл шаруашылық өнімдері мен өсімдіктерінін санитарлы-малдәрігерлік және фитасанитарлық жағдайға сәйкестігін тексеру қызметін атқарады.

Өсімдіктерді сақтаудың Халықаралық келісімі 4-ші және 5-ші баптарында өсімдіктердің немесе олардың бір бөлігін импорттау және транзиттеу кезінде тек мемлекекттердің арнайы ұлттық органдарынын рұқсатымен алып өтуі қарастырылған. Сонымен қатар,мемлекеттік карантин қызметі кеден қызметімен бірге келесідей бақылауды атқарады:

а) Өсімдіктерден жасалған өнімдерге, карантиндік және басқа да қауіпті ауруларды, өсімдік зиян кестерін тасымалдау мүмкіндігі бар жолаушылардың, посылкаларын, бандерольдарын, қол жүктерін тексеру;

б) шетелден келген көлік құралдарын бақылау;

в) өсімдік өнімдерінің сақталатын қоймаларды шетелден келген өсімдік шикізаттарын өндеген кәсіпорындарды тексеру.

Шекара және кеден бекеттеріндегінің фитосанитарлық бақылау карантиндік тексеруге жататын жүктердің келіп жеткенінен кейін жүргізіледі. Фитосанитарлық тексеру барысында карантиндік нысандардың анықаталу жағдайында импортер-елдің мемлекеттік сыртқы сауда ұйымы карантин жүктерді қайтадан жіберуге күқығы бар, ондай мүмкіншілік болмаған жағдайда оларды фитосанитарлықтәртіптердің жолдарымен жойылады.

Әлемдік пошталық одацтың орнатцан ережелер талаптарыиа халақаралық пошталъщ эісіберу тәртіптеріииі сәйкестігін кедендік

тексеру мен бақылау.

Біріккен Ұлттар Ұйымының Әлемдік пошталық одағының негізгі мақсаты негізгі "Корреспонденцияның алмасуы үшін мемлекеттердің бірыңғай пошталық кеңістігін құру" пошталық қатынастың ұйымдастырылуы мен дамуын қамтамасыз ету" және осы мақсаттарды жүзеге асыру үшін халықаралық ынтымақгастыққа көмектесу болып табылады.

Халықарлық пошталық жіберулер (посылкалар, шағын қораптар, бандерольдар және тауарлық салымы бар хаттар) шетелге жіберілгенде немесе шетелден келгенде, халықаралық пошта айырбастау орындарында байланыс кәсіпорындары кедендік мекемелердің кедендік тексеруіне алынады.

Халықаралық пошталық жіберулердегі кедендік тексеру Әлемдік пошта конвенциясының немесе пошталық ауысу бойынша келісімде бекітілген уақытта қамтамасыз етілуі кджет. Бұған қоса посылкалар мен шағын қораптар кеден мекемелеріне тиісті кеден деклорациясымен бірге үсынылады. Халықдралық пошталық жіберулердегі қораптардың бүзылғандығы, салмағының жетіспеуі және тағы басқалары анықталған жағдайда, байланыс кәсіпорындары тиісті акт толтырып кеден мекемесіне халықаралық пошталық жіберулер мен бірге жібереді.

Халықаралық пошталық жіберулердегі қалыптасқан тәжірибесінде шекарадан кеден рүқсатынсыз және кеден бажынсыз өткізуге келесідей жіберулерге рұқсат етіледі:

а) ғылыми қызметкерлерге авторлық құқықтық тәртібінде жіберілген, мөрленген посылкалармен бандеролдар (кем дегенде 100 экземпляр);

б) тек басылым шығармалары бар бандеролдар, әр аталуынан екі экземпляр;

в) Сол аталуындағы жіберулер;

г) Сыйлық, сувенир салынған тауарлы емес посылкалар мен шағын

қораптар.

Халықаралық пошталық жіберулерді кедендік тексеру барысында, кедендік бақылаудан тығылған немесе кеден декларациясында көрсетілмеген заттар анықталған жағдайда, оларды контрабанда ретінде тәркілейді.

Дипломатиялық пошта (қаптар, шемодандар және тағы баскалары) кол сұқпаушылық құқығын қолданып, кеден бақылауына кеден мекемесіне алынбай өткізіледі. Олар шетел істері министрлігінің және дипаломатиялық елшіліктің сургучтік мөрімен немесе қорғасын плобаларымен мөрленіп курьерлік парағына енгізілуі қажет. Дипломатиялық поштанын әкел әкетуге рүқсат етілетін көлемі өзара келісім арқыпы белгіленеді. Транзиттелінетін поштаның көлемдік нормасы шектелмейді.

Дипломатиялық поштаның алмасуына дипломатиялық және консулдық елшіліктері және шетел істер министрліктерінің ведомстволары құқылы.

Халықаралық пошталық стандарттарға сәйкес дипломатііялық поштаның ресімделу тәртібі келесідей: пошта салмағы 30 килограмға дейін жететін брезент қаптарға салынады. Жіберуші қаптарды пломбалап, қаптардың номерлері, жіберу мекені жазылған екі этикеткісі ілініп, жіберушінің ресми мөрі қойылады.

Қаржыны реттеудің халықаралық жүйесі халықаралық қаржы ұйымдарының орталық банктерінің және мемлекеттердің қаржы министрліктерінің орталық банктерінің қаржылық бақылауынан құралады. Біраз мемлекеттердің қатары, мысалы — Британ үлттарының ынтымақтастығындағы мүше елдер (Үлыбританияны коса алғанда) қаржы бакылауынан бас тартып, Біріккен Ұлттар Ұйымынын халықаралық каржы

қорымен келіспей ағымдық операциялар бойынша қаржылық шектеулерден бас тартуды қарастыратын міндеттемелерді қабылдау.

Орталық және Шығыс Еуропа елдері саудалық емес сипаттағы операциялар бойынша есептерді және есеп айырысудың тәртібі бойынша жан-жақгы келісімдермен саудалық емес төлемдер бойынша есеп жүргізумен сәйкес ұлттық валютаның қаржылық реттеуін жүргізеді.

Мемлекеттік шекара арқылы олардың ұлттық валютасын. заем облигацияларын, лоторея билеттерін өткізуге тыйым салынады. Орталық және Шығыс Еуропа елдеріне валюталық құндылықтарды аударуға немесе қайта аударуға, әкелуге, ұлттық қаржы министрліктерінің рүксатынсыз жүзеге асырьша беруіне болады.

Шетел валютасын әкелуі кезінде кеден мекемелері онын тіркелуі туралы куәлік береді. Төлем қүжаттары мен валюталық қүндылықгарды осы куәлікке енгізеді.

Шекарадан қымбат металлдардың, тастардың және маржандардың әкелу мен окетілу тәртібін тиісті үлттық министрліктер айқындайды (әдетте қаржы немесе сыртқы сауда министрліктері).

Елден шығып бара жатқан түлғаның иелігі болып табылатын мүліктік қүжаттарды шығару, сәйкес банктерімен және қаржы министрліктерімен анықталады.

Еуропалық экономикалық қауымдастьщқа мүше елдер (Еуропалық Экономикалық Одақ) өздерінің қаржылық реттеуін Еуропалық қаржы жүйесінің (ЕҚЖ) шеңберінде жүзеге асырылады.

1978 жылғы келісімге сәйкес бүл жүйенің негізгі бөліктері болып Еуропалық қаржы бірлігі, қаржы бірліктерін реттейтін механизмі және Еуропаның қаржы қоры болып табылады.

Француз Одағы аймағындағы және елдеріндегі каржылық реттеуін Француз Банкі, Батыс Африка мемлекеттерінін Орталық Банкі, және Малидің Орталық Банкі анықтайды. Бүл елдерде валюталық

әкетуді әр адам басына бес мың франк есебінде рұқсат етіледі. Шетелдік валютаның әкелуі шектелмеген, бірақ шетелден келген соң бір ай мерзім ішінде валюта нарығында өзінде бар шетелдік валютаның 1000 франкінен көбін сату қажет.

АҚШ және Латын Америкасының тәжірибесінде әкелінетін шстелдік валютаға валюталық бақылауды тек берілген декларацияда бес мың АҚШ долларынан аса ғана жүргізіледі.

Азия және Жапон елдерінде қаржылық реттеуін үлттык банктері жүргізеді. Тәжірибе жүзінде валютаның әкелуі шектелмейді, ал шығаруға көлемдік шектеуінің ыкдалы бар.

Мигранттардың қүқықтық жағдайын реттеу Біріккен ¥лттар Ұйымының Халықаралық еңбек ұйымының мигранттары туралы конвенциясын қабылдағаннан кейін 1949 жылдан бастап жүргізіле бастады. 1975 жылы Миграция облысындағы ауыл шаруашылық жоне еңбеккер мигранттардың адам қүқығының негіздерін қорғаудағы теңдікті орындау туралы екінші Конвенция болып өтті. Бүл ережелер мен күкыктар экономикалық, әлеуметтік және мәдени қүқықтар бойынша Халықарлық Пакттің жалпы негіздерімен бекітілді.

Нарық экономикасында дамитын елдердегі жұмыс күшінін заңсыз ауысып жүруіне тыйым салу мен бақылау әрі жоғарыда аталған келісімдерді орындау кеден қызметкерлеріне және көшіп-қону органдарына жүктелген.

Біріккен Ұлттар Ұйымының шеңберінде 1991 жьшдың 25-ші ақпанында барлық жұмысшы-мигранттардың және олардың жан-үяларының қүқтарын қорғау жөнінде халықдралық конвенция құрылып, қабылданды. 9. Мемлекеттердің; қауіпті жүктерді тасымалдаудың халыцаралыц тәртіптерді сақтау сәйкестігіп бақылау бойынша кедеи ңызметінің функциятры.

Жүктерді теңізбен тасымалдаудың Халықаралық Кодексінің классификациялануына қауіпті жүктерге, спецификалық кдсиеттерге байланысты оларды: тасымалдау, тиеу-түсіру, сақтау жұмыстарының барысында қоймалардың өртеніп, жарьшып немесе бүзылуына, сонымен қатар адамдар мен жануарлардың ауруына, сәулеленіп, жарақаттанып күйуіне алып келетін заттары жатады.

Олардың қауіптілігін есепке ала отырып тасымалдау мен сақтауына байланысты тоғыз кластарға бөлінген. Мысалы: екінші класс-ерітілген, сүйык немесе қысым астындағы газ; алтыншы класс-үлы немесе таксикологиялық заттар; жетінші класс-радиоактивті немесе инфекционды заттар.

Радиоактивті материаддарды классификациялау олардың радиациялық көлемінен туындайды. Қауіпті жүктерден қорғанудың физикалық жүйесін құру әрі оны жүзеге асырып толығымен мемлекеттің міндетіне берілген.

Мемлекеттердің мүндай міндеттері ядролық энергияны бейбіт жолмен пайдалану ынтымақгастығы бойынша ядролық құралдар мен материалдардың арнайы жеткізулері бойынша халықаралық

келісімдермен келісім шарттарында қарастырылып, Біріккен Үлттар Ұйымының Атом энергиясы бойынша Халықаралық агенттігімен бекітілген (МАГАТЭ).

1980 жылы Вена қаласында ядролық құрылғыларды, көлік күралдарымен материалдарды физикалық қорғау жөнінде қол қоюға Конвенция ашылған. Конвенцияның негізі халықаралық тасымалдау процесіндегі ядролық материалдарды қорғау болып табылады. Ядролық материалдардың экспортты мен импорты және транзиті мемлекетке халықдралық тасымалдауды физикалдық қорғау жөнінде атом энергиясы бойынша халықаралық агенттігінің кепілдемелік келісім шартына түрған жағдайда ғана рүқсат етіледі.Бүл конвенцияға сәйкес экспортталатын және импортталатын ядролық материалдар Біріккен Үлттар Ұйымының атом энергиясы бойынша Халықаралық агенттігімен бақылауға алынады, және МАГАТЭ Бағдарламасымен Агенттігінің стандарттары деңгейіидегі физикалық қорғау шаралары мен қамтамасыз етіледі. Шетел кемелері мен қауіпті жүктердің экспорттық және импорттық тасымалдауларын Халықаралық кодексімен және теңізбен тасымалдау тәртіптері мен регламенттелінеді. Әр қауіпті жүктің класын, подкласын, категориясы мен тобын аныктайтын арнай карточкалар толтырылады. Негізгі талаптар, жүктердің қауіптілігін білдіретін қораптану мен маркілеуге қойылады. Кеден қызметі осы қауіпті жүктердің қасиеттері мен сипаттарына байланысты түзілген технологиялық сызбаларына сәйкестігін бакылау функцияларын жүзеге асырады.