белгілеңіз және олардың маңызын анықтаңыз

Сырым Датұлы бастаған көтерілістің қамтыған өңірі: Еділ мен Арал теңізі- Кіші жүз.Бөкей Ордасының 
территориясы: Еділ мен Жайықтың аралығы. Бөкей Ордасының патша үкіметінің қаржысна хан сарайын салған 
жер: Жасқұста. 
 
3-билет 
 
1. 
Түрік дәуірі .«Түрік» атауы туралы пікірлер. 
2. 
1921-1922ж. және 1930-1932 жылдардағы Қазақстандағы аштықтың зардаптарын салыстырыңыз. 
3. 
ХІХ ғасырдағы патша үкіметінің отарлау саясатына қарсы ұлт-азаттық көтерілістер орын алған аумақтарды 
белгілеңіз және олардың маңызын анықтаңыз. 
Жауабы: 
1.Түрік дәуірі .«Түрік» атауы туралы пікірлер. 
«Түрік дәуірі» VІ-ХІІІғғ. аралығын қамтиды.Бұл кезең немесе қазақ мемлекеттілігінің түркілік кезеңі деп аталады. 
Өйткені, бұл кезеңде этникалық құрамы түркі тілдес тайпалардан тұратын, түркі тілінде сөйлейтін, наным-сенімі ортақ 
мемлекеттер (Түрік, Батыс Түрік, Түркеш, Қарлұқ, Оғыз, Қарахан, Қимақ, Қыпшақ) бүгінгі қазақ жері мен түркі тілдес 
тайпалардың жерінде құрылып, өмір сүрді.
Көне түркі тайпалары – Орталық Азиядағы, одан тыс жатқан кейінгі түркі тілдес халықтардың ататегі. Бұл 
тайпалар бүкіл түрік халықтарының тілінің, әдет-ғұрып, салт-саналарының, дүниетанымының қалыптасуына әсер етті. 
Түрік дәуірі қазақ этногенезі мен мемлекеттілігінің, материалдық және рухани мәдениетінің қалыптасып дамуында 
ерекше басым орын алады. 
«Түрік» этнонимі алғаш рет қытай жылнамаларында 542 жылдары аталады. Қытай жылнамалары түркілерді 
ғұндардың ұрпағы деп атаған. 
Түркі жазуының құпиясын ашқан даниялық ғалым Вильгельм Томсон қытайша «ту-кю» деп аталған халық 
«түріктер» екендігін дәлелдеді. 
Ғылымда «түрік» атауы туралы пікірлер көп. Академик А.Канонов – «ту-кюе» (түркіт) сөзін - дулыға (дулыға 
сияқты таудың етегін мекендеген, ол тау – Алтай тауы) деп аударылады дейді. Француз ғалымдары Клапрот, Ремюза 
бойынша – «ту-кюе» (тақия) – бас киім деп аталады. Қытайтанушы Бичурин ,Шмидт – «ту-кюе» сөзін монғолдың –дудига 
сөзімен байланыстырып - дулыға деп аударған, бірақ олар, қытай деректеріндегі «ту-кюе» түркілер емес монғолдар деп 
есептеді. 
Н.Аристов – «ту-кюе» (терк-түріктің өз сөзі,атау содан шыққан)-дулыға деген мағына береді, керісінше ,қытайша 
аты ту-кюе деген тұжырымға келеді.Бастапқы кезде түрік деген сөз түркітілдес көшпелілердің ішіндегі басқарушы 
ақсүйек ру өкілдеріне ғана қатысты болды. Кейін түрік деген атау саяси мәнге ие болып, олардың қол астында болған өзге 
де тайпалар да атала бастады. 

жүктеу/скачать 1.04 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: