Информатиканы оқытудың Әдістемесі

Мектеп оқулығы мен дидактикалық материалдар жинағын пайдалана отырып, келесі тапсырмаларды орында.

1. 
   «Мәліметтер қоры» тақырыбы бойынша сабақ жоспарының үлгісін дайында.
   
2. 
   Көрнекі – дидактикалық материалдарын дайында.
   
3. 
   Оқушының дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды анықта.
   

1. 
   Мәліметтер қоры тақырыбы мектептің қай сыныбында оқытылады?
   
2. 
   Осы тақырыпқа бөлінген сағат көлемі қандай?
   
3. 
   «Мәліметтер қоры» тақырыбының мақсаты?
   
4. 
   Осы сабақты қандай программалық және дидактикалық материалдармен қамтамасыз етуге болады?
   
5. 
   Сабақ қандай типте өтеді?
   
6. 
   Оқушылардың білімі мен біліктіліктеріне қойылатын талаптар
   

№10 өздік жұмыс

«Программалау тілдері» тақырыбы мектептегі информатиканың базалық курсының 9 сыныпта қарастырылады. Күнтізбелік жоспар бойынша 9 сыныпта 6-18-ші сабақ болып I -ІI-III оқу тоқсанында өтіледі.

1. 
   Тілдің алфавиті
   
2. 
   Тілдің ерекшеліктеріне қарай символдардың жіктелуі
   
3. 
   Символдарды жазу ережесі.
   

1. 
   Паскаль тіліндегі программаның құрылымы.
   
2. 
   Паскаль программасының жазылу ерекшеліктері.
   
3. 
   Бақылау сұрақтары.
   

1. 
   Мәліметтердің типтері
   
2. 
   Стандартты типтердің сипатталуы
   
3. 
   Стандартты типтерге қолданылатын амалдарға сипаттама
   
4. 
   Бақылау сұрақтары, жаттығулар
   

1. 
   Арифметикалық өрнектер
   
2. 
   Логикалық өрнектер
   
3. 
   Стандартты функциялар
   
4. 
   Өрнектерді Паскаль тілінде жазу мысалдары.
   
5. 
   Бақылау сұрақтары мен жаттығулар
   

1. 
   Мәліметтерді енгізу, шығару операторлары
   
2. 
   Сызықтық алгоритмді программалау.
   

1. 
   Тармақталу операторы
   
2. 
   Таңдау операторы
   
3. 
   Өту операторы
   

1. 
   Циклдік алгоритмдерді пограммалау.
   
2. 
   Циклдік операторлар
   
3. 
   Циклдік операторлардың жазылу ережесі, мысалдар
   

Мектеп оқулығы мен дидактикалық материалдар жинағын пайдалана отырып, келесі тапсырмаларды орында.

1. 
   «Программалау тілдері» тақырыбы бойынша сабақ жоспарының үлгісін дайында.
   
2. 
   Көрнекі – дидактикалық материалдарын дайында.
   
3. 
   Оқушының дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды анықта.
   

1. 
   Программалау тілдері тақырыбы мектептің қай сыныбында оқытылады?
   
2. 
   Осы тақырыпқа бөлінген сағат көлемі қандай?
   
3. 
   «Программалау тілдері» тақырыбының мақсаты?
   
4. 
   Осы сабақты қандай программалық және дидактикалық материалдармен қамтамасыз етуге болады?
   
5. 
   Сабақ қандай типте өтеді?
   
6. 
   Оқушылардың білімі мен біліктіліктеріне қойылатын
   

№11 өздік жұмыс

«Модельдеу» тақырыбы мектептегі информатиканың базалық курсының 9 сыныпта қарастырылады. Күнтізбелік жоспар бойынша 9 сыныпта 19-22-ші сабақ болып ІII-IV оқу тоқсанында өтіледі.

1. 
   «Модель», «модельдеу» ұғымдарының анықтамасы. Мысал келтіру.
   
2. 
   Модельдің берілу түрлері.
   
3. 
   Түпнұсқа мен модельдің айырмашылықтары.
   

Әрбір адамның күнделікті іс әрекетінде белгілі бір мәселені шешу немесе кез келген жұмыс орындалмас бұрын оның сана - сезімінде алдын ала орындалу моделі жасалады. Мысалы, жолдан өту немесе дүкенге бару, сабақ оқу, т.с.с. әрекеттерді орындау алдында өз ойымызша жолдан қалай өту, қандай жолмен бару, қай сабақтан бастап дайындалу сияқты іс - әрекеттер тізбегінің моделі жасалады.

Модель көрнекі түрде жазбаша жоспар, сызба ретінде жасалуы мүмкін. Мұндай модель барлық уақытта біздің ойымызда бейнелетін прототип пайда болғанға дейін жасалады. Бір объект (процесс, құбылыс) үшін әр түрлі модельдер жасалуы мүмкін. Модельдің жасалуы зерттеу мақсатына және прототип жөнінде жинақталған мәліметтердің көлеміне тәуелді болады.

2. Модель түрлері.

Мақсаты: оқушыларды модель түрлерімен таныстыру. Статистикалық және динамикалық модельдер жөнінде түсінік беру.

Оқушылардың біліміне қойылатын талаптар: оқушылар модельдің түрлерін ажырата біліп, оларға мысал келтіре білуі қажет.

Жоспары:

1. 
   Статистикалық және динамикалық модельдің анықтамаларын беру. Мысал келтіру.
   
2. 
   Модельдің түрлері.
   
3. 
   Модельді ортақ қасиеттеріне қарай топтау.
   
4. 
   Модельдің әр түріне анықтама беріп, мысал келтіру.
   
5. 
   Модельді көрсету әдісіне қарай топтау.
   
6. 
   Ақпараттық модель. Оның түрлері.
   

Қолданылу аймағына қарай модель не үшін, қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында: оқу, тәжірибелік, ғылыми – техникалық, ойын, имитациялық (1-сурет) сияқты топтарға жіктеледі.

1-сурет. Модельдердің жіктелуі

Модель көрсету әдісіне қарай материалдық және ақпараттық болып екі топқа жіктеледі (2-сурет).

2-сурет. Модельдерді көрсету әдісіне қарай топтау.

1. 
   Ақпараттық модель. Мысал келтіру.
   
2. 
   Компьютерлік және компьютерлік емес модельдер.
   

Ақпараттық модель вербальдық және таңбалық болып бөлінеді.

Вербальдық модель дегеніміз – ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель.Таңбалық модель дегеніміз – арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл құралымен көрсетілген ақпараттық модель.Тарату тәсіліне қарай модельдер компьютерлік және компьютерлік емес болып бөлінеді.Компьютерлік модель деп программалық орта көмегімен іске асатын модельдерді айтады.
4. Модельдеу кезеңдері.

Мақсаты: Оқушыларды модельдеу кезеңдерімен таныстыру.

Оқушы біліміне қойылатын талаптар: оқушылар модель құру кезеңдерін, құрылған модельді талдап, кезеңдерге бөліп, нәтижесін талқылай білуі қажет.

Оқушы білігі мен дағдысына қойылатын талаптар: модель құрудағы мақсатты анықтап, нәтижесін талдау дағдысын қалыптастыру.

Жоспары:

1. 
   Модельдеудің негізгі кезеңдері. Оларға сипаттама беру.
   
2. 
   Модельдеудің жалпы кезеңдері.
   
3. 
   Модельдеудің әрбір кезеңіне жеке-жеке тоқталып, мысал арқылы түсіндіру.
   

Модельдеудің негізгі кезеңдері есептің қойылу шарты мен мақсатына қарай анықталады (3-сурет).

3-сурет. Модельдеудің кезеңдері.

4-сурет. Модельдеу кезеңдері.

Мектеп оқулығы мен дидактикалық материалдар жинағын пайдалана отырып, келесі тапсырмаларды орында.

1. 
   «Модельдеу» тақырыбы бойынша сабақ жоспарының үлгісін дайында.
   
2. 
   Көрнекі – дидактикалық материалдарын дайында.
   
3. 
   Оқушының дайындық деңгейіне қойылатын талаптарды анықта.
   

1. 
   Модельдеу қоры тақырыбы мектептің қай сыныбында оқытылады?
   
2. 
   Осы тақырыпқа бөлінген сағат көлемі қандай?
   
3. 
   «Модельдеу» тақырыбының мақсаты?
   
4. 
   Осы сабақты қандай программалық және дидактикалық материалдармен қамтамасыз етуге болады?
   
5. 
   Сабақ қандай типте өтеді?
   
6. 
   Оқушылардың білімі мен біліктіліктеріне қойылатын талаптар
   

№12 өздік жұмыс

«Желілер» тақырыбы мектептегі информатиканың базалық курсының 9 сыныпта қарастырылады. Күнтізбелік жоспар бойынша 9 сыныпта 23-25-ші сабақ болып IV оқу тоқсанында өтіледі.

КОМПЬЮТЕРЛІК ЖЕЛІЛЕР

№33 сабақ
Сабақтың тақырыбы:	Компьютердің көмегімен хабарларды қабылдау және беру. Жергілікті желі. Электрондық пошта. Хабарлар құру және хаттармен жұмыс істеу.
Бағдарламалық-дидактикалық қамсыздандыру	ОЕТС, Windows 98 ОЖ. Оқулық. Жұмыс дәптері.
Сабақтың тақырыбы:	«Электрондық хабар», «Компьютерлік желі» ұғымдарымен танысу. Электрондық пошта мен электрондық хабарлар туралы түсінік беру. Электрондық адрес туралы түсінік беру. Internet mail бағдарламасынмен жұмыс іатеуді үйрету.
Сабақтың типі:	Көрсете түсіндіру.
Білім мен біліктілікке қойылатын талаптар	Оқушылар білуі тиіс: Компьютерлік желінің не екенін; Компьютерлік желінің арналуын; Компьютерлік желінің жіктелуі; Жергілікті және жалпы желі не екенін; Жергілікті желіні ұйымдастыруды; ДК және компьютерлік желің ресурстарын; Хаттама деген не және ол қалай қолданылатынын; Хабар деген не және қандай құралдардыңң көмегімен хабар жіберуге болды; Модем дегеніміз не және ол не үшін қолданылады; Жергілікті желі түрлерін; Электрондық адрес деген не екенін; Электрондық хабар деген не екенін; Хабарлар қалай жіберілетінін; Электрондық хабарлармен жұмыс істеу ережелерін. Оқушылар үйренуі тиіс: Жергілікті желіні қолдануды; Жергілікті желі мысалдарын келтіруді; «Желілік орта» қапшығымен жұмыс істеуді; хабарларды құруды, редакциялауды, сақтауды және ашуды; хабарларды жіберуді және қабылдауды.

Жергілікті желі мен хабарлар және оларды жіберу/қабылдау туралы айтпас бұрын, берілген тақырыпты түсінуге қажет негізгі ұғымдарды берейік.

ДК ресурстары – бұл құрал-жабдықтар (ақпараттық қамсыздандыру), бағдарламалар (бағдарламалық қамсыздандыру) және ДК-да сақталатын және оқылатын деректер.

Ортақ ресурс – бұл компьютердің немесе жергілікті желінің ресурсы, ол бірнеше қолданбалар немесе пайдаланушылар пайдалана береді (бір уақытта немесе әр уақытта).

Компьютерлік желі (Network) – деп ресурстарды бірге қолдану және ақпараттарды алмасу үшін біріктірілген бірнеше компьютерлерді атайды.

Компьютерлерді тікелей қосу – бұл екі компьютердің параллель портқа қосылған кабельдің қиындысымен қосылуы. Мұнда Windows98 ОЖ-дан басқа, ешқандай қосымша аппараттық немесе бағдарламалық жабдықтаманың керегі жоқ. Тікелей қосқанда бір ДК – жетекші, ал екінші ілесуші болып табылады.

Компьютерлік желілерді бірқатар белгілері бойынша жіктеуге болады, мысалы, территориялық таралу дәрежесі бойынша, топологиясы бойынша, қолданатын бағдарламалық жабдықтамасы бойынша (ОЖ немесе желілік қызмет), құрылымы (архитектурасы) бойынша және т.б.

Желінің территориялық таралуының дәрежесі бойынша олар мыналарға бөлінеді:

1. 
   Жергілікті желі (ЭЕМ-дер арасы 10 км, көбінесе ЭЕМ жоғарғы жылдамдықты деректер беру арнасы)
   

1. 
   Жергілікті желі (ЭЕМ-дер арасы 10 км, көбінесе ЭЕМ жоғарғы жылдамдықты деректер беру арнасы арқылы байланысады, атап айтқанда: шиырылған жұп, коаксиальды кабель, оптикалық кабель және т.б. радио байланысы да қолданылуы мүмкін);
   
2. 
   Аймақтық желі (тораптар арасындағы қышықтық 10-1000км, байланыс арнасы ретінде көбінесе телефон линиялары қолданылады);
   
3. 
   Дүниежүзілік (жалпы) желі (тораптар арасындағы қашықтық 10-15 мың км, көптеген басқалары мен қатар спутниктік байланыс арнасы қолданылады).
   

Бұл желілер кең тараған, оларда ақпараттың 80-90% айналады және олардың тек 10-20% сыртқы қатынастармен байланысты.

1. 
   Ортақ ресурстарды көп қолданушылық режимде қолданылуы;
   
2. 
   Барлық пайдаланушылардың ортақ принтерде бір уақытта баспаға шығара алуы;
   
3. 
   Пайдаланушылардың өзара ақпарат алмасуы, электрондық пошта ұйымдастыру мүмкіндігі;
   
4. 
   Сыртқы жадты тиімді қолдануы;
   
5. 
   Пайдаланушының кез келген компьютерден, жалпы желінің коммуникациялық торабы болған жағдайда, жалпы желінің ресурстарына қатынауды қамтамасыз етуі;
   
6. 
   Оқу процесін әдістемелік жетілдіру үшін желілік ортаны пайдалану мүмкіндігі (жетекші компьютерден ілесетін компьютерлерге жұмысты көрсету және керісінше).
   

1. 
   Жекеарналы (шина). Мұндай желі арқылы бір торап берген деректерді, барлық тораптар қабылдайды, бірақ тек оған арналған торап қана, оны таниды және қабылдайды.
   
2. 
   Сақиналық (тұйық). Мұндай желіде деректер бергенде маркерлер қолданылады (белгілі тізбек бит).
   
3. 
   Жұлдыз пішінді. Мұндай желінің барлық компьютерлерін біріктіретін активті ортасы болады. Деректер бергенде мұнда да маркерлер қолданады.
   
4. 
   Ақшақар. Жұлдыз тәрізді топологияның бір түрі.
   
5. 
   Ағаш түрінде. Жұлдыз тәрізді топологияның бір түрі.
   

1. 
   Бір рангылы;
   
2. 
   Тікелей қосу желілері (екі компьютер);
   
3. 
   Клиент-сервер (бір файлдық серверді қолданатын);
   
4. 
   Бірнеше файлдық серверлерді қолданатын желілер;
   

1. 
   NET WARE 4.1.
   
2. 
   Windows NT
   
3. 
   Vines 6.0.
   
4. 
   OS 2Warp.
   
5. 
   UNIX
   

Жергілікті желідегі (мысалы, бір рангылы) барлық компьютерлерге берілген желі үшін бірегей ат беріледі. Әрбір желіні пайдаланушының өз аты мен паролі болады. Windows98-дің құрамдас желілік құралдарымен жұмыс істегенде, ОЖ-ны жүктегеннен кейін бірден клиент терезе ұсынады, пайдалануыш ол арқылы өзінің желілік аты мен паролін көрсетіп, желіде тіркеледі. Жалпы ресурстарға қатынау жұмыс үстеліндегі арнайы «Желілік орта» қапшығы арқылы жүзеге асады. «Желілік орта» серверлер (NET WARE 4.1., Windows NT) ресурстарын да, бір рангылы желінің компьютерлерінің ресурстарын да көрсете алады. Бұл қапшық арқылы желінің басқа компьютерінің ақпараттарына, егер ол компьютерде бұған алдын ала рұқсат берілсе, қатынауға болады.

Компьютердің ресурстарын қолдануға рұқсат келесі жолдармен беріледі:

1. 
   «Менің компьютерім» қапшығына кіру.
   
2. 
   арнайы қапшықты – С, А, В, Д, Е дискілерін белгілеу.
   
3. 
   Маустың оң жақ батырмасын басу арқылы контексті менюді шақыру.
   
4. 
   «Қасиеттер» пунктіне кіру.
   
5. 
   «Доступ» (Қатынау) бет белгісін таңдау.
   
6. 
   «Ортақ ресурс» деген сөз тіркесінің жанына нүкте қою.
   
7. 
   «Тек оқу үшін», «Толық», «Парольмен анықталады» пункттерніңі бірін таңдау.
   
8. 
   «Парольмен анықтау» пунктін таңдағанда, пароль енгізіледі.
   
9. 
   берілген ресурстарды пайдаланбасын десеңдер, онда «жергілікті ресурс» сөз тіркесін белгілеу керек.