Инструкция по проектированию противорадиационных укрытий енгізілген күні 2001. 10. 01 Кiрiспе 1 жасалған «Азаматтұрғынжоба»

№ 1 нұсқа - қалыңдығы 300 мм жеңілбетонды панельдерден, салмағы 1 м² панелдер 270 кгс;

№ 2 нұсқа - қалыңдығы 51 см кірпіш қалау, салмағы 1 м² қабырға 980 кгс.

2 № 1 және 2 нұсқалардың арақабырғасы қалыңдығы 10 см гипсбетон және қалыңдығы 25 см кірпіш қабылданады.

Салмағы 1 м² арақабырға; гипсбетон - 120 кг, кірпіш - 480 кгс

Ғимарат жоспарында (12-сурет) кірпіш арақабырғалар екі жолақпен белгіленген.

3 № 1 және 2 нұсқалардың қабатаралық тасаының салмағы 1 м² қабатаралық таса 600 кгс.

4 Тасадағы терезе ауданы А осі бойынша - 21,6 м², Г осі бойынша - 28,8 м². Есік ойығының ауданы А осі бойынша 5 м², 4 осі бойынша - 3 м², 3 осі бойынша - 6 м², 7 осі бойынша - 6 м², 5 осі бойынша - 6 м² және 8 осі бойынша - 3 м². Еден тасаының ауданы - 420 м².

5 Ғимарат биіктігі - 3 м.

6 Ғимаратқа жанасқан учаскенің ені - 40 м.

7 Жазық бұрыштар 2-суретте көрсетілген.

α₁ бұрышы = 80°. Бұрышқа қарсы: ауданы 54 м² 1 осі бойынша сыртқы қабырға, ауданы 54 м² 3 осі бойынша гипсокартон арақабырғасы, ойық ауданы - 6 м², ауданы 3 м² ойығы бар ауданы 54 м² 4 осі бойынша кірпіш арақабырға, ауданы 6 м² ойығы бар 24 м² 5 осі бойынша кірпіш арақабырға орналасқан.

α₂ бұрышы = 100°. Бұрышқа қарсы: терезе ойығы 28,8 м² бар ауданы 54 м² Г осі бойынша сыртқы қабырға, есік ойығы бар ауданы 4 м² ауданы - 36 м² кірпіш арақабырға орналасқан.

α₃ бұрышы = 80°. Бұрышқа қарсы: ауданы 54 м² 9 осі бойынша сыртқы қабырға, ауданы 3 м² есік ойығы бар ауданы 54 м² 8 осі бойынша кірпіш арақабырға - 36 м² кірпіш арақабырға, 3 м² ойығы бар ауданы 12 м² 7 осі бойынша гипскартон арақабырға орналасқан.

α₄ бұрышы 100°. Бұрышқа қарсы: терезе ойығы бар ауданы 21,6 м² және есік ойығы бар ауданы 5 м² ауданы 72 м² А осі бойынша сыртқы қабырға орналасқан.

8 (24) формула бойынша есептеу жүргіземіз.

№ 1 нұсқа - сыртқы қабырғалары жеңілбетонды панель. Терезе 150 см биіктікте бітеледі. Шаңнан қорғау пердесімен жабылатын жарық ойықтарының ауданы А осі бойынша - 3,6 м², Г осі бойынша - 4,8 м². Есік ойықтарында А осі бойынша ойықтың барлық биіктігіне экран орнатылады. Терезелер мен экрандарды бітеу материалының сыртқы қабырға материалының 1 м² салмағына тең.

К₁ коэффициентінің мағынасын табу үшін жазық бұрыштарға қарсы орналасқан қабырғалар мен арақабырғалардың келтірілген салмағын табамыз.

α₁ бұрышы. Сыртқы қабырға салмағы 1 осі бойынша кгс/м² (қабырғада ойықтар жоқ).

Арақабырғаның келтірілген салмағы 3 осі

бойыншакгс/м².

Арақабырғаның келтірілген салмағы 4 осі бойынша

кгс/м².

Арақабырғаның келтірілген салмағы 5 осі бойынша кгс/м².

Жазық бұрышқа қарсы орналасқан қабырғаның жиынтық салмағы:

Қабырғаның келтірілген салмағы В осі бойынша:

кгс/м².

Қабырға мен арақабырғаның жиынтық салмағы кгс/м².

(ойықтар жоқ)

Арақабырғаның келтірілген салмағы 8 осі бойынша:

кгс/м².

Арақабырғаның келтірілген салмағы 7 осі бойынша:

кгс/м².

Қабырға мен арақабырғаның жиынтық салмағы кгс/м².
α₄ бұрышы сыртқы қабырғаның салмағы А осі бойынша:

кгс/м².
α₁ бұрышындағы қабырғаның жиынтық салмағы 1000 кгс/м² артық, онда K₁

коэффициентінің шамасы

Табылған жиынтық салмақ пен 3-кестедегі мәліметтер бойынша

Бірінші жазық бұрыштағы жиынтық салмағы 1191 кгс/м² қабырғаның есептеуінен

Ғимараттың 18 м ені бойынша К_Ш = 0,33. Коэффициент

Еденнен жарық ойықтарына дейінгі ара қашықтық 2,4 м К_О = 0,09 × 0,02 = 0,0018; К_М = 0,8;


Қорғаныстың бұл коэффиенті бөлменің тасасындағы шектес және жоғары жатқан радиоактивті тұнбалармен залалданудың алдын алу шаралары өткізілетін болады. Егер бұл шаралар тексерілмейтін болса, онда қорғаныс коэффициенті Кз = 170,6 × 0,8 = 141 тең.

№ 2 нұсқа - кірпіш қалаумен қаланған сыртқы қабырғалар. Екі жағдай қарастырылады - терезе ойықтарын бітемеу және биіктігі 80 см терезе ойықтарын бітеу. А және 9 осьтері бойынша енгізгенде кіреберіс ойықтардың барлық биіктігіне экрандар орнатылады. Терезелер мен экрандардың 1 м² салмағы кіреберісте сыртқы қабырғаның 1 м² салмағына тең.

Сыртқы қабырғаның келтірілген салмағын анықтаймыз.

1 осі бойынша қабырға, Gnp = 980 кгс/м² (ойықтар жоқ).

Г осі бойынша қабырға:

бітелмеген ойықтарда кгс/см².

бітелген ойықтарда кгс/см².

9 осі бойынша қабырға, (ойықтар жоқ).

А осі бойынша қабырға:

бітелмеген ойықтарда кгс/см².

бітелген ойықтарда кгс/см².

Арақабырғалардың келтірілген салмағының мәні № 1 нұсқада анықталған.

Қабырғаның жиынтық салмағы:

а) бірінші жазық бұрышта кгс/м²;

б) екінші жазық бұрышта:

бітелмеген ойықтарда кгс/м²;

бітелген ойықтарда кгс/м²;

в) үшінші жазық бұрышта кгс/м².

г) төртінші жазық бұрышта;

бітелмеген ойықтарда кгс/м²

бітелген ойықтарда кгс/м².

Сондай себептермен қарама-қарсы жалпы салмағы 1000 кгс/м² қабырғалар мен арақабырғалар орналасқан бірінші, екінші және үшінші жазық бұрыштар K₁ коэффициентін анықтағанда алынып тасталады

Мұнда бірінші нұсқадағыдай жиынтық салмағының айырмасы 200 кгс/м². Сондықтан Кст (23) формула бойынша анықтаймыз.

Терезе ойықтарының бітемесі болмаған жағдайда қабырғалардың сәулеленуінің әлсіреу коэффициентін

α₄, жазық бұрышының шегіндегі жиынтық салмағы бойынша анықтаймыз, кгс/м², , еденнен терезеалдыға дейінгі ара қашықтық 0,9 және Ко = 0,8 ×0,12 = 0,096; Км = 0,8.

Биіктігі 80 см терезе ойықтарын бітегенде қабырғалардың сәулеленуінің әлсіреу коэффициенті α₄ (820 кгс/м²) жазық бұрышының шегіндегі қабырғаның жиынтық салмағы бойынша анықталады, Кст = 300; . Еденнен жарық ойыққа дейінгі ара қашықтық 1,7 м, Ко = 0,15 × 0,062 = 0,0093;

3-сурет - Мектептің шығыңқы ірге қабатындағы РҚТ

Бөлменің биіктігі 3,0 м. Еден жердің жоспарланған белгісінің деңгейінен төмен 1,51 м орналасқан. Бөлме ауданы 645 м².

Шығыңқы ірге қабаттың қорғау қасиеттерін арттырудың сындарды шараларының бірі терезе ойықтарын 2/3 биіктікте бітеу болып табылады, бітеудің 1 м² салмағы 1500 кгс. Ойықтың жоғарғы бөлігінде жарық тесік қалдырылады, оны пердемен жабады. Сәкі екі ярусты болып орналасқан.

Бастапқы мәліметтерге сәйкес 1 м² қабырғаның орташа салмағы кез келген бағытта ойықтарды бітемей және бітегенннен кейін 2/3 биіктікте 1000 кгс/м² артық, ал таса едені 1,51 м-де жоспарланған белгіден төмен орналасқан. Осыдан, қорғау коэффициентін, K₁ коэффициентін шегеріп, (24) формула бойынша табамыз.

Қабырғаның орташа салмағын анықтау үшін В, Ж осьтері және екі шетжақ қабырғалары бойынша сыртқы қабырғаның жиынтық алаңын табамыз. ΣScт = 3 × 2 (47,24 + 12,2) = 356,64 м².

Ойықтардың жиынтық ауданы (екі есік ойықтарының ауданы 3,25 м² екендігін есепке ала отырып) ΣSo = 48,5 м². Ойық коэффициенті: тең.

Ойықтары бітелмеген сыртқы қабырғаның орташа салмағы: кгс/м².

2/3 биіктіктегі терезе ойықтарын бітегеннен және есік ойықтарда экрандарды орнатқаннан кейін сыртқы қабырғаның орташа салмағы кгс/м².

Аталған мысалдағы жазық бұрыштарға қарсы орналасқан қабырғаның орташа салмағына арақабырға салмағы кірмейді, яғни қабырға салмағы 2100 кгс/м² болған жағдайда бөлменің қорғау қасиеттері көбінесе Ко коэффициентімен саналатын сыртқы қабырғадағы ойықтар шамасына тәуелді.

3 және 4-кесте бойынша табылған Кст және Кш мәндері тиісінше 1×10⁴ және 0,24-ке тең. Егер ойықтар бітелмеген болса 4.3 бойынша Ко коэффициенті 0,06-ға тең, егер терезе ойықтары 2/3 биіктікте бітелген болса 0,002-ге тең.

5-кесте бойынша Ко коэффициенті ені 50 м учаске үшін 0,82-ге тең.

Егер терезе ойықтары бітелмеген болса, бөлмені қорғау коэффициенті:

Салмағы 1500 кгс 1 м² экраны бар 2/3 биіктіктегі терезе ойықтары бітелгендегі РҚТ қорғау коэффициенті:

Жылуұстағыш - қалыңдығы 18-30 см қыш малтатас қабаты (кг/м³)

Таса салмағы 340 кгс/м².

3 Кіретін қақпаның көлемі 3000 х 3400 мм, кіреберіс ұзындығы 10,1 м. Қойма екі кіреберіспен жабдықталған.

4 Қабырға биіктігі - 3,4 м, бөлме биіктігі - 4,72, ені - 18 м.

Қорғау коэффициентін есептеу

РҚТ үшін қойманың барлық ауданы пайдаланылады.

Бөлменің қорғау қасиеттерін арттыру үшін кіреберісте салмағы 800 кгс/м², биіктігі 2 м экран орнатылады, ал тасасына топырақтың қалың қабатын жаяды, тасаның жиынтық салмағы 660 кгс/м², № 2 нұсқа - 30 см, тасаның жиынтық салмағы 820 кгс/м². Қорғау коэффициентін (27) формула бойынша есептейміз. 3-кесте бойынша табылған қабырғалардың сәулеленуінің әлсіреу еселігі үдетілгенге дейін 4,8-ге, топырақ қабаты 20 см топырақ қабатын сепкеннен кейін - 29 және 30 см болған жағдайда - 84-ке тең. 4-кесте бойынша V₁ коэффициенті 0,2-ге тең. Х мәнін (28) формула бойынша анықтаймыз. Квх болған жағдайда 7-кесте бойынша 0,0135-ке және П₉₀ 6-кесте бойынша


4-сурет - Картоп қоймасындағы РҚТ
Кст.э = 100 кіреберістегі екі экранды орнатқан кезде мәні 2,7·10^-4-ке тең. Бейімделмеген картоп қоймасын қорғау коэффициенті: .

№ 1 нұсқадағы тасаның және кіреберістің үдеуінде қорғау коэффициенті: .

Үйасты қабатының іргетасы мен қабырғалары құрастырмалы бетон блоктан қаланған.

1 м² қабырғаның салмағы 1200 кгс.

Үйасты қабат тасасының қалыңдығы 12 см құрастырмалы-тұтасқұйма және тұтасқұймалы қабат. 1 м² тасаның салмағы 470 кгс.

Есік ойықтарының көлемі 1 х 2 м, үйасты қабат бөлмесінің биіктігі - 3 м, еденнің белгісі - 3,3 м, ол жердің жоспарланған белгісінен төмен. Үйасты қабаты бөлмелерінде терезе ойықтар жоқ.

3-3-белгісіндегі жоспар


1 - 1

5-сурет - Қызметтік-тұрмыстық корпустың үйасты қабатындағы РҚТ.

Үйасты қабат бөлмелерінің қорғау қасиеттерін арттырудың қосымша шаралары жүргізілмейді.

Үйасты қабат тасасымен қабырғалардың сәулеленудің әлсіреу еселігі 3-кестедегі мәліметтерге сәйкес К_П = 130 болады. 4-кесте бойынша бөлме биіктігі – 3 м және ені - 6,4 м үшін V₁ коэффициенті 0,1-ге тең. Тікелей кіреберістегі П₉₀ және Kвх коэффициенттері (есік ойығының көлемі 1 х 2 м және бөлменің орталығына дейінгі ара қашықтық 21 м) (6) және (7) кестелер бойынша 1 және 0,00475-ке тең.

Екі кіріс үшін:

Қорғау коэффициенті:
Бөлменің бірінші қабатын 4.8 т. радиактивті тұнбалармен залалдағанда Кз = 440 х 0,45 = 200.
5-қосымша
“ЖЫЛУ ҚОЗДЫРҒЫШЫ БАР” ТАСА ЖЕЛДЕТКІШІ ЖҮЙЕСІНІҢ

ЕСЕПТЕУ МЫСАЛЫ
1-мысал
Бастапқы мәліметтер:

Жасырыну орнының сыйымдылығы 15 адам;

Жасырыну орны ІІІ климаттық аймақта орналасқан.

Сыртқы ауаның температурасы t₁ = +28°C.

Жасырыну орнындағы температура tіш = +30°С.

Сыртқы ауаның көлемдік салмағы g₁ = 1,173 кг/м³.

Ішкі ауаның көлемдік салмағы gіш = 1,165 кг/м³.

Суырынды арнаның (шахтаның) биіктігі h = 2 м.

Суырынды арнаның төменгі тесігі жасырыну орнының төбесі деңгейінде болады.

Құйылу тесігінің төменгі кесігінен жасырыну орнының төбесіне дейінгі ара қашықтығы суырынды b = 1,8 м.

Құйылу арнасы қимасының ауданы (m = 1).

Суырынды қорабындағы ауаны қыздыру портативті газ тақтасын қыздырып, жүргізіледі.

Құйылу және суырынды арнаның көлемін анықтау қажет.

Есеп:

Жасырын орнынан шығарылатын ауаның саны L = 15 × 14 = 210 м³/сағ.

10-кесте бойынша жылытумен жылытқыш жылудың бөліну саны Qжылыту = 700 ккал/сағ.

Суырынды қораптың үстіне жылытқыш орнатқан жағдайда оның төменгі тесігінің деңгейінде Z = 2 м.

Құйылу арнасының төменгі кесігінің үстіне жылытуды арттыру h = b = 1,8 м.

Суырынды арнадағы температураның өсуін (34) формуласы бойынша анықтаймыз:

Жүйедегі арынды (35) формула бойынша табамыз: DP_t = 2 (1,173 - 1,121) + 1,8 (1,173 - 1,165) = 0,118 кгс/м².

Суырынды арнаның қима ауданы (32 формула):

Суырынды (құйылу) арнасының көлемі 300 х 300 мм.

Бір ғана жылыту көзіндегі суырынды арнаға 0,09 м² артық қиманы орындау ұсынылмайды, өйткені арнада керісінше ауа ағыны пайда болуы мүмкін. Егер арнаның қажетті көлемінің қимасы 0,09 м² артық болса:

- екі және одан да көп суырынды арналар;

- көлемі үлкен суырынды арна, бірақ онда екі жылытқыш орнату қажет;

- көлемі кіші суырынды арна, құйылудан (m < 1).

Суырынды арналар газ шілтерін жылумен түрткі ретінде өртке қарсы қауіпсіздік ережелеріне сәйкес орындалуы қажет.