Issn 2226-3551 Қазақстан Республикасының Валеология Академиясы
Матрикстік металлопротеиназалар
жүктеу/скачать 3.45 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Металлопротеиназалар
- 2 кесте - Металлопротеиназдардың қызметі
| Матрикстік металлопротеиназалар (MMP) –
барлық жасушаішілік нәруыздарды ыдыратуға қа- білетті жасушадан тыс цинк-тәуелді эндопептидаз тұқымдасы. Олар көптеген қалыпты физиологи- ялық процестерге атап айтқанда эмбриональдық даму, морфогенез, ұлпалардың қалпына келуіне, сонымен қатар әртүрлі патологиялық процестерге: артрит, қатерлі ісік және жүрек-қантамыр ауру- ларында маңызды рөл атқарады. Сонымен қатар, мембраналық рецепторларды ыдырауға, хемокин- дер мен цитокиндердің активтенуіне және актив- сизденуіне қатысады. Ең алғаш ММР омыртқалыларда 1962 жылы си- патталды, кейінірек омыртқасыздарда және өсімдік- терде табылды. ММР басқа эндопептидаздардан ерекшелігі- ион металдарына тәуелді, жасушаішілік матрикстің құрылысын бұзуға қабілетті [3]. Металлопротеиназалар-мультидомендік құ- рылы сымен сипатталады, олар 1) сигнальдық пептид, 2) проМ ұстап тұруға қажет пропептид, 3) жоғары консервативті Zn2+ байланысқан катализ- дік домен, 4) катализдік доменмен байланысатын пролинге бай бөлік, 5) гемопексин-тәрізді домен, М орналасу ерекшеліктерін анықтайтын, жасу- шаішілік ерекше ингибиторлармен әрекеттесетін шада латентті формада кездесесіп - металопроте- иназаларды белсенді ететің механизімдердің бірі. ММРs бастауы болып көптеген жасушалар, фибробластарды қосқанда, макрофагтар, қантамы- рлар қабырғасындағы тегіс бұлшықет жасушала- ры, нейтрофилдер олардың өнімдері цитокиндер әсерінен көбейеді [4]. 2 кесте - Металлопротеиназдардың қызметі ММР MMP-1 Фибробластармен, хондроцитармен, макрофагтармен, кератиноцитермен, эн- дотелиалий жасушаларымен және остеоб- ластармен синтезделеді. MMP-1 басқа субстраттарды шемір- шектің казеин, желатин, энтактин, және линкпротеиндерді ыдыратады MMP-2 Ұлпалардың дамуы және регинирация кезіңде мезенхимальдық жасушаларда экспрессияланады (ең бастысы фиброб- ластарда). Сонымен қатар нейтрофилдер- де, макрофагтарда және моноциттерде синтезделеді. MMP-2 ісікте ангиогенез процесін ин- гибиторлау үшін қажет және оның деңгейі әртүрлі ісік ауруларымен ауыратын на- уқастардың ісіктің эндотелии қантамыр- лары мен несебінде өте жоғары. MMP-3 Стромелизин-1 деп те аталады, ма- трикстік металлопротеиназ тұқымдасына жатады. MMP-3 қалыпты және патологиялық процестерде ұлпалардың қайта қалпына келуінде остеоартрит және ревматоид- тық артрит кезінде маңызды қызмет атқа- рады. MMP- 7 MMPs ішінде ең кішісі, ол про-домен- нен және каталитикалық доменнен тұра- ды. MMP-7 түрлі ісіктерде синтезделеді: сүт безінде, тоқ ішекте, асқазанда, тыныс алу жолдарында және өңеште, өкпеде және теріде. |