УРИНБАЕВ Е.О., КУРМАНОВ Т.А

ҒЫЛЫМИ ЕҢБЕКТЕРГЕ ШОЛУ ЖƏНЕ БАС МАҚАЛАЛАР
7
УДК: 577.15:616-01/-099
АБДРАХМАНОВА Б.М.
Молекулалық биология және медициналық генетика кафедрасы
«Медициналық университет Астана» АҚ Астана қаласы
МАТРИКСТІК МЕТАЛЛОПРОТЕИНАЗАЛАР: ҚҰРЫЛЫСЫ, РЕТТЕЛУІ, 
ПАТОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙДАҒЫ РӨЛІ
Бұл шолуда адам ағзасында кең таралған ма-
трикстік металлопротеиназалар тұқымдасына жа-
татын ферменттердің құрылысы, қызметі, реттелуі 
көрсетілген. Әрбір кластың құрылымдық ерек-
шеліктерін көрсететін ММП жіктелуі келтіріл-
ген. ММП «индукциялық» ферменттерге жатады, 
олЛардың транскрипциясы көптеген факторларға 
байланысты (стероидтық және тиреоидтық гор-
мондардан, цитокиндерден, өсу факторы және ісік 
некрозынан, химиялық агенттерден және т.б.). 
Посттрансляциялық деңгейде ферменттердің бел-
сенділігінің реттелуі ММП ұлпалық ингибиторла-
рымен өзара әрекеттесуін пайда етеді. Дәнекер ұл-
паларындағы нәруыздарының деградациясының 
бұзылуы патологиялық жағдайлардың дамуына 
әкелуі мүмкін атап айтсақ атеросклероз, диабеттік 
нефропатия, артрит, бауыр циррозы және т.б.
Кілттік сөздер: матрикстік металлопротеина-
залар, құрылысы, реттелуі, патологиялық жағдайы.
Көптеген физиологиялық және патология лық 
процесстер жасушаның реттелуіне және қозғалуы-
на байланысты екендігі белгілі. Олардың ішінде 
эмбриогенез немесе даму және ұлпалардың жік-
телуі тәрізді физиологиялық процестер бар, сон-
дай-ақ ағза мүшелерін немесе әртүрлі бөліктерін 
зақымдайтын ісіктер немесе бұзылыстар түрінде 
кездесетін патологиялық процестер: өкпе, бұл-
шықет, сүйек, тері, сонымен қатар жүйке, асқа-
зан-ішек, бүйрек, жүрек-қантамыр жүйесі және 
сол сияқты [1].
Патологиялық және патологиялық емес жағдай-
ларда жасушаның бөлінуі және қозғалуы негізінен
адам ағзасында кездесетін каталитикалық протеаз 
класына жататын металлопротеаз цинкның бел-
сенділігіне байланысты, белгілі болғандай, олар 
өздерінің каталикалық сайттарында ион цинктерін 
реттейді және нәруыздардың пептидтік тізбек-
терінде амин қышқылдары арасындағы байланыс-
тарды гидролиздайды [2]

жүктеу/скачать 3.45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: