______ ____________Ауыл шаруашылығы ғылымдары
158
20 Sydyk D.A., Absatova B.A., Orazbaev S.A. Osobennosti rosta i razvitie starovozrastnoi
lyucerny v zavisimosti ot agrotekhnologicheskih premov uhoda v zone obespechennoj bogary
yuzhnogo Kazahstana / Gylym zhane bіlіm, № 3-2 (60) 2020. 58 – 66 st.
21 Bekkaliev A.K., Nasiev B.N. Zhaiylym tekhnologiyasy zhane zhaiylymdardyn kazіrgі
zhagdaiy / Gylym zhane bіlіm. 2019. № 1 (54), 23 – 29 st.
22 Fedin M.A., Rogovskij YU.A. i dr. Metodika gosudarstvennogo sortoispytaniya
selskohozyaistvennyh kultur. Moskva, 1985 g.
23 Malcev A.I. Sornaya rastitelnost' SSSR i mery borby s nei [Tekst]: [Ucheb. posobie dlya
s.-h. vuzov] / Akad. A. I. Malcev. - 4-e izd., pererab. i dop. prof. P. P. Zaevym i doc.
M. P. Fedoseevoj. - Leningrad; Moskva: Sel'hozizdat, 1962. - 271 s., 6 l. il.: il.; 22 sm.
24 Dospekhov B. A. Metodika polevogo opyta (s osnovami statisticheskoj obrabotki
rezul'tatov issledovanij). — 5-e izd., dop. i pererab.—M.: Agropromizdat, 1985. — 351 s, il.
-(Uchebniki i uchebnye posobiya dlya vyssh. ucheb. zavedenii).
ТҤЙІН
Оңтҥстік Қазақстанда жоңышқа жетекші мал азықтық дақыл ретінде барлық ауыспалы
егісте ӛсіріледі – дәнді, мал азықтық, кӛкӛніс дақылдары және мақта ауыспалы егіс жҥйесінде.
Елімізде қалыптасқан нарықтық қатынас жағдайында мал азықтық дақылдарының ӛніміне
сҧраныс жыл сайын артып келеді. Тиісінше Тҥркістан облысында соңғы жылдары жоңышқа
дақылының егіс кӛлемі жыл санап тәлімі және суармалы егіншілік егісіндегі егістік алқабы
кеңейіп ауыспалы егіс жҥйесінде орны анықталып отыр. Ӛкінішке орай, әр тҥрлі себептермен
жоңышқа дақылының егісі 4-5-ші жылға қалдырылып, егістік танапты кҥтіп баптамау
салдарынан шӛп ӛнімділігі тӛмендеп мал азықтық сапасы нашарлайды, негізінен сиреп кеткен
ескі жоңышқалық танабынан арамшӛптердің ӛскінін орып жинайды. Осы жағдайды ескере
отырып ескі сиреген жоңышқалық егісінде танаптың жоғары қабатын жеңіл ӛңдеп жоңышқа
ӛнімділігін арттыру ӛндіріс сҧранысының басым бағытына ие зерттеулер екендігі айқын.
Зерттеулер нәтижесінде сиреген ескі жоңышқалық танабына минералды тыңайытқыш
P
40
N
12
кг/га ендіріп, соңынан жҧмыршақты ӛңдеуіш қҧралдармен жабдықталған ЧКУ-4,0
чизелькульиваторымен, қҧралға тіркелген тісті тырмалармен БЗТС-1,0 бір мезетте тырмалап
ӛңдегенімізде зерттеулер жҥргізілген жылдары қҧрғақ шӛп ӛнімі 1,6-1,8 есеге жоғарылаған, ал
ескі тҥп саны сиреген жоңышқалықтың жоғары қабатын жеңіл ӛңдеп ЧКУ-4,0
чизелькультиваторымен бір мезетте тырмалап БЗТС-1,0, жоңышқалықтың ӛскін беру кезеңінде
және бҧтақтану дәурінде ӛскін ҥдеткіш «Вымпел» - 0,5 л/га мен бір мезгілде «Оракул»
мультикомплекс 2,0 л/га микротыңайытқышпен егістікті бҥркіп 250 л/га мӛлшерінде ӛңдеу
нәтижесінде қҧрғақ шӛп ӛнімі ӛңделмеген нҧсқасымен салыстырғанда 1,5-1,6 есе артқан.
Ауа райының оңтайлы қалыптасып, жауын шашын мӛлшері ескі жоңышқалықтың ӛсіп
даму кезеңінде сҧранысқа сай жауын болған жылдары ӛнімділік 2,0-2,2 ц/га дейін артатыны
анықталды.
УДК 674.031.734.2; 632.3
МРНТИ 68.37.07, 68.37.13, 68.37.31 DOI 10.56339/2305-9397-2022-3-3-158-168
Достарыңызбен бөлісу: |