Жалақы. Қызметкерлерге кепілді және өтемақылық төлемдер
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты жалақының функцилары
жүктеу/скачать 31.52 Kb.
|
| Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты жалақының функцилары.
Жалақының түсінігі. Жалақы – бұл еңбек шартыбойынша нақтыеңбек функциясын атқару үшін, жұмыс үшін төленетін, талапатардың келісімімен белгіленетін шектен кем болмауы тиіс ай сайынғы ақы, төлем. ҚР заңдарында еңбек үшін қандай да біркемсітусіз және заңда белгіленгеннен төмен емес ақы төлеу қағидасы белгіленген. ҚР Конституциясы және ҚР еңбек заңдары бірдей еңбек үшін, яғни, бірдей ұзақтықтағы, күрделіліктегі еңбек үшін, жыныс, нәсіл, жас, ұлт және т.б.белгілері үшін кемсітусізбірдейақы төлеуді кепілдейді. Ең төмен жалақымөлшері меншік нысанына қарамастан, ұйымдарда жалданып жұмыс істейтін адамдарға ақшалай төлемдердіңҚР Конституциясы кепілдік берген ең төменмөлшері. Ең төмен жалақы мөлшері шетелмеген, тек ол салықтарменреттелуі мүмкін. Нақты қызметкердіңеңбегіне ақы төлеу жұмысберушімен арадағы өзара келісімнің негізінде жүзегеасырылады. Әрбір қызметкердің еңбектегі табыстары оныңжеке салымына және еңбегінің соңғынәтижелеріне байланыстыболады.Еңбеке ақы төлеудің нысандары, жүйелері және тарифтері ұжымдық шарттармен және келісімдермен белгіленеді. Бұл ретте ескеретін жайт, заңда белгіленген ең төмен мөлшерден кем емес ай сайынғы жалақы алу құқығынайлық кезеңгеесептелген еңбек нормасын орындайтын қызметкерлер ғанаиеленеді. Ең төмен жалақы мөлшеріне қосымша ақыларменүстеме ақылар, сыйақылар және өзге де көтермелеу төлемдері енбейді. Бұл дегенміз қосымша ақылардың, үстеме ақылардың, сыйақылардың және өзге де төлемдердіңбарлық түрлері негізгі жалақының құрамына енеді, ал бұл жалақының мөлшері заңда белгіленген ең төменмөлшерденкем болмауы тиіс. Басқаша айтар болсақ, жалақы – ұл жұмыс істеп тапқанақы және осы қасиетімен ол жәрдемақылардан, қосымша ақылардан, үстеме ақылардан кепілдік және өтемақылық төлемдерден, сонымен қатар еңбектің нәтижесіндеалынатынтабыстанерекшеленеді. Еңбекке ақытөлеуді орталықтандырған мемлекеттік реттеу еңбекке ақы төлеудіңтарифтерін, қызметкерлердің барлықсанаттары үшін еңбекке ақы төлеуде Бірыңғай тарифтік жүйені қолданудың негізгі ережелерін, қызметкердің біліктілік топтары арасында түрлерге бөлінген разряд аралық тарифтік коээффицентерді және т.б. мемелкеттің белгілейтінің білдіреді. Жалақыны орталықтандырылған реттеу мемлекеттікнормалау әдісін білдіреді. Басқашаайтарболсақ,мемлекет белгілі бір мамандық, кәсіп, лауазым қызметкерлерінің жалақысын олардың біліктілігіне қарай белгілейді. Мемлекеттік емес меншік нысанындағы ұйымдар тарифтікставкаларды еңбеккеақы төлеудің ең төмен мөлшері ретінде пайдалана алады. Жалақының жүйесі және еңбекті нормалау- бұл еңбек үшін ақының мөлгшерін оның нақтышығындарыменнемесе нәтижелеріменөлшеудіңбелгіленген тәсілі. Еңбекке ақы төлеудіңәр түрлі жүйелері бар, алайда, негізгілері ретіндеекі жүйені атауға болады: мерзімді және кесімді. жүктеу/скачать 31.52 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|