Мінез бітістері адамның дүниеге көзқарасына
сенімі мен мұратына, əлеуметтік
жағдайына, сыртқы орталық əсері мен адамның өзін-өзі тəрбиелеуінен көрінеді. Мінез
бітімі қалыптасуында қоғамдық – тарихи тəрбиелену бағыттары əсерінің де маңызы зор.
Адам мінезінің даралық ерекшелік екендігін ғылым тарихында алғаш сипаттаған –
ертедегі грек философы Теофраст (б.з.д. IV- III ғ.ғ.).
Адам мінезінің құрылымы əртүрлі қасиеттер жиынтығынан тұрады.
Кейбір мінез
ерекшеліктері бір-біріне тəуелді, өзара байланысты болып келеді. Мінездегі осындай əр
түрлі қасиеттерден құрылған біртұтас бірлікті
мінез құрылым дейді.
Мінездегі өзара
байланысты психикалық қасиеттердің жүйесі
факторлар деп аталады. Психикалық
ғылымда мінез қасиеттерін 4 топқа бөліп қарастыруға болады:
1. Мінездің еңбекке байланысты қасиеттері: еңбексүйгіштік, адалдық,
еңбекке
жауапкершілікпен қарау, жалқаулық, немқұрайлылық;
2. Ұжымға, адамдарға қатысты қасиеттер: қайрымдылық,
сергектік, талап
қоюшылық, асқақтық, менсінбеушілік;
3. Өзіне-өзінің қатынасы: өркөкіректік, даңғойлық, тəкаппарлық, мақтаншақтық,
өзімшілдік, қарапайымдылық, кішіпейілділік т.б;
4. Заттарға қатысты: ұқыптылық, ұқыпсыздық, салдыр – салақтық.
Мінез құрылымындағы қасиеттеріне мынадай ерекшеліктер жатады:
1. Мінездің тереңдігі. Бұл қасиет адамның қоғам
таланттарына орай көпшілікке,
ұжымға, еңбекке деген қатынасын білдіреді;
2. Адамның жеке басының ерекшелігі, белсенділігі. Бұл қасиет – мінездің күші.
Осыған байланысты адам жақсы, мықты тұрақты жəне нашар мінезді деп аталады;
3. Мінездің тұрақтылығы (ауытқушылығы) ауытқымалығы
мен бейімделгіштігінің
ерекшелігі олар табандылық, тəуелділік, бейімделгіштік.
Достарыңызбен бөлісу: