-тарау. Технологиялық үдерістермен бақылау жүйелері

237. Технологиялық үдерістермен басқарудың автоматтандыру жүйесі (бұдан әрі-ТҮБАЖ) есептеу техникасы құралдары базасында және техникалық тапсырма талаптарына сәйкес қамтамасыз етіледі:

1) үдеріс параметрлерін үнемі бақылау және олардың регламенттелген мәндерін қолдау үшін тәртіппен басқару;

2) ААҚ құралдарының жұмысқа қабілеттілік жағдайын бақылау мен жұмысты бастауын тіркеу;

3) объект аумағындағы ауа ортасының жағдайын үнемі бақылау;

4) параметрлердің аумалы мән бағытына өзгеруін және болуы мүмкін авария райын бақылауды үнемі талдау;

5) қауіпті жағдайдың дамуын болдырмайтын ААҚ және басқару құралдарының әрекеті;

6) авариялық жағдайдың жайылмау құралының әрекеті, оңтайланған басқару әрекетін дамыту және таңдау;

7) авариясыз іске қосу, тоқтату және осыған байланысты барлық қайта қосуларды жүргізу;

8) жоғары тұрған басқару жүйесіне объектідегі қауіпсіздік жағдайы туралы ақпарат беру.

238. Басқару ғимаратында оның жарылысқауіптілігін анықтайтын, үдеріс параметрлерінің ескерту мәніне жеткенде жұмыс істейтін, жарық және дыбыстық дабыл бергіштер қарастырылады.

17-тарау. Аварияға қарсы автоматты қорғау жүйелері
239. Аварияға қарсы автоматты қорғау жүйелерінің сенімділігі мен жұмыс істеу уақыты жобаның технологиялық бөлігі талабын есепке ала отырып ААҚ жүйесін дайындаушымен анықталады. Объектіге кіретін технологиялық блоктың жарылыс қауіптілік санаты және болуы мүмкін аварияның даму уақыты есепке алынады.

240. Қорғау жүйесінің жұмыс істеу уақыты үдерістің қауіпті дамуын болдырмайтындай нормаландырылады. ААҚ жүйелерінде үдерістің жарылыс қауіптілігін анықтайтын, параметрлерді бақылайтын көпнүктелі аспаптарды қолдануға жол берілмейді.

241. Бақылау, басқару және ААҚ жүйелерінің жарылыс қауіпті технологиялық объектілері үшін арнайы бағдарлама бойынша комплексті сынау жүргізіледі. Аспаптарды дайындаушы-өндірушілерге қосымша қабырғалы сынау жүргізу қорытындысы бойынша (төлқұжатында сәйкесінше белгі болғанда) сериялы шығарылатын аспаптар арнайы ақаулыққа тартылады, олар сенімділік бойынша төмендегідей талаптарды қанағаттандырады:

1) істемеу мүмкіндігін тарату заңдылығы дұрыстыққа әкеледі (гаусстік);

2) бас тартудың [Х] орташа квадраты математикалық күтілу көлемінен М[Х] 0,2 артық емес;

3) аспаптардың жұмыс істеу кезеңі-қажетті құжаттамада бекітілетін үзіліссіз 360 сағаттан кем емес жұмыс істеуі;

4) элементтер мен аспаптарды пайдалану жұмыс істеуін математикалық күтілу көлемінен М[Х] 0,3 дейін аяқтау сәті кезеңінде жүргізіледі.

242. Технологиялық объектілердің ААҚ жүйесін және олардың элементтерін таңдау қорғалатын объектінің жөндеуаралық кезінде пайдалану, қызмет көрсету және жөндеу бойынша талаптарын орындауын қамтамасыз ету шартынан туындай жүргізіледі.

Басқару жүйесінің жұмысы бұзылғанда оның ААҚ жүйесінің жұмысына әсер етуіне жол берілмейді.

243. ААҚ жүйелерінде және технологиялық үдерістерді басқаруда олардың технологиялық үдерістің қалыпты жүрісінің бұзылуын қысқа мерзімді және тосын белгі бергіштерден жұмыс істеуін, сонымен қатар, электрмен қоректену көзінің авариялы, не резервті қайта қосылу жағдайында болдырмайды.

244. Бақылау жүйесін қоректендіру және ААҚ жүйесін басқару үшін электр энергиясын немесе қысылған ауаның берілуін тоқтату технологиялық объектіні қауіпсіз жағдайға ауыстыруды қамтамасыз етеді. Қоректендіру қалыпқа келтірілгенде бұл жүйелерде өзінен өзі қайта сөндірілу мүмкіндігін болдыруға жол берілмейді.

245. ААҚ жұмыс істегеннен кейін технологиялық объектіні жұмыс қалпына келтіруді қызмет көрсету персоналы орындайды.

246. Жарылыс қауіптіліктің барлық санатындағы технологиялық блокты объектілердің жобалық құжаттамасында, технологиялық регламентінде және ААҚ жүйесінің тізімдемесінде қауіпті параметр бойынша қорғау қондырғыларымен бірге параметрлердің аумалы мәндерінің шекарасы көрсетіледі.

247. Қорғау жүйесі қондырғыларының мәні өлшеу құралдарының дабыл бергіш құрылғыларының жұмыс істеуін, жүйенің жылдам қозғалысын, параметр өзгеруінің мүмкін жылдамдығын және технологиялық блоктың жарылыс қауіптілігінің санатын есептеумен анықталады:

1) қорғау жүйесінің жұмыс істеу уақыты параметрдің алдын ала ескертуден шекті мүмкін деңгейдегі мәнге ауысуына дейінгі қажетті уақыттан аз болуына жол берілмейді;

2) қондырғы мәндері жоба мен технологиялық регламентте көрсетіледі.

248. Жарылыс қауіптіліктің кез келген санатындағы технологиялық блокты объекті үшін объектілердің жарылыс қауіптілігін анықтайтын параметрлердің алдын ала ескерту мәндері бойынша авария алды дабыл бергіші қарастырылады.

249. ААҚ жүйесінің орындау механизмдерінде, шеткі жағдай көрсеткіштерінен басқа осы механизмдерде, басқару ғимаратында шекті жағдайдың индикациясын орындауға мүмкіндік беретін құрылғылары болады.

250. ААҚ жүйесінің сенімділігі әртүрлі типті (екі реттік қайталама, үш реттік қайталама) аппараттардың қорлануымен, уақытша және функционалды артықшылықпен және диагностика мен өзіндік диагностика жүйесінің болуымен жабдықталады. Қорланудың жеткіліктілігі мен оның түрі жобаны дайындаушымен негізделеді.

251. І және І санатты жарылыс қауіпті технологиялық блокты объектілерде үдерістің жарылыс қауіптілігін анықтайтын параметрді бақылаудың сенімділігі параметрді бақылау жүйесінің қайталануымен, жұмыс жағдайының индикациясы бар өзіндік диагностика жүйесінің болуымен, технологиялық байланысты параметрлердің мәндерін салыстырумен қамтамасыз етіледі:

1) аумалы параметрі бар ІІІ санатты жарылыс қауіпті технологиялық блокты объектілерде параметрді бақылаудың сенімділігін қамтамасыз ету бойынша техникалық шешімдер жобаны дайындаушымен дайындалып негізделеді.

252. Жарылыс қауіптіліктің кез келген санатты блогымен ААҚ объектілер сұлбасында қайтадан жауып тастайтын кілттерді орнату іске қосу, тоқтату немесе қайтадан қосуды қамтамасыз ету үшін ғана жол беріледі. Мұндай кілттердің саны мейлінше аз болады. Сонымен қатар, қорғау параметрлерінің барлық сөндірілу жағдайы мен оның ұзақтығын тіркейтін құралдар қарастырылады.

253. І санатты жарылыс қауіпті технологиялық блоктардың жарылыс қауіптілігін анықтайтын параметрлерін бақылау, екеуден кем емес таңдаудың бөлек нүктелі тәуелсіз көрсеткішті белгілегішімен жүргізіледі.

254. Әрбір нақты жағдайда үдерістің жарылыс қауіптілігін анықтайтын бақыланатын параметрлердің тізбесі үдерісті дайындаушымен құрылады.

256. Көрсеткішті белгілегіш немесе анализаторлардың сынама таңдау құрылғыларының саны мен орнату орны жобада анықталады.

258. ІІ және ІІІ санатты жарылыс қауіпті технологиялық блоктары бар объектілердің бақылау, басқару және ААҚ жүйелерін ерекше топқа жататын электроқабылдағыштарға қатысу қажеттілігі жобамен анықталады.

259. І санатты жарылыс қауіпті технологиялық блогы бар объектілерді бақылау, басқару және ААҚ жүйелерін қоректендіруге арналған үшінші электрмен жабдықтау көзінің қуаттылығы технологиялық объектінің авариясыз тоқтатылуына қатысатын жүйенің барлық элементтерінің жұмысын қамтамасыз етумен кепілдендіріледі.

260. Бақылау, басқару және ААҚ пневматикалық жүйелері үшін қысылған ауаның жекелеген желісі мен жекелеген қондырғылар қарастырылады.

261. Ауа компрессорларына мен ӨҚжА жүйесіне арналған ауа шаңнан, майдан, ылғалдан тазартылады. Сығылған ауаның сапасы ӨҚжА жүйесі мен аспаптарға зауыт-дайындаушымен техникалық құжаттамада бекітілген талаптарға сәйкес жүргізіледі.

262. Басқару құралдары мен ААҚ жүйелерін ауамен жабдықтау жүйелерінде бақылау, басқару және ААҚ жүйесін компрессорлардың тоқтаған кезінде ауамен қоректендіруді қамтамасыз ететін буферлі ыдыстар (реципиенттер) болады. 1 сағаттан кем емес есеппен расталады. Сығылған ауаны басқару құралдары мен ААҚ жүйелері үшін көрсетілмеген бағытта қолдануға жол берілмейді.

263. Цехқа кіргізілерде сығылған ауаның ластануын талдауға арналған сынау-таңдау құралы қолданылады. Анализдерді жүргізу кезеңділігі қолданыстағы нормативті-техникалық құжаттамамен анықталады.

264. Технологиялық объектілерді басқару бөлмесі және ауаны реттеу қондырғысы желідегі сығылған ауа қысымының буферлі ыдыстарға (реципиенттер) түскенде жұмыс істейтін жарық және дыбыс бергіш құралдарымен жабдықталады.

265. Инертті газды ӨҚжА жүйесін қоректендіру үшін қолдануға жол берілмейді.

20-тарау. Бақылау, басқару және ААҚ жүйелерін

метрологиялық қамтамасыз ету
266. Қауіпті өндірістік объектілерді пайдаланатын ұйымдарда технологиялық параметрлерді өлшеудің біртектілігі мен нақтылығын қамтамасыз ету қызметі ұйымдастырылады.

267. Бақылау, басқару және ААҚ жүйелеріне енетін өлшеу құралдары және ақпаратты-өлшеу жүйелері (АӨЖ) соңынан тексеру (калибровка) және өлшеу құралы түрінде бекітілетіндей сынақтан өтеді.

269. Басқару орындары мен талдау орындары ереже бойынша жеке тұратын және жарылыс қауіпті аумақтан тыс орналастырылады. Жекелеген сәйкесінше негіздеме болған жағдайларда оларды жарылыс қауіпті аумақтардағы ғимараттарға қосып салуға жол беріледі:

1) бөлме (орын) жарылыс өрт қауіпті ғимараттардың үстіне (не астына), химиялық белсенді және залалды ортада орналастырылмайды;

2) ағатын және соратын желдеткіш камералармен, дымқыл үдерісті орындарда. Технологиялық үдерісті басқару жүйесімен байланысты емес жабдықтар мен басқа да құрылғылар орналастырылмайды.

270. Құбырөткізгіштердің, ауаөткізгіштердің, кабелдердің транзитті төселімдерін басқару орындары (ғимараты) арқылы өткізуге жол берілмейді:

1) бумен не сумен жағу құрылғысы;

2) өрт суқұбырын енгізу;

3) импульсті желілер мен басқа да жанатын, жарылыс қауіпті және зиянды өнімді құбырөткізгіштерді.

271. Басқару ғимараты келесі талаптарды қанағаттандырады:

1) ауамен жылыту және ауаны кондинционерлеу үшін қондырғылары (негізді жағдайларда басқару ғимараттарын электронды аспаптары болмағанда сумен жылытуға рұқсат беріледі) болады;

2) басқару ғимаратына берілетін ауа газ, бу және шаңнан тазартылып, орнатылатын жабдықтың пайдалану талаптарына және санитарлық нормаға сәйкестендіріледі;

3) басқару ғимаратының едені жылы және электрөткізгішсіз жасалады, кабельді арналар мен қос қабатты едендер электр қондырғы құрылғылары ережесінің талаптарына сәйкес болады;

4) өрт сөндіру құралдары мен жүйелері нормативті-құқықтық актілердің талаптарына сәйкес болады;

5) басқару ғимаратында жарық және басқару объектісінің аумағын және өндірістік ғимараттың газдануы туралы дабыл бергіш құралдарын орнату қарастырылады.

272. ААҚ жүйелері үшін негізді жағдайларда қалқандар (немесе панельдер) блокировкалау құрылымының мнемосұлбасы қарастырылады, жарық бергіш, энергиямен қоректендіру көздері және атқарушы органдар, жауып тастау жағдайлары туралы дабыл беру құрылғыларымен жабдықталады.

273. Талдау ғимараттары төмендегі талаптарға жауап береді:

1) алдын ала қорғайтын құрылымдары болады;

2) талдау ғимараттарының көлемі және желдеткіш жүйесінің техникалық сипаты бөлмеде 1 сағат аралығында бір талдауыштың газ тасымалдайтын құбырының толық жарылғанында бұл өнімдердің қысымы мен қолданылу шектеуіші болғандағы ғимараттағы санына тәуелді болмай талданатын өнімдердің жарылыс қауіпті шоғырлануының пайда болуын болдырмайтын шарты негізінен туындай анықталады; ғимаратта бұл шарттан басқа жалпы ауыстырылатын желдеткішпен қамтамасыз ету мүмкін болмағанда, ғимарат ауасында қолданылатын заттардың жарылыс қауіптілігінің төменгі шоғырлануы 20 % шегіне жеткенде, автоматты іске қосылатын авария желдеткіші қарастырылады.

274. Талдау ғимараттарына талдау жұмысы үшін талап етілетін қысымнан жоғары сынақтан өткізу құбырлары енгізілмейді.

275. Сынақтан өткізу құбырларындағы қысым мен қолданылуын шектеуіштер талдау жүргізілмейтін ғимараттардың қауіпсіз орындарында орналастырылады.

276. Талдау жүргізілгеннен кейін талданған заттың артылғаны технологиялық жүйеге қайтарылады немесе жойылады.

277. Тексеру газдары мен қоспалары, газ-тасығыштары, эталондары бар баллондар қысыммен жұмыс істейтін ыдыстардың қауіпсіз пайдалануы бойынша нормативтік құжаттардың талаптарына жауап береді. Баллондарды орналастыру, сақтау және пайдалану тәртібі мен орындары жобамен анықталады.

278. Талдау ғимараттарында үнемі адамдардың болуына рұқсат берілмейді.

279. Талдаушылар газ желілері бойынша жалынданудан және жарылудан сақталады.

281. Екі жақты дауыс ұлғайтқыш жүйе негізді жағдайларда диспетчер пунктерінің жұмысшылары, газдан құтқару қызметі (бұдан әрі-ГҚҚ), өрт бөлімі (бұдан әрі-ӨБ), құю-қотару пунктері, қоймалары және жанатын, сұйытылған және зиянды өнімдердің сорғылары бар І санатты жарылыс қауіпті технологиялық блокты объектілер үшін қарастырылады.

282. Байланыс түрі, байланыс орнатылатын өндірістік құрылымдардың тізімі технологиялық үдерістің ерекшеліктеріне байланысты, оған кіретін технологиялық блоктардың жарылыс қауіптілік санатын және басқа факторларды есепке ала отырып жобаны дайындаушымен анықталады.

283. Жарылыс қауіптіліктің барлық санатындағы технологиялық блоктарда қауіпті дүркінді және химиялық қалдықтарды табу, оқшаулау және жою туралы хабарлауды қамтамасыз ететін техникалық құралдар қарастырылады, сонымен қатар жарылыс қауіпті бұлттардың таралуы мүмкін жолдар туралы хабарлау ақпараты ГҚҚ, ұйым диспетчеріне және жоғары тұрған басқару жүйесіне беріледі.

284. Құрамында І санатты жарылыс қауіпті блоктары бар өндірісті басқару ғимаратында, сыртқы қондырғыларда, өндіріс диспетчерінің ғимаратында және жақын жердегі елді мекенде қауіпті химиялық заттардың қалдықтары туралы хабарлайтын бақылау және белгі беру постарын орнату қарастырылады.

285. Ішкі безендіру бойынша хабарландырудың өндірісті қолданудан, оларды орнатудың балама құралдарынан айырмашылығы болады, әрі құрылымға бөгде тұлғалардың кіруіне және кездейсоқ қолданылуға жол берілмейді. Хабарландыру жүйесінің дабыл бергіш құрылғысы пломбыланады.

286. Өндіріс персоналы мен мекендеуші азаматтарды авариялық жағдай туралы хабарландыруды ұйымдастыру мен тәртібі, техникалық құралдар мен химиялық залалдану қауіптілігін жою бойынша тиісті қызметтердің дайындығының жағдайы аварияны тарату жоспарымен анықталады.

23-тарау. Бақылау, басқару және ААҚ, байланыс және хабарландыру жүйелерін пайдалану
287. Бақылау, басқару және ААҚ жүйелерін пайдаланудың дұрыстығына бақылау жүргізіледі.

288. Технологиялық үдерістер мен жабдықтың жұмысын ақаулы не тоқтап тұрған бақылау, басқару және ААҚ жүйелерімен орындауға жол берілмейді.

289. Тоқтаусыз үдеріс үшін жекелеген жағдайларда кәсіпорын басшысының жазбаша рұқсатымен жекелеген параметр бойынша қорғауды қысқа мерзімге сөндіруге тек күндізгі ауысымда рұқсат беріледі. Осы орайда, жұмыс өндіріс пен технологиялық үдерістің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін ұйымдастыру техникалық шаралары және жұмысты ұйымдастыру жобасы дайындалады. Сөндіру ұзақтығы жұмысты ұйымдастыру жобасымен анықталады;

1) бұл жағдайда аварияалды дабыл бергішін сөндіруге жол берілмейді;

2) технологиялық үдерістерді автоматты басқару жүйесінде қолмен қайтадан блокировкалауға жол берілмейді.

290. Бақылау және басқару жүйесінің элементтерін ауыстыру кезеңінде үдерісті қолмен жүргізу тәртібінде қауіпсіз жүргізуді қамтамасыз ететін шаралар мен құралдар қарастырылады.

291. Жобада, технологиялық регламентте қолмен жүргізу тәртібінде басқару мүмкін емес үдеріс сатысы немесе жекелеген параметрлер анықталады.

292. Жарылыс қауіптіліктің кез келген санатындағы технологиялық блокты объектілер үшін бақылау, басқару және ААҚ, байланыс және хабарландыру жүйелерінде қызмет көрсету уақыты өткен аспаптарды, құралдарды және басқа да элементтерді қолдануға жол берілмеді.

293. Ауысатын технологиялық персонал автоматтандырудың жекелеген құралдары мен аспаптарына объектіде аварияны тарату жоспарының көрсетулеріне сәйкес авариялық сөндіру жүргізеді.

294. Бақылау, басқару және ААҚ жүйесін жөндеу мен реттеуді ӨҚжА қызметінің қызметкерлері немесе мамандандырылған ұйымдар жүргізеді.

296. Бақылау, басқару және ААҚ, байланыс және хабарландыру жүйелерін монтаждау, реттеу және жөндеу бойынша жұмыстар сәйкесінше ұшқын пайда болуын болдырмайды. Жарылыс қауіпті аумақтарда мұндай жұмыстарды жүргізуде наряд-рұқсат толтырылады, жұмысты жүргізу мен ұйымдастырудың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін шаралар дайындалады.

297. Бақылау, басқару және ААҚ, байланыс және хабарландыру құралдарын жөндеу, реттеу және тексеру үшін алғанда алынған құралдардың барлық параметр бойынша бірдейіне жедел ауыстыру жүргізіледі.

298. Жарылыстан қорғайтын электр жабдығын жөндеу техникалық қызмет көрсету жүйесінің нормативті құжаттарының талаптарына және өлшеу, автоматтандыру және басқа да нормативтік-техникалық құжаттамаға сәйкес жүргізіледі.

300. Құрамында жарылыс қауіптіліктің І санатты технологиялық блогы бар объектілерді электрмен жабдықтау І санаттан төмен болмайтын беріктілікте жүргізіледі. Бұнымен қоса, технологиялық үдерісті қауіпсіз жағдайға авариясыз ауыстыру мүмкіндігі өндірістің жұмыс істеуінің барлық түрінде, оның ішінде электр энергиясын екі тәуелсіз өзара резервтелетін қоректендіру көздерінен бір уақытта тоқтату кезінде қамтамасыз етіледі.

301. Құрамында жарылыс қауіптіліктің ІІ және ІІІ санатты блогы бар технологиялық жүйенің электр қабылдағыштары, пайдаланудың нақты шарттарына және электрмен жабдықтау сенімділігін қамтамасыз ету бойынша технологиялық үдеріс ерекшеліктеріне байланысты І және ІІ санатты электр қабылдағыштарға жатқызу ұсынылады.

302. Электрмен жабдықтаудың беріктігі І санатты ерекше топтағы тұтынушыларды қоректендіретін, кернеулік сыныбынан тәуелсіз, ішкі көздерден электрмен жабдықтау желілері автоматты жиі қайта арту құрылғысын орнатуға жол берілмейді.

303. Өндіріс территориясы бойынша кабельдерді төсеу мен орнатуды қолжетімді: эстакадалар бойынша, технологиялық эстакадалардың кабельді құрылымдары мен галереяларда орындау ұсынылады.

304. Технологиялық эстакадаларда кабельді ғимараттарды орналастыру құбырөткізгіштерді монтаждау мен қайта монтаждауды электр қондырғы құрылымы бойынша нормативтік құжаттамалардың талаптарына сәйкес қамтамасыз ету есебімен жүргізіледі. Сонымен қатар, кабельдерді траншеялар мен құм төселген каналдарда төсеуге жол беріледі.

305. Технологиялық құрылғылар мен өндірістердің аумағы бойынша төселген кабельдердің қабығы мен оқшаулануы жануды болдырмайтын материалдардан жасалады. Кабельдердің қабығы пен оқшаулануын таңдау төсем аумағындағы өнімдердің булануының зиянды әсері есебімен жүргізіледі.

306. Кабельдер мен сымдардың қабығы мен оқшаулауын полиэтиленмен жүргізуге болмайды.

307. Сыртқы технологиялық құрылғыларды электрмен жабдықтау ғимараттан резервті қашықтан сөндіру және қызмет көрсету аумағы бойынша орнында сөндірумен қамтамасыз етіледі.

308. Қысылу жағдайында, газданғанда, жөндеу жұмыстарын жүргізген кезде, сонымен қатар, технологиялық аппараттардың ішінде жарықтандыру, электр қондырғы құрылымы бойынша нормативті құжаттамалардың талаптарына жауап беретін, тиісті ортада орындауда тасымалданатын жарылыстан сақтандырылған аккумуляторлы шам көмегімен немесе жарылыс қауіпті орындауда тасымалданатын шаммен қамтамасыз етіледі.

309. Беріктілігі І санат тобына жататын, қажеттілігінде өндірісті авариялы тоқтату жүргізілетін жұмыс орындарын авариялы жарықтандыру электр жабдығы беріктіліктің сол санатымен жүргізіледі.

310. Биік колонналар мен аппараттарда және басқа технологиялық жабдықтарда бөгеуші оттар жарылыстан қорғала орындаумен қамтамасыз етіледі.

311. Технологиялық қондырғылар мен өндірістер дәнекерлеу электр жабдығын қосу үшін стационарлы желімен жабдықталады.

312. Дәнекерлеу аппараттарын қосу үшін коммутациялық жәшіктер (шкафтар) қолданылады.

313. Дәнекерлеу аппараттарын қосуға арналған желілердің дұрыс қалпы-ағытылғаны. Бұл желіге ток беру және дәнекерлеу электр жабдығын қосу электр қондырғыларын қауіпсіз пайдалану мен өрт қауіпсіздігі бойынша нормативті құжаттамалардың талаптарына сәйкес орындалады.

314. Электр дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу бекітілген тәртіпте орындалады.

315. Қозғалатын және тасымалданатын электр жабдықтарын қосуға арналған құрылғы жарылыс қауіпті аумақтардан тыс орналастырылады.

26-тарау. Жылу және желдету
316. Жылу және желдету жүйесі, олардың құрылымы, техникалық сипаттамасы, орындау және пайдалану шарттары құрылыс нормалары мен ережелеріне, өндірістік кәсіпорындарды жобалаудың санитарлық нормаларының талаптарына сәйкес болады.

317. Желдету жүйесінің құрылғысы, оның ішінде авариялық, ауа алмасудың қысқалығы сенімді және тиімді желдетуді қамтамасыз ету қажеттілігімен анықталады.

318. Жарылыс қауіптіліктің кез келген санатындағы технологиялық блокты ғимараттар үшін авариялық, мейлінше үлкен дүркінді лақтырылуда жанатын және улы өнімдерді технологиялық жабдықтан желдетудің барлық түрін қолдану мүмкіндігін бағалау жобалауда жүзеге асырылып, пайдалану және технологиялық құжаттамада көрсетіледі.

319. Желдету жүйесі жұмысының тиімділігін тексеретін пайдалану, қызмет көрсету, жөндеу, реттеу және құрал-сайманды тексеріс жүргізу тәртібі нормативтік-техникалық құжаттамамен және өндірістік желдетуді пайдалану бойынша технологиялық регламентпен анықталады.

320. Желдеткіштің ағынды жүйесіне арналған ауаұстағыш құрылғы желдеткіш жүйесіне жұмыстың барлық режимінде жарылыс қауіпті газдар мен булардың түсуін болдырмайтын орыннан қарастырылады.

321. Авариялық және жалпы араласқыш сорғыш желдеткіш жүйесінен шығарылулар құрылғысы тиімді себелеуді қамтамасыз етіп, кәсіпорын аумағында жарылыс қауіпті қоспалардың пайда болуын және лақтырылу аумағында жарылыстың болу мүмкіндігін болдырмайды.

322. Жарылыс өрт қауіпті шаң мен газды болдырмайтын жергілікті сору жүйелері, жұмыс істемейтін сорғыда сонымен құрылымдық байланысты технологиялық жабдықтың іске қосылуын және жұмыс істеуін болдырмайтын жауып тастаумен жабдықталады.

323. Авариялық желдеткіш үшін ғимаратта орнатылған жарылысалды шоғырлаулардың дабыл бергіштерінің немесе жарылыс қауіпті газдар мен булардың белгіленген шекті шоғырлануынан асқанда газталдағыштардың жұмыс істеуінде олардың автоматты қосылуын қарастырады.

324. Желдеткіш жүйелерінде жарылыс өрт қауіпті газдар мен буларды бір ғимараттан екіншісіне ауаөткізгіш арқылы түсуін болдырмайтын құралдар мен шаралар қарастырылады.

325. Сорғыш желдеткіш жүйелер үшін желдеткіш жабдықтарын, ауа өткізгіштерді, элементтерді (шиберлер, жапқыштар, қақпақшалар) орындау механикалық (соғу, үйкеу) немесе электрлі (статикалық электр) шығулардың болмауын қарастырады.

326. Желдеткіштер жарылыстан қорғау желдеткіштерін қауіпсіз пайдалану бойынша нормативтік құжаттардың талаптарына жауап береді.

327. Желдету жүйесінің ауа өткізгіштері, олардың бөліктерінің бір-бірімен байланысқан орындары саңылаусыз орындалады және жарылыс қауіпті булар мен газдары бар ауаның қиысатын желдеткіш жүйесіне кіруін болдырмайды.

328. Соратын желдеткіш жүйелер үшін сұйық не қатты жарылыс қауіпті өнімдердің пайда болуы (шоғырлануы, жинақталуы) мүмкін ауаөткізгіштер мен жабдықтардың (желдеткіштер) үстіңгі беттерінде, жүйелерді бұл өнімдерден кезеңді тазалап тұру, ал қажет болғанда, өрт сөндірудің стационарлы жүйелерімен жабдықтау қарастырылады. Тазалау бойынша жұмыстарды жүргізу тәртібі мен кезеңділігі нормативті-техникалық құжаттамамен анықталады.

329. Өндірістік орындарда, ғимараттардың сыртында және желдеткіш жабдықтарының бөлмесінде (желдету камералары) орнатылған желдеткіш жүйесін электрмен жабдықтау жарылыстан қорғау түрі мен деңгейі, тобы мен температуралық сыныбы бойынша электр қондырғылары құрылымының ережесінің талаптарына сәйкес таңдалады.

330. Барлық металл ауаөткізгіштер мен желдеткіш жүйесінің жабдықтарын (қиысатын және соратын) химиялық, мұнайхимиялық және мұнай өндіретін кәсіпорын өндірістерінде статистикалық электрден қорғау ережесі мен электр қондырғыларының құрылымы бойынша нормативті құжаттардың талаптарына сәйкес жерге тұйықталады.

331. Басқару ғимараттары мен өндірістік орындарды желдеткіш жүйесінің жұмыс істемеуі туралы дабыл бергіш құрылғысымен жабдықтау қарастырылады.

332. Жарылыс қауіпті аумағы бар ғимараттарда қиысатын желдеткішпен қосылған ауамен жылыту қарастырылады. Ғимаратты бумен немесе сумен жылытуды қолдануға, үдерісте қолданылатын заттар сумен жарылыс қауіпті өнімдердің пайда болдырмайтын жағдайда рұқсат беріледі. Үдерісте қолданылатын заттардың өзінен өзі тұтануының мейлінше төмен температурасы бар жағу жүйесінің үстіңгі бетін жылытудың мейлінше жоғары температурасы заттардың өзінен өзі жануының 80 % температурадан асуына жол берілмейді.

333. Жағу жүйесінің құрылымы (сумен, бумен), қолданылатын элементтер мен арматура, ӨҚжА ғимараттары мен электр ғимараттарының астында төселгенінде, осы жүйелерді қолдану мен пайдаланудың барлық режимінде бұл ғимараттарға ылғалдың түсуіне жол берілмейді.

334. Жылу тасымалдағышты енгізу түйіні:

1) қиысатын желдеткіш жүйесінің ғимараттарында (желдеткіш камераларында);

2) жарылыс өрт қауіпті емес өндірістік ғимараттарда немесе баспалдақты тормен бөлек кірілетін жеке ғимаратта;

3) сумен немесе бумен жылытуды қолдануға жол берілетін өндірістік ғимараттарда орналасады.