Жер ќатынастарын мемлекеттік ќўќыќтыќ реттеу механизмі
Жерді ақылы пайдалану қағидасы
жүктеу/скачать 1.43 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5. Жер құқығының басқа құқық салаларымен байланысы және ара-қатынасы
| Жерді ақылы пайдалану қағидасы. Бұл 1917 æûëғû Æåð òóðàëû Äåêðåòïåí æåðäi òåãií ïàéäàëàíó қағидасы çàңäû òұðғûäà áåêiòiëіп, мåìëåêåò æåðäi æåêå æәíå çàңäû òұëғàғà òåãií æәíå ìåðçiìñiç ïàéäàëàíóғà áåðãåí. Зàң әäåáèåòòåðiíäå áұðûí äà æåðäi øàðóàëàðғà өòåóñiç áåðó қағидасы êүìәí êåëòiðãåí, өéòêåíi îë æåðäiң қàëûïòû íàðûқòûқ àéíàëûìûí құðó òóðàëû æàëïû ережеге ñàé êåëìåéäi. Æåðäi æәíå áàñқà äà òàáèғè ðåñóðñòàðäû òåãií ïàéäàëàíó îëàðғà қàòûñòû åøêiìíiң ìåíøiãi åìåñ äåãåí òүñiíiêòiң äàìóûíà ñåïòiãií òèãiçеäi. Æåðäi òåãií ïàéäàëàíó æåðãå ұқûïòû қàðàóäû òәðáèåëåói æåòêiëiêñiç áîëäû, îíûң құíûí áàғàëàóäû àíûқòàó áîéûíøà ýêîíîìèêàëûқ çåðòòåóëåðäi æүðãiçóäi òåæåäi, åëäåãi æåð ýêîíîìèêàëûқ æàғäàéäûң íàøàðëàóû ñåáåïòåðiíiң áiði áîëûï òàáûëäû.
Жер пайдаланудың ақылылығы жердi басқарудың ең негiзгi қағидасы болып табылады. Ол жердi пайдалану тек ақы төлеу арқылы ғана жүзеге асырылады деген ұғымды бiлдiредi. Жердi пайдаланудың тегiндiгi жердi ұтымды пайдалануға жеткiлiктi ынталандырмай, елiмiздегi жер ресурстарының экологиялық жағдайының нашарлап кетуiне әкеп соқты. Ақылық қағидасының негiзiнде жердiң экономикалық құны, яғни, бағасы жатыр. Жердiң ақшалай бағасы жердiң ролiн өзге құнды ресурстармен салыстырып, ұтымсыз пайдалану кезiнде келтiрiлген шығынды дәл анықтауға мүмкiндiк бередi. Àқûëûëûқ қағидасының íåãiçiíäå æåðäi ýêîíîìèêàëûқ (құíäûқ) áàғàëàó æàòûð. Жер нарық экономикасының бір бөлігі және объектісі десек те болады. Àқøàëàé áàғàñûíûң áîëóû æåðäiң құíû ìåí áàғàñû (ìàòåðèàëäûқ-òåõíèêàëûқ, åңáåê) áàð өçãå ðåñóðñòàðìåí қàòàð, өíäiðiñòåãi ðөëií ñàëûñòûðóғà ìүìêiíäiê áåðåäi, áàғàëû æåðëåðäi àóûë øàðóàøûëûқòàí өçгå ìàқñàòòàðғà îéëàíáàñòàí áåðóãå æîë áåðìåéäi, ñîíäàé-àқ îëàðäû ұòûìñûç ïàéäàëàíғàí êåçäå æåð àëқàïòàðûíà êåëòiðiëãåí çàëàëäû íàқòûðàқ àíûқòàóғà ìүìêiíäiê áåðåäi. 5. Жер құқығының басқа құқық салаларымен байланысы және ара-қатынасы Жер құқығы басқа салалармен тығыз байланыста болса да, ол бұл жүйеде ерекше орын алады. Себебі, жер құқығы жекеленген кешенді құқық саласы болып табылады. Кешенді деп - жер құқығының кешенді қарым қатынастарын реттейтінін білдіреді. Яғни, жер құқық қатынастары біркелкі құқық қатынастарына жатпайды. Бұлардың қатарына: мүліктік, саяси, экологиялық, әкімшілік сипаты бар нормалармен реттелген қатынастар орын алады. Оларды реттеу үшін біркелкі тәсілдер жоқ. Сондықтан мемлекет керек кезде басымдық көрсетеді. Тыйым сала алады немесе рұқсат беріп тараптардың тепе теңдігін қамтамасыз етеді. Зањ єдебиеттерінде белгілі бір ќ±ќыќ саласы жењіл т‰рде ажыратылады, ал басќалары б±л ‰шін ‰лкен кµлемдегі тєжірибелік жєне нормативтік материалдарды саралауды ќажет етеді. М±ндай жаѓдайдыњ себебі мынада: біріншіден, ќ±ќыќтыќ реттеу єдісі єрт‰рлі ±ќсастыќ дєрежесіне ие болады жєне мазм±нымен ерекшеленеді. Екіншіден, ќ±ќыќ саласымен реттелетін ќоѓамдыќ ќатынастарѓа да байланысты. Мысалы, жер ќ±ќыѓын ќылмыстыќ жєне кейбір басќа ќ±ќыќтан ажырату кµп ењбекті ќажет етпейді. Б±л жерде ќылмыстыќ ќ±ќыѓы басќа ќ±ќыќ салаларына тєн емес реттеу єдісіне ие болып табылады. Ал егер жер ќ±ќыѓын, тау-кен ќ±ќыѓынан ажыратып көрсету ‰шін бірќатар наќты материалдар келтіру ќажет. Себебі жер ќ±ќыѓымен реттелетін ќатынастар µз табиѓатында тау-кен ќ±ќыѓымен реттелетін ќатынастарѓа жаќын болып келеді. жүктеу/скачать 1.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|