Жетписбаев батыр адамович
Доктриналды немесе ғылыми түсiндiрме
жүктеу/скачать 1.57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Грамматикалық (филологиялық) түсiндiру
- Жүйелi түсiндiру
- Тарихи түсiндiру
| Доктриналды немесе ғылыми түсiндiрме деп оқулықтарда, монографияларда, баяндама, лекцияларда
ғалымдар мен практика қызметкерлерiнiң, ғылыми мекемелердiң беретiн түсiндiрулерiн айтамыз. Бұл түсiндiру ресми болмағандықтан мiндеттi заңдық күшi жоқ, алайда қылмыстық заңды дұрыс қолдануға оң ықпалын тигiзедi. Жоғары оқу орындарында заңгерлердiң құқықтық санасы мен кəсiби дайындығы көбiне осы ғылыми түсiндiрме арқылы анықталады. Грамматикалық (филологиялық) түсiндiру – заңның текстiн морфология, синтаксис, пунктуация ережелерi бойынша талдау. Яғни, заңдағы жеке сөздердiң, терминдердiң, қолданылатын тыныс белгiлерiнiң, көмекшi сөздердiң, жалғаулықтардың мағынасын ашуға бағытталған арнайы тəсiлдер жиынтығы. Заңды дұрыс түсiну үшiн осы заңдағы терминдер мен ұғымдардың мағынасын анықтап алу қажет. Мысалы, ″лауазымды тұлға″ түсiнiгi ҚК 307-бабының ескертуiнде түсiндiрiледi. Заңда қолданылатын сөздер, ұғым, терминдердiң мағынасын анықтау көбiнесе ҚР Жоғары Соты Пленумының нормативтi қаулыларында берiледi. Жүйелi түсiндiру - қылмыстық-құқықтық нормаларды басқа құқық саласының нормаларымен немесе сол заңның өзiндегi əртүрлi тараулар мен баптарды бiр-бiрiмен салыстыра отырып қылмыстық заңның мазмұнын, мағынасын ашу. Мұндай түсiндiру негiзiнен ұқсас қылмыстарды ажырату жəне бəсекелестi нормаларды қолдану үшiн қажет болып табылады. Жүйелi түсiндiру əсiресе бланкеттi жəне сiлтемелi нормаларды анықтау кезiнде маңызды. Мысалы, ҚК 99-бабындағы ″Қажеттi қорғаныс шегiнен асып кiсi өлтiру ″ қылмысын талдау үшiн ҚК 32- бабындағы ″қажеттi қорғану″ нормасымен танысу қажет. Тарихи түсiндiру деп қылмыстық заңды қабылдауға негiз болған саяс-əлеуметтiк, экономикалық жағдайлардың тарихы мен себептерiн зерттеу арқылы жəне осыған дейiнгi шығарылған заңдарды салыстыра отырып талқылауды айтамыз. Тарихи түсiндiру кезiнде қылмыстық заңның жобасына, заңшығарушы органдарындағы баяндамаларға, заңды талқыға салу материалдарына сүйену тиiмдi болып табылады. Мысалы, қылмыстық заңның керi күшiн анықтау кезiнде тарихи түсiндiру қолданылады. жүктеу/скачать 1.57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|