-параграф. Галереялар, алаңдар және сатылар

199. Мұнаралы, отырғыш және порталды жүк көтергіштердің жерден жүк көтергіш пен кабинаға кіретін ыңғайлы жері бар. Көпірлік жүк көтергіштерде жүк көтергіштің қол арбасына қауіпсіз кіретін жер орнатылады.

200. Порталды крандар, оның бұрма бөліктерінің кез келген жайында, порталдың бас жағында орналасқан алаңға портал сатысынан қауіпсіз кіретін жермен қамтамасыз етіледі. Осы алаңның төсемінен бұрма бөліктерінің төменгі шығып тұрған бөлшектеріне дейінгі ұзындығы 1800 мм кем емес. Кранның бұрма бөлігіне портал жағынан кіру бұрма бөлігінің кез келген күйінде қамтамасыз етіледі.

201. Қол және машиналы жетегі бар бір аралықты көпірлік крандарда, жөндеу алаңшасы болғанда екі аралықты аспа крандарда галерея мен алаңшаларды орнату қажет болмайды.

202. Көпірлік типті және консолды жылжымалы крандарда электр жабдықтау мен механизмдерге қызмет көрсетуге арналған галереясы болған жағдайда галерея бойынша еркін өту кеңдігі кем емес болады:

1) трансмиссионды жетегі бар крандарда-500 мм;

2) трансмиссионсыз немесе қол жетегі бар крандарда-400 мм.

Троллейтті жетектерді орналастыруға арналған галереядағы сол крандардың өзінде қанаттар ментроллейлерді ұстап тұратын құрылғылар мен ток түсірілімдердің арасында өту кеңдігі 400 мм кем емес болады.

203. А 6 және одан да жоғары жіктеу тобы (тәртібі) бар тіреуіш көпірлік крандары орнатылатын ғимараттардың аралықтарында 4301/1 ИСО сәйкес аралықтың екі жағынан кран жолдары бойымен өту үшін галереялар орнатылады.

Кран жолдары бойымен өту үшін галереялар орнатылған галереялар арасында қабырға болмаған жағдайда аралық және қарама қарсы жағынан қанатармен жабдықталады. Ашық эстакадада галереяны тек сыртқы жағынан ғана қанатармен жабдықтауға жол беріледі (аралыққа қарсы тұрған жағынан).

Галереяның бойымен өту жердің кеңдігі 500 мм кем емес, ал ұзындығы-1800 мм кем емес.

Лектер орналасқан жерлерде шет жағынан немесе лектің денесінің ішінде ені 400 ммкем емес және биіктігі 1800 мм кем емес өту жолы қамтамасыз етіледі. Лектердің жанында галереяның қоршалмаған жерін қалдыруға жол берілмейді. Лектердің ішінде өту жолын орнатқанда оған 1000 мм жақындағанға дейін галереямен өту жолының кеңдігі лектің ішіндегі өту жолының кеңдігіне дейін кішірейеді.

Галереяның әр қайсысында 200 м сайын сатыға шығу жолдары бар.

204. Жөндеу алаңшалары механизмдер мен электр жабдықтауларына ыңғайлы да және қауіпсіз қол жеткізуді қамтамасыз етеді.

Жөндеу алаңшасының еденінен кранның төменгі бөліктеріне дейінгі ара қашықтық 1800 мм кем болған жағдайда жөндеу алаңшасына кіретін есік тиекпен және жөндеу учаскесінің бас троллейтті желілерінен кернеуді түсіретін автоматты бұғаттағышпен жабдықталады.

Стационарлы жөндеу алаңшалары қондырғыларының орнына жылжымалы алаңшаларды пайдалануға жол беріледі.

205. Кабинаның ішінен басқарылатын көпірлік крандар (бір арқалықтардан басқасы), бас тролейтті желілер мен тоқ қабылдауыштарға қызмет көрсету үшін, егер олар кран галереясының төсемінен төмен орнасса, кабиналармен (алаңшалармен) жабдықталады.

Бас троллейтті желілерге қызмет көрсету үшін көпірдің төсемінен кабинаға кіруге арналған люк оны тиекке жабуға арналған құрылғысы бар қақпақпен жабдықталады.

Бас троллейтті желілерге қызмет көрсетуге арналған кабина 100 мм биіктікке төменгі жағының толық тігісі бар биіктігі 1000 мм кем емес қанаттармен қоршалады.

206. Люктың жөнде алаңшасындағы галереясының төсемінде кіретін орынды орнатқанда оның көлемі 500х500 мм кем емес болы алынады; люк оңай және ыңғайлы ашылатын қақпамен жабдықталады.

Ашық күйіндегі люктың қақпасы мен төсемінің арасындағы бұрышы 75º аспайды.

207. Жер үстіндегі рельс жолдарымен қозғалатын жүк тасуға арналған электр қол арбаларының көпірлік, жылжымалы консольды кранды басқару кабинасына кіру үшін стационарлы сатысы бар отырғызу алаңшасы орналастырылады.

Отырғызу алаңшасының еденінен жабынның төменгі бөлшектеріне немесе құрылғының шығып тұрған бөлшектеріне дейінгі ара қашықтық 1800 кем емес. Отырғызу алаңшасының едені кабинаның тамбуры болған жағдайда кабина мен тамбур едендерімен бір деңгейде орналасады. Отырғызу алаңшасы мен кабина (тамбурдың) есігінің кіре берісіндегегі аралығы кранның отырғызу алаңшасының жанына тоқтағанда 60 мм кем емес және 150 мм аспайтын болады.

Отырғызу алаңшасын кабина еденінің деңгейінен төмен орналастыруға жол беріледі, бірақ отырғызу алаңшасын кабинаның еденімен бір деңгейде орналастырған, отырғызу алаңшасы ғимараттың шетінде орналасқанда және кабинаның кіре берісі мен отырғызу алаңшасы арасында белгіленген аралық сақталмаған жағдайларда (1800 мм) биіктігі бойынша габариті сақталмаса 250 мм аспайды. Отырғызу алаңшасын кран жолының соңында кабина еденінің деңгейінен төмен орналастырғанда кабина отырғызу алаңшасына түсуге жол беріледі, бірақ буферлері толық қысылғанда 400 мм аспайды. Сонымен қатар, отырғызу алаңшасымен кабинаның төменгі бөлігі арасындағы аралық (ұзындығы бойынша) 100-250 мм шегінде, кабина мен отырғызу алаңшасының қоршалуының арасында-400-450 мм, кабинаға кіретін жағынан-700-750 мм.

208. Көпір арқылы көпірлік кранды басқару кабинасына кіруге, кабинаға отыру тек құрылма немесе өндірістік себептер бойынша ғана мүмкін емес болған жағдайларда жол беріледі. Бұндай жағдайда кранға кіру орны 160-тармаққа сәйкес электр бұғаттаумен жабдықталған көпірдің қанаттарында есік арқылы, оған арнайы бөлінген жерде орналастырылады.

Магнитті крандарда басқару кабинасына көпір арқылы кіруге тек жүк тасушы электр магнитін қоректейтін троллейтті желілер қоршалған немесе жанасуға қол жетпейтін жерде орналасқанда және кранға кіру есігінің электр бұғаттаумен өшірілген жағдайлардан басқа жағдайларда жол берілмейді.

209. Галереяларды, алаңшаларды, өту жолдары мен сатыларды орнату осы талаптарды есепке алғанда жобалар бойынша орындалады.

210. Галереялардың, алаңшалардың және өту жолдардың төсемі өртке қарсы нормаларды қанағаттандырса, металдан немесе басқа да мықты материалдардан жасалады. Төсем галереяның немесе алаңшаның барлық ұзындықтың бойына төселеді. Металдан жасалған төсем аяқтың сырғанауына жол бермейтіндей болып орындалады (болатты бұдырлау, тесіктері бар қаңылтырлар және басқа пішіндер). Тесіктері бар төсемдерді қолданғанда тесік көлемдерінің біреуі 20 мм аспайды.

211. Троллейлер орналасқан немесе кіретін жерлерінің оқшаулануына қарамастан, кернеудегі оқшауланбаған желілер орындарында орнатылған галереялар, алаңшалар, өту жолдары мен сатылар троллейлерге немесе желілерге кездейсоқ тиіп кетуді болдырмайтын қоршаумен жабдықталады.

212. Жүк көтергіш машиналарында орналасқан алаңшалар мен жүк көтергіш машиналарға қызмет көрсетуге арналған галереялар, көпірлік типті крандардың соңғы аралықтары 100 мм кем емес және 500 мм биіктіктегі аралық байланысы мен төменгі жағын толық қоршау қондырғысы бар биіктігі 1000 мм қанаттармен қоршалады. Төменгі жағына қанаттар мен қоршаулар көпірлік типті крандардың қол арбаларының шет жақтарына орналастырылады, ал галерея болмаған жағдайда кранның көпірі бойына және қол арбаның бойлық жағынан орналастырылады.

Көпірлік немесе жылжымалы консолды кранның қол арбасында, осындай крандардың соңғы арқалығында қанаттардың биіктігін егер, ғимараттың габариттері биіктігі 1000 мм қанаттарды орнатуға мүмкіндік бермесе, 800 мм дейін төмендетуге жол беріледі.

Төсемінен 1000 мм асатын биіктікте орналасқан қанаттар немесе отырғызу алаңшасының бекіту құрылмалары бекітілетін отырғызу алаңшасындағы тіреуіштер кабинадан 400 мм кем жерге қалуда.

213. Еденнен алаңшалар мен галереяларға қол жеткізу үшін сатылардың кеңдігі 600 мм кем емес. Кранның өзінде орналасқан сатылардың ені биіктігі 1500 мм аспағанды есептемегенде 500 мм кем емес. Кранда орналасқан биіктігі 1500 мм кем сатылар, кабинадан көпірлік типті немесе жылжымалы консолды кранның галереясына шығуға арналған сатыларды енің 350 мм кем емес жасап орындауға жол беріледі.

214. Баспалдақтардың арасындағы алшақтық сатылы сатылар үшін- 300 мм, көлбеу сатылары үшін-250 мм және мұнаралы крандардың көлбеу сатылары үшін-200 мм. Баспалдақтың қадамы сатының бар ұзындығы бойынша сақталады. Тік сатылардың баспалдақтары кранның металдан жасалған құрылымдардан 150 мм кем емес алшақтыққа қалуда.

215. Кран жолдары бойымен өту үшін еденнен отырғызу, жөндеу алаңшалары мен галереяларына қол жеткізуге арналған сатылары, қозғалыстағы кран мен оның кабинасы сатылардағы адамдарды қысып қалу мүмкіндігін болдырмайтындай болып орнатылады.

Отырғызу алаңшалары көлбеу бұрышы көкжиекке қарай 60º аспайтын көлбеулермен орындалады.

216. Көлбеу сатылары екі жағынан биіктігі баспалдақтарға қатысты 1000 мм кем емес және сырғанау ықтималын болдыртпайтын ені 150 мм кем емес жалпақ металл сатылары бар қанаттармен жабдықталады.

217. Сатының негіздерінен 2500 мм биіктіктен бастап тік сатыларда доға түріндегі қоршаулар орнатылады. Доғалар бір-бірінен 800 мм аспайтын алшақтықта орналасады және өздерінің арасында үштен кем емес бойлық жолақтармен қосылады, сатыдан доғаға дейінгі алшақтық 700 мм кем емес және 350-400 мм радиосында 800 мм асады.

Егер саты қимасы 900х900 мм аспайтын тор бағандарының немесе диаметрі 1000 мм аспайтын түтік мұнараның ішінен өтсе, доғалар түріндегі қоршау қажет етілмейді. Люктарды үстіне тік сатыларды орнатуға жол берілмейді.

Сатылар 10 м биіктіктен асқанда әр 6-8 м сайын алаңшалар орналастырылады. Түтік мұнараның ішіне сатыларды орналастырғанда бұндай алаңшаларды орнатуға жол берілмейді.

219. Жүк көтергіш машиналар жүкті көтергенде, жүк арқандарының қисайған күйінде оны алдын ала тарту қажеттілігін алып тастауға және жол бойы кездесетін жабдықтардан, жүк қатарларынан, жылжымалы составтың борттарынан 500 мм кем емес жоғарырақ көтерілген жүктерді ауыстырып тұру мүмкіндігі болатындай болып орнатылады.

Еденнен немесе радио бойынша басқарылатын крандарды орнатқанда кранды басқаратын жұмысшыға арналған еркін өті жолы қарастырылады. Жүк электр магниті жүкті тартып алатын орган болып табылатын жүк көтергіш машиналарды өндірістік немесе басқа да үй жайларында орнатуға рұқсат берілмейді.

220. Люк арқылы қабысуларға жүктерді көтеруге және түсіруге арналған өндірістік үй жайлардың үстінен крандарды, жүк қол арбаларын және жылжымалы тальдарды орнатуға тек бір үй жайды екінші үй жайдың үстіне орналастырғанда ғана рұқсат беріледі.

Қабысулардағы люктің биіктігі 1000 мм кем емес тұрақты қоршауы, астынғы жағы 100 мм биіктікке тігілген, жарық беру сигнализация құрылғысы (жарық жазуы) бар, ол жүктің люк үстінде тұрғаны, сондай-ақ жүктің түсірілуі туралы ескертетіндей, ауыстырылатын жүктің астында адамдардың болуына жол берілмейтін жазуы бар.

Стационарлық тальдардың немесе қабысудағы люк арқылы жүктерді көтеруге арналған шығырлардың өндірістік үй жайларының үстіне құрылғы орнатуға жол берілмейді.

221. Жер үстіндегі рельс жолдарымен қозғалатын жүк көтергіш машиналарды орнату келесі талаптар сақталғанда жүргізіледі:

1) жүк көтергіш машинаның жоғарғы нүктесінен ғимараттың төбесіне дейінгі, оларға бекітілген шатыр тіреуіш фермалардың немесе заттардың төменгі белдеуінен басқа бір ярусқа жоғары жүк көтергіш машиналардың төменгі нүктелеріне дейін алшақтығы 100 мм кем емес;

2) тіреуіш кранның алаңшалары мен галереялардың төсемдерінен соңғы арқалықтар мен қол арбалардың төсемдерін есепке алмағанда, толық жабындыларға немесе шатырдың тігіндісіне дейін, оларға бекітілген шатыр тіреуіш фермалардың немесе заттардың төменгі белдеуіне дейін, бір ярусқа жоғары жұмыс істеп жатқан кранның төменгі нүктесіне дейінгі қашықтық 1800 мм кем емес;

3) кранның шетінің шығып тұрған бөлшектерінен ғимараттың бағандары мен қабырғаларына, өту галереяларының перилаларына дейінгі қашықтық 100 мм кем емес;

4) жүк көтергіш машинаның төменгі габаритті нүктесінен (жүкті тартып алатын органды есептемегенде), кран жұмыс істеп тұрған уақытта онда адамдардың болуы мүмкін цехтердің немесе алаңшалардың едендеріне дейінгі қашықтық (кранды жөндеуге арналған алаңшаларды есептемегенде) 2000 мм кем емес. Жүк көтергіш машинаның кабинасының төменгі габаритті нүктесі мен цехтың еденінің арасындағы қашықтық 2000 мм кем емес немесе (жобамен дәлелденген жағдайларда) 500-1000 мм дейінгі шектерде;

5) жүк көтергіш машинаның төменгі шығып тұрған бөлшектерінен (жүкті тартып алатын органды есептемегенде) оның жанында орналасқан жабдыққа дейінгі қашықтық 400 мм кем емес (жарықта);

6) басқару кабинасы мен ғимараттардың, бағандардың, қосалқы үй жайлары шатырларының және соларға қатысты кабина ауыстырылатын басқа да заттардың шығып тұрған бөлшектерінің қабырға, жабдықтау, құбыржолдарға дейін троллейлерге қызмет көрсетуге арналған кабиналардың қашықтығы 400 мм кем емес.

222. Жер үстіндегі рельс жолдарымен қозғалатын кранның шығып тұрған бөлшектері мен жерден немесе жұмыс алаңшалары деңгейінен 2000 мм дейінгі биіктікте орналасқан, құрылыстармен, жүк штабельдерінің және басқа да заттардың арасындағы көлденен қашықтық 700 мм кем емес, ал 2000 мм асатын биіктікте-400 мм кем емес. Қарсы салмақтың консолынан тігінен немесе мұнаралы кран консолының астында орналасқан қарсы салмақтан адамдар жиналуы мүмкін алаңшаларға дейінгі қашықтық 2000 мм кем емес.

223. Жүк көтергіш машинасын кранда істейтін жұмысшымен (оператормен) басқарылмағанда крандарды, автоматты және жартылай автоматты басқаруы бар аспа электр қол арбалары мен тальдарын орналастыру ғимараттардың, жабдықтаудың, жүк штабельдерін және басқа да заттардың элементтерін жүкпен тиіп кету мүмкіндігін жояды. Осындай машинаның жүру жолында; жүретін жол үстінде адамдар болмау керек; жүретін жол мен өту жерлерінде құлап жатқан жүкті ұстай алатын адамдарға арналған қорғайтын жабындылар (торлар және басқа да қорғау) орнатылады.

224. Құрылыс-монтажды жұмыстарын орындауға арналған крандарды орнату крандармен жұмыс істеуді ұйымдастыру жобасына сәйкес жүргізіледі.

Жобасыз жүк көтергіш машиналарды орнатуға жол берілмейді.

225. Электр өткізу қорғалатын әуе желілері аймағында рельс жолдарымен қозғалатын крандарды орнату желілердің иесімен келісіледі. Құрылыс-монтажды жұмыстарын орындау үшін осындай құрылғыға рұқсат беру жұмыстарды ұйымдастыру жобасымен бірге сақталады.

226. Жебелі өзі жүретін кранды орнату топырақтың категориясы мен сипатын ескере отырып, жоспарланған және дайындалған алаңшада жүргізіледі. Жаңа себілген, басылмаған топырақтың, олардың паспортында белгіленген еңісі асқан алаңша үстінде жұмыс істеуге арналған крандарды орнатуға жол берілмейді.

227. Жебелі өзі жүретін кранды орнату, жұмыс істегенде кранның кез келген күйінде бұрылу бөлшегі мен құрылыстар, қатар-қатар үйілген жүктердің және басқа заттардың арасында қашықтық 1000 мм кем болмайтындай болып жүргізілуі тиіс.

228. Жебелі өзі жүретін немесе темір жол кранын шығарылмалы тіреулерге орнату қажет болғанда, ол барлық кранда бар тіреулерге орнатылады. Тіреулердің астына инвентарлы төсемін төселеді.

229. Котлаванның (ордың) баурайының шетіне жебелі өзі жүретін кранды орнатуға 6-кестеде белгіленген қашықтықтарды сақтаған жағдайда ғана жол беріледі. Осы қашықтықтарды сақтауға мүмкіндік болмағанда, баурай жобаға сәйкес бекітіледі.

Рельс кран жолын жобасыз орнатуға жол берілмейді.

Пайдаланудағы кран жолына кранды орнатқанда соңғысы белгіленген нормаларға сәйкес сондай салмаққа жол берілетінің есеппен тексеріледі.

Темір жол кранының рельс жолы темір жолдарының жалпы міндеттеріне арналған талаптарына сәйкес орналастырылады және ұсталады.

231. Рельс кран жолының жобасында келесі мәліметтер бар:

1) рельстің түрлері;

2) түрі, қимасы мен шпалдарының ұзындығы;

3) шпалдарының арасындағы қашықтық;

4) рельстерді бір-бірімен және шпалдарға бекіту әдісі;

5) рельстер мен шпалдардың арасындағы төсемдердің болуы, төсемдердің құрылысы және оларды орнату әдісі;

6) рельстердің арасындағы саңылау;

7) материал және балласт қабаттарының көлемі;

8) жолдың қисық сызықты жерлерінде қисық сызықтың шекті радиусі ең кем;

9) жалпы бойлы еңістің, доңғалақтар астының серпімді отыруының ең төменгі шекті үлкендігі және жолдың кеңдігі мен рельс бүркеншіктері деңгейлерінің айырымына;

10) тұйық тіректердің құрылысы;

11) рельс жолын жерге қосу құрылғысы.

232. Кран жолдары (мұнаралы және темір жол крандарын қоспағанда) және көрсеткіш оғымен немесе бұрылма шеңберлерімен жабдықталған жүк таситын аспалы қол арбаларының жолдары, жүк көтергіш машинаның немесе оның қол арбасын бір жолдан екінші жолға қозғалуына арналған өту жолдары келесі талаптарды қанағаттандырады:

1) жүк көтергіш машинаның немесе оның арбасын бір жолдан екінші жолға өту орындарында оның бір қалыпты қозғалуы қамтамасыз етіледі;

2) кран жолының екі қабысқан рельстерінің, кран жолы рельсінің көрсеткіш оғының рельсімен немесе бұрылма шеңберінің жолымен тіркелуінің ағытылуын болдырмау үшін құлыпқа жабылмағанда жүк көтергіш машинаның немесе оның қол арбасының қозғалуын қоспағанда электр бұғаттауы бар қабысқан рельстерді жабатын құлыптар орнатылады; қол жетегі бар механизмдер үшін электр бұғаттауды механикалық бұғаттауға ауыстыруға жол беріледі;

3) жолдың ажыратылатын жерлері, көрсеткіш оқтардың және бұрылма шеңберлерінің рельстері жүк көтергіш машиналардың немесе оның қол арбасын рельс жолынан түсуін болдыртпайтын, автоматты әрекет ететін қақпалармен жабдықталады;

4) көрсеткіш оқты немесе бұрылма шеңберін ауыстыру жүк машинасын басқару кабинасынан немесе еденінен басқарылатын механизм арқылы жүргізіледі;

5) жүк көтергіш машинаның троллейтті желілер мен көрсеткіш оқтарды басқару механизмдеріне және бұғаттау қондырғыларының электр аппараттарына кернеу бір сөндіргіш арқылы жеткізіледі.

233. Тіркеу крандарының кран рельстері мен жүк көтергіш қол арбаларының рельстері олардың жүк көтергіш машиналардың қозғалуы мен жұмыс істегенде бүйірлік және бойлық ығысуын болдырмайтындай қылып бекітіледі. Рельстерді дәнекерлеу арқылы бекіткенде олардың жылу деформаиясының мүмкіндігін жоққа шығарады.

234. Авто машиналар мен авто тиеуіштердің тұрақты және мұнаралы кран жолдары арқылы өтуіне ерекше жағдайларда ғана жол беріледі, оларды айналып өту мүмкіндігі болмағанда.

235. Тұрақты, мұнаралы және порталды крандардың зауыт көлігінің рельс жолдары мен қиылысуына жобамен, қозғалмалы құрамы бар, жұмыс істеп тұрған крандардың соғылуының алдын алу жөніндегі іс-шаралар әзірленген дәлелді жағдайларда жол беріледі.

236. Сораптың көлеміне, рельс жолының тік бұрыштығы мен шектілігіне рұқсаттар, кран доңғалақтарының астында рельс жіптерінің серпімді отыруының жол берлетін үлкендігі жобалық құжаттамада келтірілген.

Жобалық құжаттамада мәліметтер болмаған жағдайда рұқсаттардың үлкендіктерін 4-қосымшаға сәйкес белгіленеді.

237. Рельс жолдарының жобасында жұмыс істемей тұрған кранның тұрағына арналған жер белгіленеді.

238. Үстіне кейінгі рельс жолдарын орнатуды есептемегенде, бұрынырақ салынған жер асты коммуникациялары болғанда, осы коммуникациялардың бұзылу мүмкіндігін болдырмау мақсатымен есеп жүргізіледі және қажет болған жағдайда олардың ара жабын жобасы әзірленеді.

239. Рельс жолының пайдалануға дайындығы жолды қабылдау-тапсыру актісімен дәлелденеді (6-қосымшаға сәйкес үлгі), оған рельс жолдарының көлденен және бойлық кескіндерін нивелирлеудің нәтижелері, сорап көлемінің тексерістері қоса беріледі.

240. Рельс жолы жағдайын тексеру және оның отыру кедергісін өлшеу жобаның нұсқауларына сәйкес жүргізіледі.

5-тарау. Кабелді типті крандар
241. Кабелді типті (тасымалдаушы арқандары бар) крандарға осы бөлімді есепке алғанда, 1-4 және 7-бөлімдерде баяндалған талаптар қолданылады.

242. Барлық негізгі және қосымша жүкемелерді (инерция, жел жүктемелерінің күштерін, қар салмағын, тіреуіштердің бірінен болған сым алшығының күштерін) есепке алумен кез келген бағытта жылжымалы шайқалмайтын крандар тіреуіштерінің орнықтылық коэффициенті олардың барынша жайсыз үйлесімінде 1,3-тен кем емес көрсеткішті құрайды.

Тасымалдаушы арқанға перпендикулярлы жазықтықтағы жанасатын тіреуіштердің орнықтылық коэффициенті 1,3-тен кем емес көрсеткішті құрайды.

243. Егер тіреуіштердің бірінің екіншісіне қатысты жобамен белгіленген көрсеткіштен, краншы кабинасында белгіленген үлкендік нұсқаушысындағы көрсеткіштен асып кеткен жағдайда кран жылжыту механизмдерін автоматты түрде тоқтататын құрылғымен жабдықталады.

244. Кран 25 %-дан аспайтын жүк көтергіштен асып кеткен жағдайда іске қосылатын жүк көтергіш шектегішімен жабдықталады. Жүк көтергіш шектегіші іске қосылғаннан кейін тек жүкті түсіруге ғана жол беріледі.

245. Жылжымалы тіреуіштері бар кран жел жылдамдығы паспортта көрсетілген көрсеткіштен асып түскен жағдайда дыбыстық дабыл беретін немометрмен жабдықталады.

246. Жылжымалы кран бір орында жұмыс істеген кезде қолмен жұмыс істейтін қармаумен бекітіледі. Жұмыс істеген кезде жиі жылжытуды қажет ететін крандар жұмыс аяқталған уақытта қармаулармен бекітумен қармауларды орнатпауға жол беріледі.

247. Краншы кабинасында ауқымның биіктігі мен бойы бойынша жүк қармауыш орган ережелерінің нұсқамалары сондай-ақ грейфердің ашық және жабық ережелерінің нұсқамалары орнатылады.

Бұл нұсқамалар біртіндеп жиналатын бұзылуларды алуға арналған шкаланы реттеуге мүмкіндік береді.

248. Көтергіш механизмі, грейферлік крандардың грейфер тұйықталу механизмі оларды автоматты түрде тоқтататын құрылғыларға (шеткі сөндіргіштерге) ие:

1) жүк қармағыш органның буферлер мен жүк арбасы арасындағы арақашықтық 1 метрге жетіп көтерілгенде;

2) барабанда үш орамнан астам арқан оралып іске қосылғанда.

249. Жүк арбасын жылжытудың механизмі оны тіреу алаңшасынан немесе көп деңгейлі арбадан 5 метрден астам арақашықтықта автоматты түрде тоқтататын құрылғымен (шеткі сөндіргішпен) жабдықталады. Жүк арбасының тіреуіш алаңшаларына немесе көп деңгейлі арбаға төмен жылдамдықпен жылжытуға жол беріледі.

250. Жүк арбасы келе жатқан арқаннан (арқандардан) жүру доңғалақтары сынғанда немесе орнынан шыққанда оның жерге құлауын болдырмауға ыңғайластырып орнатылады.

251. Жүк арбасы төменнен және жүк қармаушы орган (ілгек асрпасы мен грейфер блоктары) жоғарыдан ағаш немесе басқа да серпімді буферлерге ие, олар жүк қармағыш органды арбаның жабдығына сүйенуге мүмкіндік береді.

252. Жүк арбасын қозғалту механизмі 1,25-тен кем емес тежегіш қорының коэффициентін есепке алумен тежегіш садағы тін қамтамасыз етеді.

254. Жылжыту механизмінің арқан алып жүретін елгезері бар жүк арбасы үшін елгезер диаметрі арқанның 60 диаметрінен астам көрсеткішті құрайды. Арқан жылжытушы елгезері бар арқанның ілініс коэффициенті статикалық жүктемеге 1,5-тен кем емес, динамикалық жүктемесі 1,25-тен кем емес есебімен болады.

255. Кранның жүк арбасымен жүруге тек жөндеу жұмыстарын жүргізетін қызметшілерге ғана рұқсат беріледі. Жұмыс рұқсат-наряды бойынша жүргізіледі.

256. Крандардың машинаға арналған орынжай келесі талаптарға сәйкес болады:

1) орынжайдың биіктігі кранның негізгі жабдығының үстіне қажетті көтергіш құралдарын (крандарды, тальдарды) орналастырудың есебімен белгіленеді;

2) орынжайлардың қабырғаларынан жүк шығырларға дейінгі және жүк шығырлардың арасындағы ара қашықтық 800 мм кем емес; көпірлік кабельді крандар үшін қызмет көрсетуді талап ететін, жүк шығырлардың бөлшектеріне қауіпсіз жақындауды қамтамасыз ететін жағдайда орынжай қабырғалары мен жүк шығырларының арасындағы қашықтықты 200 мм дейін кішірейтуге жол беріледі;

3) орынжайдың есіктерінің көлемдері жабдықтаудың аса ірі бөлшектенбейтін элементтерінің қозғалуына мүмкіндік береді, есіктердің биіктігі 1800 мм кем емес.

257. Машина орынжайы, кранда жұмыс істейтін адамның кабинасы және кран мұнараларының бастиектері барлық пункттермен бір уақытта сөйлесуге мүмкіндік беретін телефон байланысымен жабдықталады.

258. Кранның машина орынжайында, басқару кабинасында және тіреулерде кранның жүк көтергіштігі, тіркеу нөмірі және келесі сынау жүргізу күні белгіленген маңдайшалар ілінеді.

259. Тасымалдаушы арқандар мен төстіктерді тексеру үшін кранның аралығында жүк қол арбалары алаңшалармен жабдықталады.

Екі аралық, ұзына бойлы байланыстарымен (шыбықтармен) және төменгі жағында биіктігі 100 мм тұтас тігісі бар, қанаттарының биіктігі 600 мм, ені 750 мм кем емес алаңшалар. Алаңшаға кіретін орындардың оны еркін ашуға жол бермейтін, тиегі бар мықты қоршаулары бар.

260. Кран тіреуіштеріне арқандарды тартуға, жабдыққа қызмет көрсетуге және жүк арбасына кіруге арналған алаңшалар орнатылады. Алаңшалардың ені 1000 мм, ал олардың қоршаулары осы Талаптарға сай.

261. Теңселетін тіреуіштері бар крандар теңселіп тұратын мұнараның қарсы салмағын отырғызу үшін алаңшалармен және монтаждық блоктармен жабдықталады. Алаңшалар қарсы келе жатқан арқандар алынған кезде тіреуіш салмағынан болатын жүктемеге арналып жасалған.

262. Қарсы келе жатқан арқандар жабық конструкциялы және бір кесектен жасалған. Монтаждық жұмыстарға арналған ілмек крандарда қарсы келе жатқан арқан ретінде ортасы металдан жасалған көп өрімді арқандар қолдануға болады.

263. Көтеретін және тартатын арқандар үшін ортасы талшықты материалдан жасалған екі еселеніп есілген арқандар қолданылсын.

Көтеретін арқандар үшін крест тәріздес есілген арқандар қолданылсын. Егер арқанның оралуы немесе полиспаст талшықтарының өрімі болмаса, бір жақты өрілген арқандар қолдануға болады.

Жүк арбасын жылжытудың тартатын арқандары, ұстаулар мен тіреулер үшін бір жақты есілген арқандар қолданылады.

264. Тіреулердегі қарсы келе жатқан арқандарды бекітуге арналған құрылғы топсалы, ол тартатын арқандарды реттеуге мүмкіндік береді. Бірнеше қарсы келе жатқан арқандарды қолдану кезінде арқандардың біркелкі тартылуы қамтамасыз етіледі.

265. Қарсы келе жатқан арқан өздігінен тежеуші сыналармен немесе балқытылған металдан жасалған өріммен жалғастырғышта бекітіледі.

Ауыстыратын аралықтары бар крандарда қарсы келе жатқан арқандарды қысқыштармен бекітуге жол беріледі; осы жағдайда жалпы арқанның үзіліс күш салуына тең күш жұмсауға шақталып есептеледі.

266. Жүк, тартатын, грейферлі (ұстайтын және түйісетін) арқандарға арналған бағытталатын блоктар мен барабанның диаметрі мына формула бойынша анықталады:

D>h x d

D-арқанның орташа сызығы бойынша өлшенетін барабанның, блоктың диаметрі, мм;

d-7-кесте бойынша анықталатын барабанның, блоктың диаметрі.

7-кесте
Z_p және һ минималды коэффициенттері

Арқанның арналуы	h	Zp
Тасымалдаушы	--	3,0
Көтергіш: ілгіш монтаждық ілгіш асқын жүктеу грейферді асқын жүктеу*	30 40 50 30 40 50 30 40 50	5,0 4,5 4,0 5,5 5,0 4,5 6,0 5,5 5,0
Тартатын: Жүк көтергіш қол арбасының қозғалуы Жетек төстіктерінің қозғалуы Кранның қозғалуы (тіреулер)	30 30 30	4,0 4,0 4,0
Жұмыстан тыс жайда желдің әсерінен кранды (тіреулерді) ұшып кетуден сақтау	30	2,5
Тасымалдаушы арқандарды зәкірлендірудің полиспасттарына арналған Жұдырықты төстіктердің іліп қоюға арналған Мачталар мен тіреулерді тартуға арналған Электр кабельдерді іліп қою үшін Монтаждық: Қолды жетекте Машиналы жетекте	30 30 30 30 12 20	6,0 3,0 3,0 3,0 4,0 4,0

Грейфердің массасы материалмен барлық арқандарға тегіс таралуы қабылданады.

267. Көтергіш, таратын арқандар, төстік арқандары және электр кабельдерді іліп қоюға арналған арқандар. Жеке жағдайларда арқандардың құрастыруға жол беріледі. Ұластырылған жерлердің ұзындығы арқанның диаметрінен 1000 кем емес мөлшерді құрайды.

268. Жабық құрылғының тасымалдаушы арқандарын, екі есе есілген қанаттарды 4-қосымшада көрсетілген белгілерге сәйкес ақаулайды.

Сыртқы қабатының екі ығысқан сым қатар үзілген жағдайда тасымалдаушы арқандар ауыстыруға жатады.

Тіреуі шайқалып тұрған кран жұмыс істеуін тоқтатқанда тасымалдаушы арқандардың тозғандығынан соңғысы монтаждық іргетасқа орнатылады.

269. Кранның статистикалық сынауы оның жүк көтергіштігін 25 % асыратын жүктемемен жүргізіледі. Сонымен қатар, жүк көтергіш қол арба аралықтың ортасына орнатылады, жүк 200-300 мм биіктікке көтеріледі және осындай күйде 30 минут сақталады. Содан кейін муфталарда тасымалдаушы арқандардың бекітілімдерінің және кранның жалпы жағдайының тексерісі жүргізіледі.

270. Кранның динамикалық сынауын жүргізгенде:

1) әр түрлі биіктіктерде тоқтап, жүкті қайтадан көтеру және түсіру;

2) аралықтың әр түрлі нүктелерінде тоқтап, жүгі бар жүк көтергіш қол арбасының қайтадан қозғалуы;

3) түрлі үлкендіктерге, түрлі бағыттарда кранның қайтадан қозғалуы;

4) жүк көтергіш қол арбаның бір мезгілде қозғалуымен жүкті қайтадан көтеру немесе түсіру.

271. ЖКМ паспортына:٭

1) металл құрылғыларын қабылдау актісі (шығарушы ұйымда және монтаждық алаңшада);

2) металл құрылғыларын сынау актісі, егер осындай сынау жобамен қарастырылғанда;

3) кран жолдарының жобасы;

4) инструменталды түрде тексерілген белгілері бар іргетастар мен кран жолдарын қабылдау актісі;

5) муфталардағы арқандарды бекіту актісі;

6) тасымалдаушы арқандардың отыруын өлшеу актісі;

7) тіреулерді созып ұзартуларындағы тартуды өлшеу актісі;

8) шайқалып тұрған тіреулердің жайларын тексеру актісі қоса беріледі.

Тасымалдаушы арқандардың отыруы аса көп жұмыс жүгі бар қол арба аралықтың ортасына орналасқанда өлшенеді. Отырудың шынайы үлкендігі жобалықтан белгіленген рұқсатты асыратын үлкендікке өзгеше. Шайқалып тұрған тіреулердің жайының жобалыққа сәйкестілігінің тексерісі бос қол арбасы шайқайтын, берік тіреулердің жанында орналасқанда жүргізіледі.

Кран жолдарын тексергенде, көлбеу кран жолдары үшін көлбеудің бұрышын, жолдардың тік сызықтығы мен көлдегенінен, бір тіреудің жолдарының арасындағы және қарама қарсы тіреу жолдарының арасындағы қашықтықты өлшейді.

Кран жолдарын, муфталардағы арқандардың бекітілгенің тексергенде және тіреулерді созып ұзартулардағы тартуды өлшеу, тасымалдаушы арқандардың отыруын және пайдалану үрдісінде шайқалып тұратын тіреулердің жайларының жобаға сәйкестілікке тексеріс кабельді кранның әр техникалық куәландыруда жүргізіледі.

_____________________

٭ - Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар Министрінің 22.09.2010 жылғы № 324 бұйрығына сәйкес өзгертілген.