Тақырып 13. Кеңес беру -МДМ-дегі ата-аналармен жұмыстың бір формасы ретінде.
Мақсаты: Отбасылық кеңес беру жайлы түсінік беру.
Жоспары:
1.Отбасылық кеңес беру.
2. Отбасылық кеңес берудің ұстанымдары мен ережелері
3.Отбасы қатынасына психотерапевтік коррекция
Отбасылық кеңес беру- отбасы терапиясының көп түрінің бірі, онда терапевтік қатысу шекарасы мен оны ажырататын белгілері бар. Отбасылық кеңес беру отбасы терапиясын өзара толықтыра отырып бірге дамыды. Отбасылық кеңес беруде басты мақсат, отбасы мүшелерінің мәселелерін зерттеу, өзара әрекеттерінің өзгеруіне және жеке тұлғалық жетілуге мүмкіндік туғызу болып табылады.Отбаасылық кеңес беру, отбасы терапиясынан қалай ерекшеленеді? Біріншіден отбасылық кеңес беру ауру тұжырымдамасын қабылдамайды. Екіншіден жағдайды талдауға және отбасын ролдік өзара әрекет тұрғысынан қарауды негіз етеді. Үшіншіден кеңес беру субьектінің жекелік ресурсын табуға көмек және жағдайды шешу мен шығу жолдарын сөз етеді. Отбасылық кеңес беруде теориялық тұжырым когнитивті-мінез-құлықтық терапиясы, рационалды-эмоциялық терапия және басқалар. Осыған байланысты әдістер мен тәсілдердің орны болып табылады.
2.Отбасылық кеңес берудің ұстанымдары мен ережелері төмендегідей бірлікте қарастырылады:
1.Кеңес берушінің клиентпен байланысқа түсе білуі. Оған жету отбасы мәселесін айтушы араында конструктивті ара қашықтық, қолайлы жағдайдағы қарым-қатынас, кеңес берушінің бет пішіні және тыныс алуы, оның сөйлеу құралдарын қолдана білуі, репрезентативті жүйеде үстем болған түрі, жолдары жатады.
2. Клиент мәселесі туралы ақпарат жинау мета-модельде (НЛБ) және терапевтік метафрада қолданылады. Осы мақсатқа жету үшін кеңес беруші нақтылау сұрақтарын қояды, ол : «Сіздің қандай нәтижеге жеткіңіз келеді?», «Сізге не керек?», «Сіз жағымды нәтижеге жету жолдарын көріп тұрсыз ба?»
3. Отбасылық кеңес берудің басты міндеті психотерапевтік келісім шартты талдау болып табылады. Бұл кезеңде кеңес беруші мен клиент арасында жауапкершілік бөлінеді, кім неге жауап береді. Мысалы кеңес беруші отбасылық кеңестің қауіпсіздігі мен мәселені шешу технологиясына жауап берсе, ал клиент өз белсенділігіне, өзінің ролдік мінез-құлқын өзгерту шынайылығына жауап беретін болады. Осы тұстар толық талқыланып болғаннан кейін, онда бір кездесудің ұзақтығы (3-6 сағат) және терапевтік кездесу кезеңдері ( алғашында аптасына бір мәрте, кейінен екі аптада бір мәрте кездесуді жоспарлау), сондай-ақ төлем ақы шарты, екі жақ келісімді орындамағандағы жазалау шаралары да қаралып өтеді.
4. Клиенттен мәселені нақтылау және жеке отбасы мүшелерінің әрқайсыларының ресурстарын анықтау. Оған төмендегідей сұрақтар қоюға болады. Бұрын бұл қиындықты қалай шешіп жүрдіңіз? Сізге не көмектесуші еді? «Сіз қандай жағдайда өзіңізді күшті сезінуші едіңіз? Онда күшіңізді қалай пайдаланып едіңіз?»
5.Кеңес беруді жүргізу. Бұл тұста клиентке кеңес берудің қауіпсіз, табысты аяқталатынына сенімін ұялату: « Сіздің өзгеремін деген ниетіңіз, бұрынғы тәжірибеңіз, белсенділігіңіз бен шынайылығыңыз сәйкестендіріле терапевт пен бірігіп әрекет етуіңіз, оның кәсіби сапасы және жұмыс тәжірибесі жұмыстың сәтті аяқталатынына кепіл бола алады». Кеңес беруде қалыптасқан мінез-құлықтың жағымды және жағымсыз жақтары талқыланып, мынадай сұрақтар арқылы «Сіздің пікіріңізше осы жағдайдың жағымсыз жақтары не болмақ? Осы жағдайдың жақсы жақтары не?» Бірге мінез-құлықтың жаңа үлгілері қарастырады. Кеңес беруші келесі сұрақтарды қояды: «Осы мәселені шешуге сіз тағы нені пайдаланбадым деп ойлайсыз? Сізге маңызды адамдар осындай жағдайда өзін қалай ұстар еді? Сіз де солай ұстай аласыз ба? немесе Сізге не кедергі келтіреді? Сіздің осындай әрекет етуіңізге не көмектеседі? Кеңесші визуализациялау тәсілін қолдана алады, клиент транста отырып, жағдайға жаңа бейне береді, оны кинестетикалық сезіммен шығарады.
6. «Экологиялық тексеру». Кеңесші отбасы мүшелеріне осындай жағдайда бес- он жыл өткеннен кейін болып тұрмын деп ойлаңыз, өз жағдайыңыз қалай?
7. Отбасылық кеңес беру аяқталар алдында кеңесші нәтижені «сақтандыру» жолына күш салады. Ол клиент мінез-құлықтың жаңа үлгісін меңгеруді, қажетті әрекетте көрсету жіне оларға сенімділік ұялату мен абйланыстыру керек. Ол кеңесшіден үйге тапсырма алу немесе бірнеше уақыт өткен соң алынған нәтиже бойынша талдау үшін қайта кеңес алуға шақыру.
8. Бөліну. Кейбір жағдайда бұл рәсім қажет. Мысалы: әдебиеттерде жазылғандай Джей Хэйли қалай «парадоксальды тапсырма» көмегімен нақты орындату қарама-қарсы нәтижеге әкелетін көрсетті. Жаңа ұйленген ерлі-зайыптылармен кеңес жүргізгенде өз сезімдерін шығаруда, күніне бір сағат «өз эмоционалды реттелуін» тексеру үшін ұрсуды ұсынған. Хейли осылай адам табиғатын ескере отырып, адам саналы түрде өзіне қиянат жасамайтынын байқаған. Ерлі-зайыптылар бұл тапсырманы басында орындап көріп, кейіннен тастап кеткен. Бір-бірін бағалауды меңгеріп, «кеңесшінің ақылсыздау» қызметінен бас тартқан. Осылай бөліну байқалады. Қазақстанда қазіргі таңда отбасылық кеңес беру кеңінен қажет етілуде. Отбасылық кеңес берушілер психологиялық орталықтарда, әлеуметтік қорғау жүйелерінде отбасы және баланы қорғау комитетінде және басқа мекемелерде өз қызметін көрсетуде.
3.Отбасы қатынасына психотерапевтік коррекция
Отбасы психотерапиясы психотерапевтің отбасын зерттеп, ондағы бұзылысты анықтап, отбасы мүшелерінің қажет еткен өмірлеріне өзгеріс орнатуда жеке әсер ету жолдарын ұйымдастырудан бастайды. Осы кезде мәселе мен міндеттер туындайды, оны шартты үш топқа бөле қарастырамыз:
1.Отбасы терапиясына деген дұрыс көз-қарасты отбасында қалыптастыру;
2.Терапия өткізудің жалпы сұрақтары;
3. Отбасы психотерапиясының әдістемелері.
Отбасы психотерапия процесіне жағымды қатынасты қалыптастыруда, отбасы мүшелеріне оның қатысушыларын ұйымдастыру, эмоционалды және интеллектуалды себебтерін анықтау. Сондықтан психотерапевт күшті және тұрақты мотивацияны психотерапияға қатысушыларында қалыптастыру. Алғашқы кездесу кейінгі кездесудің болуына ықпал етеді, сондай-ақ психотерапевт мәселенің күрделілік кезеңдерін аңғаратын болады, ал клиент отбасы психотерапиясы туралы көз-қарас алып, оны жалғастыру керек пе соны шешеді. Жалпы психотерапевтің алғашқы кездесудегі міндеті клиентке көмектесу, ол қысқа мерзім ішінде байыпты және ұзақ жұмыс жасауда өзіне белсенділік және жауапкершілік алуды психотерапияның жетістігі деп қарауды меңгерту. Сондықтан алғашқы кездесуге көп дайындықпен жоспар керек. Алдымен психотерапевт клиенттің мәселесімен танысып алып, оның отбасымен байланыстағы эмоционалды уайымын өзектілеп, клиентке қобалжудың жиынтығын көре білуге және күнделікті өмірде қолданатынына көз жеткізу. Психотерапевтің содан кейінгі міндеті –клиентте отбасылық психотерапияда кімде кім күмәнданса оның мәселесінің шешілу мүмкіндіктерін беретініне тоқталады. Психотерапевт клиент жағдайын психотерапияға қатысуға бұру және оған қатысты кедергі келтіретін мотивтермен жұмыс жасау, келешекті оның күрделілігі мен жемісті шешілетінін көре білу. Осы кездесудегі маңызды жайт психотерапевт әрекетіндегі мазмұнға клиенттің белсенді қызығушылығын ояту, келешекте клиент енжар түрде психотерапевтен көмек сұратудың алдын-алу. Осыған байланысты психотерапевт отбасы мәселесін белсенді шешу жолдарын қарастыруды ұсынады. Отбасы психотерапевті өз жұмысын ұйымдастыруда бірнеше түрде мәселені шешу жолдарын қарастырады:
-
Өзім жалғыз өткіземін бе, әлде ко терапевті шақырайын ба?
-
Психотерапияның қолайлы ұзақтығы қандай?
-
Отбасымен қайда жұмыс жасау бөлмеде ме, әлде олардың тұратын жерінде ме?
-
Сабақты отбасымен түгелдей өткізу ме, әлде алдымен жеке-жеке ме?
-
Кездесу жылдамдығы мен ұзақтығы қандай?
-
Қандай мәселеден бастау жекелік пе, әлде отбасылық пе?
-
Нақты жоспар түзу қажет пе, әлде дайындықсыз ба?
Отбасы психотерапиясын ұйымдастыру мен өткізу «ғылыми пікірмен» белектелінбей жүргізілуі керек. Оны ұйымдастыру отбасы ерекшелігіне байланысты. Отбасы психотерапевті тең деңгейде психотерапияның стилін қолдануға дайын болуы отбасына, оның жеке мүшелеріне байланысты болуы керек. Бір отбасымен авторитарлы стильде, ал екіншісімен директивті емес стилінде жұмыс жасау психотерапевтің жағдай бірігуіне байланысты.
Тақырып 14. Отбасында бала тәрбиелеуде кездеетін қателіктер
Мақсаты: Отбасында бала тәрбиелеуде кездеетін қателіктер жайлы түсінік беру.
Жоспары:
-
Ата-ана қатесінің түрлері
-
Қателіктерді жою жолдары
Ата-ана қатесін шартты түрде екі топқа бөлуге болады:
- баланың әрбір ісі мен қимылына сәйкес, ата-ананың нақтылы шара қолдана алмауы.
Бірде ғылыми қызметкер оқушылардың бір топ ата-аналарынан отбасы тәрбиесінде жиі кездесіп отыратын қателіктерді атап айтуларын өтінеді. Ата-аналар елуден аса қателіктерді айтады. Солардың ішінде елеусіз және үнемі кездесіп отыратыны мыналар:
-
баланың бір жасқа толғанға дейінгі өмірінде оған тұрақты көңіл аударылмауы;
-
балаға біркелкі және нақты талап қойылмауы;
-
баланы бет алды және естен тана жақсы көруі;
-
үйдегі барлық ересек жанұя мүшелерінің назары жалғыз балада болады;
-
ата-аналар өздерінің балалық шағында бастарынан ауыр тұрмыс халін кешірген, сондықтан да олар баласының жеңіл-желпі тіршілік етуі тиіс деп санайды.
-
Балаға ата-ана тарапынан тиісті талап-тілектер қойылмаған;
-
Науқас болғандықтан баланы аяп, оның денсаулығын бұзып алмауы үшін, оған қажет талаптар қойып отыруды орынды деп санамайды;
-
Ата-аналар басты күшті отбасын материалдық қажеттіліктермен қамтамасыз етуге жұмсап, бала тәрбиелеуді екінші кезектегі іс санаған;
-
Отбасы тәрбиесінің мақсаты, міндеті, әдіс-тәсілі жетілмеген;
-
Бала үйдегі жақсы жағдайға дандайсыған;
-
Бала тәрбиесіндегі қайшылықтар: шектен тыс босаңсыту, өз бетімен жіберу немесе қорқыту, аса қатаң, орынсыз жазалау;
-
Шектен тыс қатаңдық (ата-ананың дөрекі билігі, ұрып-соғып жазалауы, өктем қылықтары);
-
Ата-аналардың балаларды сүйкімді және жағымсыз деп бөлуі.
Бұл жерде осы айтылған қателіктердің балаға қалай әсер ететініне, яғни тек екеуіне ғана талдау жасап көрейік. Мысалы: отбасы тәрбиесіндегі елеулі кемшілік: ата-аналардың тәрбие істерінің мақсат-мүддесін, оның түрлері мен әдіс-тәсілдерін жете түсінбеуі балаға кері ықпал етеді. Өкінішке орай, жанұядағы мұндай қателіктердің орын алуы баланың оқудағы жетістіктеріне ғана емес, сондай-ақ, басқа да сапаларына, соның ішінде оқушылардың қоғамдық белсенділігіне теріс әсер етеді.
Келесі: баланы тәрбиелеуде бірыңғай талап пен айқын бағыттың болмауы да елеулі қателік болып табылады. Ата-аналардың 25% бұл қателердің өз жанұяларында күшті және орта дәрежеде екенін айтады. Негізінен, үлгерімі жақсы оқушылардың 61% ата-аналары бірыңғай талап қоятын, оны күнделікті іс жүзіне асыруға ұмтылатын отбасынан, ал үлгерімі төмен оқушылар балаларға бірыңғай талап қоюда өзара келісімі жоқ ата-аналар жанұясынан.
Тақырып 15. Ата –аналар белсенділіктері және қоғамдық ұйымдарымен өзара әрекет етуі
Мақсаты: Ата –аналар белсенділіктері және қоғамдық ұйымдарымен өзара әрекет етуі жайлы түсінік беру.
Жоспары:
1.Ата аналар университеті
2. Ата аналар мектебі
3. Ақсақалдар кеңесі
1. Ата-аналар университеті.
Ережесі:
• Әр оқушының жеке ерекшеліктерін ескеріп, оларды жеке тұлға ретінде қалыптастыруғаа көмектесі, оқушылардың деке басын сыйлауға үйрету, дөрекілікке жол бермеу
• Оқушылардың жанұяларымен, ата-аналарымен тығыз байланысты болу, мәдениетті сыпайы қарым қатынас орнатуға оқушыны, ата-ананы жеке тұлға ретінде құрметтеуге үйрету
• Мектеп мүлкін сақтауға атсалысу
• мұғалімдер мен ата-аналар арасындағы тығыз байланысты орнатуға ықпал ету
• мүмкіндік болған жағдайда оқушының, ата-ананың талап-тілектерімен санасу
• Мектептегі түрлі іс-шараларға көмектесу
• Сыныптан тыс іс-шараларға өз пікірін білдіру
• материалдық техникалық базаны көтеруге көмек көрсету
• бақылаушылық қызмет
• бала тәрбиесіне ата-аналарды белсенді қатыстыру
2. Жас ата-аналар мектебі
Ережесі:
• Балаларды жақсы қасиеттерге баулу, үлкендерді сыйлауға, қамқор болуға үйрету
• оқушыларды имандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу
• адам бойындағы ұнамды, ұнамсыз қасиеттерді айыра отырып, оқушылардың әдеп әліппесін бойына дарытуға ықпал жасау
• әдеп-ғұрыпы сақатайтын, дәстүрді жалғастыру мен қайырымды ұрпақ тәрбиелеу
• ата-бабаларымыздың бізге жеткен көптеген ұлағатты ғибрат аларлық тамаша тәлім-тәрбиесін жас ұрпаққа ұғындыру
• тәрбие саласына байланысты ата-аналардың сұранысы бойынша түрлі семинарлар, тренингтер өткізу
• халқымыздың әдет-ғұрпын сақтау, жалғастыру мақсатында ата-аналармен түрлі іс-шаралар өткізуге көмектесі
• бала тәрбиесіне байланысты түрлі сұрақтар бойынша мұғалімдер және психолога, әлеуметтік педагогтан кеңестер алу
• отбасында және мектептегі баланың мәдениетті жүріс-тұрысын тәрбиелеу әдістерін педагогтармен бірлесе отырып талқылау
• отбасының бала тәрбиелеудегі рөлі бойынша тақырыптық жиындар
• ата-аналары педагогикалық-психологиялық білім, біліктер мен қаруландыру
3. Ақсақалдар кеңесі
Ережесі:
• аталардан қалған ұлағатты,ғибрат аларлақы сөздерді балаларға ұғындыру, сол сөздерді өнеге алуға баулу
• жан-жақты дамыған тұлға тәрбиелеуге ата-анаға сынып жетекшісіне көмек беру
• өз елінің патриотын тәрбиелеу
• ата-тегін білуге үйрету
• ата-баба дәстүрін жалғастыру
• оқушыларды мемлекетіміздің достық пен бейбітшілік қарым-қатынасы мен тарихын білуге тәрбиелеу
• оқушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынасты реттеуге ықпал ету
• мұғалім мен ата-ана арасындағы үйлесімді иығыз байланысты орнатуға ақыл кеңестер беру.
Отбасы мен мектеп арасындағы ынтмақтастыққа келесі тірек сызба бойынша ұйымдастыруға болады:
Отбасы – адам тәрбиесі үшін ең жақын әлеуметтік орта. Отбасы белгілі дәстүрлердің жағымды өнегелердің, мұралар мен салт-дәстүрлердің сақтаушысы. Отбасында бала алғаш рет өмірмен, қоршаған ортамен танысып, мінез-құлық нормаларын игереду. Отбасы баланың азамат болып өсуінің негізі болып табылады. Отбасының басты қызметі – бала тәрбиелеу. Отбасы тәрбиесі – бұл жалпы тәрбиенің ең басты бөлігі.
Мектеп қызметі қазіргі заман талабына сай толық өзін-өзі дамытатын тұлға қалыптастыру үшін тұлғаға бағдарланған болуы тиіс. Демек, оқушыны өзін-өзі дамытатын мәдениет адамы ретінде қарастыратын балаға деген құндылық қатынас орнату керек. Оқушы өзін басқалардың арасынан шығарып, бөлек қарамайынша, өз өмірінің мағынасын, өзін-өзі жете түсінбейінше, толыққанды білім алып, дамуы мүмкін емес.
Өсіп келе жатқан ұрпаққа бұл мәселеде көмектесу, оған қолайлы жағдай туғызып, қолдау көрсету педагог пен ата-ананың басты міндеті болуы тиіс. Балаға қолдау көрсету, біріншіден, оның рухани адамгершілігін, өзін-өзі дамытуын, оның денсаулығы мен, оқуымен, жеке бас ерекшелігімен байланысты мәселелерді шешуді қамтамасыз ету, екіншіден, балалардың дамуы және өзін өзі бамытуы үшін қолайлы жағдай туғызу , қауіпсіз орта құруды білдіреді.
Отбасы – салыстырмалы түрде тәрбиенің тұйық институты, ата-аналардың тәрбиелік күш құаты мен мүмкіндігінің әр түрлі деңгейде болатынын ескеру қажет. Сондықтан ата-аналармен жұмыста мектеп түрлі амалдар мен әдістерді саралап қолдану керек.
Практикалық (семинар) сабақтарды өткізуге арналған әдістемелік нұсқаулар.
Практикалық сабақ №1
Тақырыбы: Педагогикалық ұжымның тиімді жұмыс жасауының бір жағдайы ретінде отбасы мен мектепке дейінгі мекемелердің өзара әрекеттесуі
Мақсаты: Педагогикалық ұжымның тиімді жұмыс жасауының бір жағдайы ретінде отбасы мен мектепке дейінгі мекемелердің өзара әрекеттесуі.жайлы түсінік беру.
Жоспары:
1.Педагогикалық ұжымның тиімді жұмыс жасауының бір жағдайы ретінде отбасы мен мектепке дейінгі мекемелердің өзара әрекеттесуі
2.МДМ мен отбасының өзара әрекетіне қазіргі заманғы қатынасы.
Әдебиеттер:
1. Арнаутова Е. Самоанализ опыта общения с родителями. // Дошкольное воспитание. 2002. №4. С.47-56.
2. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
3. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
Семинар №2
Тақырыбы: МДМ-дегі атаналармен жұмыс жасауды ұйымдастыру
Мақсаты: Отбасыға система ретінде мінездеме беру.ата-аналармен жұмыс жасаудың белсенді формаларының ерекшеліктерін ашу, ата-аналармен жақсы қарым-қатынас орнатудың техникаларымен таныстыру.
Жоспары:
1. Отбасы система ретінде. Отбасылар мнен ата-аналар классификациясы.
2. Педагогтар мен ата-аналардың өзара әрекеттесу формалары.
3. Ата-аналармен жағымды қарым-қатынас орнату техникасы.
4. Ата-аналармен жұмыстың белсенді әдістері.
Тақырыпты ашу барысында келесі маңызды сәттерді айтып өткен жөн:
Ата-аналардың типтерін белгілеу.
Ата-аналар білім беру мекемелеріне және тәрбиешілерге де әртүрлі көзқараспен қарайды. Жағымды бағытталғандар. Олар объективті бағалауға түсінушілікпен қарауға тырысады, әртүрлі көзқарастарды қабылдайды, кейбір нәрселерді білмейтіндігін мойындайды. Жақтаушылар. Педагогқа көмектесу олардың басты мақсаттары болып табылады. Педагогтың пікірі олар үшін әрқашан да маңызды. Манипуляторлар. Олар көп. Олар айналасындағылардың күшті әрі әлсіз жақтарын зерттей отыра басқаруға тырысады,адамдардың әлсіз жақтарына әдейі әсер етеді,олар өздеріне керек мәселені шешу үшін солай етеді. Шығармашылдар. Импровизациялық ойындарға бейім, көбінесе ережелерге сай емес, өз әсерлеріне сүйенеді. Немқұрайлы қарайтындар. Табиғатынан скептиктер, олар ешкімді ешқайда бағыттамайды. Деструктивтілер. Оларға теріс мінездер, жанжалдылық тән.
Контакт орнату тәсілдері:дауыс тембрі, интонация, сөлесіп тұрғандар арсындағы кеңістік, демалу жиілігі, ым-ишаралар, киім, бет әлпет, көзбен контакт орнату.
Әдебиеттер:
1. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004, стр. 42-45.
2.Психолого-педагогическое консультирование родителей в дошкольном образовательном учреждении /Методическое пособие/. сост. Тирская И. А.
3. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005, стр.79-80.
4. Арнаутова Е. Методы обогащения воспитательного опыта родителей. Ж. «Дошкольное воспитание» №9, 2002г.
Практикалық сабақ №3
Тақырыбы: МДМ мен отбасының өзара әрекетіне қазіргі заманғы қатынасы.
Мақсаты: МДМ мен отбасының өзара әрекетіне қазіргі заманғы қатынасы.жайлы түсінік беру.
Жоспары:
-
МДМ мен отбасының өзара әрекетіне әсер ететін факторлар
-
МДМ мен отбасының өзара әрекетіне қазіргі заманғы қатынасы.
Әдебиеттер:
1. Арнаутова Е. Самоанализ опыта общения с родителями. // Дошкольное воспитание. 2002. №4. С.47-56.
2. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
3. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
Семинар №4
Тақырыбы: Отбасы мен МДМ-ң жұмыс істеу формалары
Мақсаты: Ата-аналармен жұмыстың әртүрлі формалары туралы ұғым қалыптастыру. Оларды ұйымдастырудың ерекшеліктерін ашу.
Жоспар:
-
Ата-аналармен жұмыс формаларының классификациясы.
-
Жұмыстың ұжымдық формалары.
-
Жұмыстың жеке-дара формалары.
-
Жұмыстың көрнекілік формалары.
-
Тақырыпты ашу барысында келесі маңызды сәттерді айтып өткен жөн:
Баланың отбасына бару оны зерттеуге, баламен, оның ата-анасымен контакт орнатуға, тәрбиелеу жағдайын көруге көп мүмкіндік береді.
Ашық есік күні, өте кең таралған жұмыс формасы, ата-аналарды МДМ-мен, оның ішкі ережелерімен, дәстүрлерімен, оқыту-тәрбиелеу жұмысының ерекшелігімен таныстыруға, оған қатыстыруға мүмкіндік береді. МДМ-ге, баласы тәрбиеленіп жатқан тобына экскурсия түрінде өтеді.
Әңгімелесулер жеке-дара да, топтық түрде де өткізіледі. Екеуінде де бір мақсат көзделеді: нені білу керек, қалай көмектесу керек. Әңгімелесу тақырыбы маңызды болып, әңгімелесушіні өз пікірін айтатындай болу керек..
Консультациялар. Әдетте жеке-дара немесе топтың жартысының ата-анасына арналған консультациялар системасы жасалады.Әсіресе жас ата-аналар балаларды тәрбиелеуде жаңа іс-тәжірибелік дағдыларды үйренуді қажет етеді. Оларды мақсатты түрде семинар-практикумдарға шақырады. Бұл жұмыс формасы ата-аналарға оқытудың әдістері мен тәсілдерін үйретуге мүмкіндік береді: кітапты қалай оқу керек, иллюстрацияларды қарастыру, оқылғанды әңгімелеп беру, баланың қолын жазуға жаттықтыру т.б.
Ата-аналар жиналысы. Топтық және жалпы түрлері өткізіледі.Жалпы жиналыстар жылына 2-3 рет өткізіледі. Ол жиналыста жаңа оқу жылының міндеттері, оқыту жұмысының қорытындылары т.б. туралы айтылады. Жалпы жиналысқа дәрігерлерді, заңгерді, балалр жазушысын шақыруға болады.Ата-аналарды да сөйлетуге болады.
Топтық жиналыстар 2-3 айда бір рет өткізіледі.
Ата-аналар конференциясы. Конференцияның басты мақсаты – отбасы тәрбиесінің тәжірибесімен бөлісу. Конференцияғабалардың жұмыстарының, педагогикалық әдебиеттердің, МДМ-ң жұмысын көрсететін көрмесі дайындалады
Отбасылық клубтар. Ата-аналар жиналысына қарағанда клуб ата-аналардың өз еркімен, қызығушылығымен келулерін Ата-аналардың уақыттарының тығыздығын ескекре отырып, «Ата-ана поштасы»; «Сенім телефоны» атты ата-анамен қатынас орнатуға мүмкіндік беретін дәстүрлі емес формаларды айтуға болады. Отбасымен өзара әрекеттесудің дәстүрлі емес формасы ретінде ойындар кітапханасы қарастырылады.
1.Зверева О.Л., Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. М., 2005. Стр.7-21.
2. Глебова С.В. Детский сад – семья: аспекты взаимодействия. – Воронеж, 2005
2. Зверева О.Л. Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. – М., 2005
3. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
4. Белая К.Ю. Методическая работа в ДОУ. – М., 2006
5. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
6. Микляева Н.В. Создание условий эффективного взаимодействия с семьей. М.,2006
7. Фалькович Т.А., Толстоухова Н.С., Обухова Л.А. Нетрадиционные формы работы с родителями. – М., 2005
Практикалық сабақ 5
Тақырып: Баланың дамуы туралы МДМ-ң және отбасының функционалдық өзара әрекеттесу моделі
Мақсаты: Баланың дамуы туралы МДМ-ң және отбасының функционалдық өзара әрекеттесу моделі жайлы мағлұмат беру
Жоспары:
-
Отбасының функционалдық өзара әрекеттесу моделі
-
Бала дамуында отбасының алатын орны
Әдебиеттер :
1. Фридман Л.М. Пушкина Т. А. КаплуновичИ.Я.Изучение личности учащегося и ученических коллективов.- М., 1988., стр. 15-17.
2.Психолого-педагогическое консультирование родителей в дошкольном образовательном учреждении /Методическое пособие/. сост. Тирская И. А.
Практикалық сабақ №6
Тақырыбы: МДМ-гі ата-аналар жиналысы.
Мақсаты: МДМ-гі ата-аналар жиналысы жайлы түсінік беру.
Жоспары:
-
МДМ-гі ата-аналар жиналысы
-
МДМ-гі ата-аналар жиналысының өту формалары
Әдебиеттер:
1. Арнаутова Е. Самоанализ опыта общения с родителями. // Дошкольное воспитание. 2002. №4. С.47-56.
2. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
3. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
Практикалық сабақ 7
Тақырып: Ата-аналармен жұмыстағы диагностикалық әдістер.
Мақсаты: Ата-аналармен диагностикалық жұмыстардың мазмұны мен бағыттары туралы ұғым қалыптастыру. Ата-аналармен жұмыста анкетаны қолдану туралы ұғым қалыптастыру.
Жоспары:
1. Ата-аналарды анкетілеу. Анкеталарды жасаудың әдістемесі.
2. ата-аналармен жұмыстағы тесттер мен сұрақ-жауаптар.
3. анкеталарды жасауға арналған жаттығулар.
4. анкеталардың анализі мен бағасы.
Әдебиеттер :
1. Фридман Л.М. Пушкина Т. А. КаплуновичИ.Я.Изучение личности учащегося и ученических коллективов.- М., 1988., стр. 15-17.
2.Психолого-педагогическое консультирование родителей в дошкольном образовательном учреждении /Методическое пособие/. сост. Тирская И. А.
Практикалық сабақ №8
Тақырыбы: Ата-аналармен қарым-қатынасқа түсу дағдыларын қалыптастыру.
Мақсаты: ата-аналармен дұрыс контакт орнату туралы ұғым қалыптастыру.
Жоспары:
-
Қарым-қатынас психологиясы тұрғысындағы білімдерін өз бетімен тексеруге арналаған жаттығу.
-
Эмоционалдық өзін-өзі көрсетуге арналған жаттығулар, қарым-қатынастың вербальды емес әдістері, диалогтік сөйлесудің тәсілдерін дамыту.
-
«Педагогикалық жағдаяттардың конкурсы» атты рөлдік ойын
-
«Ата-аналар үшін маңызды қандай кездесу тақырыбы бар» қызметтік ойыны.
Әдебиеттер:
1. Арнаутова Е. Самоанализ опыта общения с родителями. // Дошкольное воспитание. 2002. №4. С.47-56.
2. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
3. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
Практикалық сабақ №9
Тақырыбы: Отбасы дағдарысы
Мақсаты: Отбасы дағдарысы жайлы мағлұмат беру.
Жоспары:
-
Отбасы дағдарысы жайлы түсінік
-
Дағдарыстан шығу жолы
Әдебиеттер:
1.Зверева О.Л., Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. М., 2005. Стр.7-21.
2. Глебова С.В. Детский сад – семья: аспекты взаимодействия. – Воронеж, 2005
2. Зверева О.Л. Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. – М., 2005
3. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
4. Белая К.Ю. Методическая работа в ДОУ. – М., 2006
5. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
6. Микляева Н.В. Создание условий эффективного взаимодействия с семьей. М.,2006
7.Фалькович Т.А., Толстоухова Н.С., Обухова Л.А. Нетрадиционные формы работы с родителями. – М., 2005
Практикалық сабақ №10
Тақырыбы: Ата-аналарды психологиялық-педагогикалық сауаттандырудың интерактивті әдістері.
Мақсаты: Ата-аналарды психологиялық-педагогикалық сауаттандырудың интерактивті әдістері жайлы түсінік беру
Жоспары:
-
Интерактивті әдістер жайлы түсінік беру
-
Ата аналармен жұмыс жүргізуде интерактивті әдістерді қолдану
Жоспарларды түзету және өзара қорытындылау.
Әдебиеттер:
1.Зверева О.Л., Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. М., 2005. Стр.7-21.
2. Глебова С.В. Детский сад – семья: аспекты взаимодействия. – Воронеж, 2005
2. Зверева О.Л. Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. – М., 2005
3. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
4. Белая К.Ю. Методическая работа в ДОУ. – М., 2006
5. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
6. Микляева Н.В. Создание условий эффективного взаимодействия с семьей. М.,2006
7.Фалькович Т.А., Толстоухова Н.С., Обухова Л.А. Нетрадиционные формы работы с родителями. – М., 2005
Практикалық сабақ №11
Тақырыбы: МДМ мен ата-аналар арасындағы қарым-қатынастағы қиындықтар
Мақсаты: Ата-аналармен жұмыс істеуде кездесетін қиындықтармен таныстыру.
Жоспары:
1.Ата-аналармен жұмыс істеуде кездесетін қиындықтар
2.Жоспарларды түзету және өзара қорытындылау.
Әдебиеттер:
1.Зверева О.Л., Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. М., 2005. Стр.7-21.
2. Глебова С.В. Детский сад – семья: аспекты взаимодействия. – Воронеж, 2005
2. Зверева О.Л. Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. – М., 2005
3. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
4. Белая К.Ю. Методическая работа в ДОУ. – М., 2006
5. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
6. Микляева Н.В. Создание условий эффективного взаимодействия с семьей. М.,2006
7.Фалькович Т.А., Толстоухова Н.С., Обухова Л.А. Нетрадиционные формы работы с родителями. – М., 2005
Практикалық сабақ №12
Тақырыбы: Отбасымен жұмыс жүргізу кезеңдері
Мақсаты: Ата-аналармен жұмыс істеудің кезеңдері туралы ұғым қалыптастыру.
Жоспары:
1.Ата-аналармен жұмыс істеу кезеңдері
2.Жұмыс кезеңінің басталуы
Әдебиеттер:
1.Зверева О.Л., Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. М., 2005. Стр.7-21.
2. Глебова С.В. Детский сад – семья: аспекты взаимодействия. – Воронеж, 2005
2. Зверева О.Л. Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. – М., 2005
3. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
4. Белая К.Ю. Методическая работа в ДОУ. – М., 2006
5. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
6. Микляева Н.В. Создание условий эффективного взаимодействия с семьей. М.,2006
7.Фалькович Т.А., Толстоухова Н.С., Обухова Л.А. Нетрадиционные формы работы с родителями. – М., 2005
Практикалық сабақ №13
Тақырыбы: Кеңес беру - МДМ-дағы ата-аналармен жұмыстың бір формасы ретінде.
Мақсаты: ата-аналар үшін жазба консультациялар мен буклеттерді дайындау дағдыларын қалыптастыру.
Жоспары:
1.жазба консультацияның презентациясы.
2. ата-аналарға арналған буклеттің презентациясы
Әдебиеттер:
-
Глебова С.В. Детский сад – семья: аспекты взаимодействия. – Воронеж, 2005
-
Зверева О.Л. Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. – М., 2005
-
Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
-
Белая К.Ю. Методическая работа в ДОУ. – М., 2006
-
Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
-
Микляева Н.В. Создание условий эффективного взаимодействия с семьей. М.,2006
Практикалық сабақ №14
Тақырыбы: Отбасында бала тәрбиелеуде кездесетін қателіктер
Мақсаты: Ата-аналармен жұмыс істеуде кездесетін қателіктермен жұмыс жасау ерекшеліктерімен таныстыру.
Жоспары:
-
Ата-аналармен жұмыс жоспар үлгісін құру
-
Жоспарларды түзету және өзара қорытындылау.
Әдебиеттер:
1.Зверева О.Л., Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. М., 2005. Стр.7-21.
2. Глебова С.В. Детский сад – семья: аспекты взаимодействия. – Воронеж, 2005
2. Зверева О.Л. Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. – М., 2005
3. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
4. Белая К.Ю. Методическая работа в ДОУ. – М., 2006
5. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
6. Микляева Н.В. Создание условий эффективного взаимодействия с семьей. М.,2006
7.Фалькович Т.А., Толстоухова Н.С., Обухова Л.А. Нетрадиционные формы работы с родителями. – М., 2005
Практикалық сабақ №15
Тақырыбы: Ата–аналар белсенділіктері және қоғамдық ұйымдарымен өзара әрекет етуі
Мақсаты: Ата-аналармен жұмыс істеуді жоспарлаудың әртүрлі формалары туралы ұғым қалыптастыру. Перспективті жоспарларды жазуға жаттықтыру.
Жоспары:
1.Ата-аналар мектебі
2.Ақсақалдар кеңесі
Әдебиеттер:
1.Зверева О.Л., Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. М., 2005. Стр.7-21.
2. Глебова С.В. Детский сад – семья: аспекты взаимодействия. – Воронеж, 2005
2. Зверева О.Л. Кротова Т.В. Общение педагога с родителями в ДОУ. – М., 2005
3. Козлова А.В., Дешеулина Р.П. Работа ДОУ с семьей. – М., 2004
4. Белая К.Ю. Методическая работа в ДОУ. – М., 2006
5. Давыдова О.И., Богославец Л.Г., Майер А.А. Работа с родителями в ДОУ. – М., 2005
6. Микляева Н.В. Создание условий эффективного взаимодействия с семьей. М.,2006
7.Фалькович Т.А., Толстоухова Н.С., Обухова Л.А. Нетрадиционные формы работы с родителями. – М., 2005
Бөлім 5. Студенттің оқытушымен орындалатын өздік жұмысына жалпы әдістемелік нұсқаулар.
СӨЖ тапсырмаларының кестесі.
№
|
Тапсырма мазмұны
|
Формасы
|
Өтілу мерзімі
|
Ұпай саны
|
1.
|
Педагогикалық ұжымның тиімді жұмыс жасауының бір жағдайы ретінде отбасы мен мектепке дейінгі мекемелердің өзара әрекеттесуі.
|
Баяндама
|
1 апта
|
3
|
2.
|
МДМ-де ата-анамен жұмысты ұйымдастыру.
|
Конспект
|
2 апта
|
3
|
3.
|
МДМ мен отбасының өзара әрекетіне қазіргі заманғы қатынасы.
|
Реферат
|
3 апта
|
3
|
4.
|
МДМ-дегі ата-анамен жұмыстың формалары.
|
Баяндама
|
4 апта
|
3
|
5.
|
Баланың дамуы туралы МДМ-ң және отбасының функционалдық өзара әрекеттесу моделі.
|
Бақылау сұрақтары
|
5 апта
|
3
|
6.
|
МДМ-гі ата-аналар жиналысы.
|
Конспект
|
6 апта
|
3
|
7.
|
Ата-аналармен жұмыстағы диагностикалық әдістер.
|
Конспект
|
7 апта
|
3
|
8
|
Ата-аналармен қарым-қатынастың дағдыларын қалыптастыру.
|
Ұжымдық шығармашы-лық сабақ
|
8 апта
|
3
|
9
|
Отбасы дағдарысы
|
Бақылау сұрақтары
|
9 апта
|
3
|
10
|
Ата-аналарды психологиялық-педагогикалық сауаттандырудың интерактивті әдістері.
|
Баяндама
|
10 апта
|
3
|
11
|
МДМ мен ата-аналар арасындағы қарым-қатынастағы қиындықтар
|
Ұжымдық шығармашы-лық сабақ
|
11 апта
|
3
|
12
|
Отбасымен жұмыс жүргізу кезеңдері
|
Семинар шоу
|
12 апта
|
3
|
13
|
Кеңес беру -МДМ-дегі ата-аналармен жұмыстың бір формасы ретінде.
|
реферат
|
13 апта
|
3
|
14
|
Отбасында бала тәрбиелеуде кездесетін қателіктер
|
конспект
|
14 апта
|
3
|
15
|
Ата–аналар белсенділіктері және қоғамдық ұйымдарымен өзара әрекет етуі
|
Ұжымдық шығармашы-лық сабақ
|
15 апта
|
3
|
СӨЖ тапсырмалары және оны орындауға әдістемелік нұсқау
1.Жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашу, қажетсіз дәлелдемелер мен көп сөздікке жол бермеу. Міндетті түрде жоспар болуы және тақырып мазмұнын жоспарға сай рет-ретімен жүйелі конспектілеу қажет
2. Рефераттың тақырыбына қатысты студент кішігірім зерттеулер жасайды. Студен осы алғашқы ғылыми жұмысқа байланысты мәселелерге орай қажетті әдебиеттерге шолу жасау қажет. Реферат жазуда студент негізгі мәселені ажыратуға, тақырыптардың өзара сабақтастығын тануға дағдыландыру. Орындағын тапсырманы тиісті түрде бағалау
3. Жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашу, қажетсіз дәлелдемелер мен көп сөздікке жол бермеу. Сіндетті түрде жоспар болуы және тақырып мазмұнын жоспарға сай рет-ретімен жүйелі конспектілеу қажет
4.Рефераттың тақырыбына қатысты студент кішігірім зерттеулер жасайды. Студен осы алғашқы ғылыми жұмысқа байланысты мәселелерге орай қажетті әдебиеттерге шолу жасау қажет. Реферат жазуда студент негізгі мәселені ажыратуға, тақырыптардың өзара сабақтастығын тануға дағдыландыру. Орындағын тапсырманы тиісті түрде бағалау
I. Берілген тақырыпты конспектілеу. Негізгі талаптар:
1. Жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашуға талпыну.
2. Артық баяндау, қажетсіз дәлелдемелер мен көп сөзділікке жол бермеу.
3. Міндетті түрде жоспар болуы және тақырып мазмұнын жоспарға сай рет-ретімен жүйелі баяндауы қажет.
4. Жұмыс түсінікті, мағыналы, орамды тілмен жазылуы тиіс.
5. Барлық айтылған ойды жинақтап, тұжырымдап, тиісті қорытынды жасау.
Реферат жазуда не ескеріледі?
1. Таңдап алған рефераттың тақырыбына қатысты студент кішігірім зерттеулер жасайды. Студен осы алғашқы ғылыми жұмысқа байланысты мәселелерге орай қажетті әдебиеттерге шолу жасаудан бастайды.
2. Керек жағдайларда оқытушымен кездесіп, керекті кеңестеп алғаны абзал.
3. Реферат жазуда студен негізгі мәселені ажыратуға, тақырыптардың өзара сабақтастығын тануға дағдыланады.
4. Фактілер, фактілік материалдарды іріктеу және жинақтау негізінде таблицалар, графиктер, схемалар жасалады.
5. Пайдаланған деректер, материалдар, әдебиеттердің тізімін, қайдан алғанын (сілтеме) қайда, қашан, қандай баспадан жарық көргенін көрсетуі қажет.
6. Студенттің жазған рефераты аудиториядаталқыланады. Ең алдымен оқытушы қысқаша реферат тақырыбымен, негізгі идеясымен таныстырады. Тақырыпты зерттеуші студен реферат мазмүнын аудиторияда баяндайды, сүрақтарға жауап береді.
Жұмыстың мұндай түрі, формасы, нұсқасы студенттердің танымдық белсенділігін арттырып, алдағы ізденіске құлшындырады.
Рефератты талқылау — шығармашылық жұмыстың бір көрінісі, яғни білімділік, қызығушылық тұрғысынан және тәрбиелік мән-мазмұны зор әрекет, жұмыс. Бұл кезде сөйлеушілер негізгі мәселеден ауытқымай, нақты, тұжырымды ой айтуға көңіл бөлуі тиіс.
Рефератты талқылып, қорытындысын шығару - маңызы зор жауапты сәт, белгілі бір тақырып төңірегінде ғылыми дәйекті тұжырымдар жасап үйрену. Соңында оқытушы реферат жазған студенттің, пікір айтушылардың сөздерін жинақтап, қажетті толықтырулар енгізеді, мәселенің түсініксіз тұстарын анықтап, түзетулер жасайды, толықтырады, өзгертеді.
Студенттердің өздік жұмыстарды орындауларына жалпы кеңестер мен нұсқаулар
1. Өздігінен білім алу үшін, алдымен сол жұмысқа қажетті нақты дағдыларға (іштей жылдам оқи білу, библиографиялық дағдылар, түрлі анықтама әдебиеттерді пайдалана білу, оқығандарды жазып алу т.б.) ие болу керек.
2. Біліммен жемісті шұғылдану қолайлы жағдайларды (уақыт, орын, тиісті әдебиеттер мен құралдардың болуы т.б.) керек етеді, ең дұрысы кітапханаларда, оқу залдарында біліммен шұғылдануға дағдылану.
3. Өздігінен білім алатын адам нені оқитынын анық біліп, ол жұмысты белгілі жоспармен, жүйемен жасауы керек.
4.Алғашқы кезде оқытушылардан, тәжірибелі адамдардан, кітапханалардан ақыл-кеңес алудың пайдасы зор.
5. Өздігінен білім алу жұмысын асықпай, көп үзіліс жасамай жүргізген жөн.
6. Оқыған материалды мұқият ұғатындай етіп ұғып, түсінбеген жерлерді қалдырмай, қайталап оқып, оның негізгі жақтарын жазып алу қажет.
7. Анықтама әдебиеттерді, энциклопедияларды, түрлі сөздіктерді қоса пайдаланып отыру керек.
Достарыңызбен бөлісу: |