Жұмыс бағдарламасы Пән: «Медициналық паразитология» Мамандық: «Дәрігерлік емдеу ісі»

3. Дәріс тезистері: Жалпақ құрттар типі трематодтар класына жататын (Trematoda), дигенетикалық сорғыштар (Digenea). Ересек түрі адам мен омыртқалы жануарларда, ал дернәсілдерінің көпшілігі моллюскаларда кейде басқа да омыртқасыздарда паразитті тіршілік етеді. Олардың 7000-нан астам түрі кең таралған. Дене пішіні әдетте созылыңқы, жазылыңқы, жапырақ тәрізді, сирегірек цилиндрлі немесе алмұрттәрізді. Кәдімгі трематодтарға 2 сорғыш тән, ауыздық (денесінің алдыңғы бөлігінде) және құрсақтық (жиі дененің ортаңғы бөлігінің құрсақ жағында). Ауыз қуысы алдыңғы бөлігіндегі сорғыштың астыңғы жағында, ал кейбір түрлерінде құрсақ бөлігінде орналасқан. Терілері оларға жақын орналасқан бұлшықет қабаттарымен бірігіп, тері – бұлшықет қапшығын құрайды, оның астыңғы жағында ішкі ағзалар орналасады. Дене қуысы жоқ; асқорыту, шығару, жүйке және жыныс жүйелері бар. Қан айналу жүйесі мен тыныс алу мүшелері жоқ.

Таспа құрттар (Cestoda) – паразитті жалпақ құрттар классы (Platyhelmithes). Осы таксон өкілдері асқорыту жүйесін толық жоғалтқан. Кейбір түрлері адамға қауіпті паразиттер; олар тудыратын аурулар цестодоздар деген атауға ие.

Тіршілік циклды 3-4 этаптан тұрады. Алғашқы деңгейде ересек құрттар негізгі қожайынның ішегінде тіршілік етеді, жұмыртқалау арқылы көбейеді. Екінші деңгейде жұмыртқалар сыртқы ортаға топырақ немесе суға шығады. Құрлықта жұмыртқаларда аралық иеге ену фазасын қалыптастыратын дернәсіл немесе ұрық пайда болады. Жұмыртқасы суда дамитын кейбір түрлерде жұмыртқадан еркін жүзетін кірпікшелі дернәсіл шығады, онда екінші дернәсілдік фаза қалыптасады. Үшінші деңгейде дернәсілдер аралық қожайын денесінде көпіршікті дернәсіл – финнаға айналады. Финна өзінің ары қарай дамуы үшін негізгі қожайын ішегіне түсуі керек, онда финнадағы бас ішек қабырғасына жабысады да ары қарай құрттың өсу процесі басталады.

Паразитизмге байланысты таспа құрттардың көпшілігінде асқорыту жүйесі жойылған, сезім мүшелері мен жүйке жүйесі нашар дамыған. Аталған класс дене пішінінің таспа тәрізді созылыңқы (бірнеше миллиметрден 10 метрге дейін) болуымен сипатталады, дененің алдыңғы бөлігінде «бас» - жабысу мүшелерімен сколекс (сорғыштар, кейде хитинді тұмсықпен толыққан) орналасады. Бастан ары қарай мойын орналасады, ол таспа құрттың өсу аймағы болып табылады. Мойыннан үнемі жаңа бөліктер өсіп отырады. Дененің соңғы жағында жұмыртқалы аймақ болады, ондағы жұмыртқалар үзіліп, адам нәжісімен сыртқа шығады.

Бұл құрттар гермафродитті болып келеді және әрбір өлігінде қайталанады.

Кең тараған өкілдер:

   Жалпақ таспа құрт (Diphyllobothrium latum)

   Циклофиллид отряды (Cyclophyllidea):

   Бұқа цепені (Taeniarhynchus saginatus)

   Шошқа солитері (Taenia solium)

   Эхинококк (Echinococcus)

   Қой құрты (Multiceps multiceps)

4. Иллюстрациялы материалдар:

Цепеннің бас бөлігі

Цепеннің сыртқы түрі



Трематодтардың сыртқы көрінісі Трематодтардың дернәсілдік кезеңі
5. Әдебиет:

Негізгі

1. Биология.Под ред. В.Н.Ярыгина. Кн.1,2.М., Высшая школа, 2004,

320с.

2. Биология. А.П.Пехов. Учебник для ВУЗов. – М.:ГЭОТАР-

3. Казымбет П.К., Мироедова Э.П. Биология. Учебное пособие для

студентов медицинских вузов. – Астана, 2006, 2007.

4. Медицинская биология и генетика/ Под.ред. Куандыкова Е.У.,

Алматы, 2004

5. Паразитарные болезни. Найт Р. Пер.с англ.-М.:Медицина,-1985,-

416с.,ил.

6. Инфекционные болезни и эпидемиология:Учебник /В.И.Покровский и др.-2-е изд. – М.:ГЭОТАР-Медиа,2004 – 816с.:ил.

7. Тропические болезни:Учебник/ Под ред.Е.П.Шуваловой. –

М.:Медицина,1996. – 544с.ил.

1. Догель В.А. Зоология беспозвоночных, «Высшая школа», М.,1981

г., 315с.

2. Догель В.А. Курс общей паразитологии. «Учпедгиз» , М.,1941 г.

3. Атлас по зоопаразитологии. : Чебышев Н.В., Далин М.В., Гусев

В.К. и др. –М.: Интерхим, 1997. 161с.

4. Инфекционные и паразитарные болезни (в 3-х томах). Возианова

Ж.И., М.:Изд.«Здоровье»,2002,2500с.

5. Иксодовые клещи - паразиты и переносчики инфекций. Балашов

7. Экологическая паразитология. Кеннеди К.,Изд. «Мир», 1978,

233с.

8. Учебник паразитологии с энтомологией. Осиповский А.И.

9. Руководство по паразитологии человека. Павловский Е.Н.

1. 
   Жалпақ құрттардың жалпы сипаттамасы?
   
2. 
   Трематодтар класына сипаттама?
   
3. 
   Мирацидий, спороциста деген не?
   
4. 
   Церкарий және метацеркарий қандай қызмет атқарады?
   
5. 
   Бірқожайынды және екі қожайынды сорғыштарды атаңыздар?
   

№3

Характеристика теоретических основ, патогенного действия, диагностики и гигиены паразитических представителей типы класса круглых червей.

    Аскаридоз бен трихоцефалез жылы және қоңыржай климатты елдерде тараған. Анкилостомидоздар мен стронгилоидоздар ылғалды субтропиктік және тропикалық белдеулерге тән, стронгилоидоз қоңыржай климаттық белдеуде де кездеседі. Трихинеллез — биогельминтоз, бұл да энтеробиоз сияқты адам қатысында болатын гельминтоз экватордан полярлық кеңістікті қамтитын шошқа етіндегі инвазивті дернәсілдік сатыдағы трихонеллалар арқылы жұғу жиі кездеседі.

    Бұрынғы КСРО елдерінде келесі нематодоздар байқалады: аскаридоз, энтеробиоз, трихоцефалез, токсокароз, жекелеген аймақтарда —анкилостомидоздар, трихинеллез, стронгилоидоз.

    Нематодоздардың ішінде адам кездейсоқ (факультативті) қожайын болып табылатын трихостронгилоидоздар да жатады. Трихостронгилоидоздар жүрек айну, аппетиттің болмауы, кейде іш өту, жалпы әлсіздікпен, дене салмағының азаюы сияқты көріністермен сипатталады.

        Ішектік нематодоздар (аскаридоз, трихоцефалез, анкилостомидоз) созылмалы түрінде ұқсас клиникалық көріністерге ие. Көптеген нематодоздарды емдеу аса қиындық тудырмайды. Ішектік нематодоздарды емдеуде отандық медамин және шетелдік мебендазол (вермокс)пр епараттары әмбебап болып табылады. Соңғысы стронгилоидозды емдеуде тиімді емес. Аскаридоз, энтеробиоз, анкилостомидоз, трихостронгилидоз кезінде левамизол (декарис) және пирантела памоат тағайындалады. Трихинеллезды емдеуде мебендазол, токсокароз — мебендазолом және тиабендазолом (минтезолом) қолданады.

   Әсіресе жас балаларда массивті инвазиялы ішектік нематодоздарды өз уақытында емдемеу қолайсыздыққа алып келеді. Нематодоз кезінде дамуы болжамды төмендетеді (мысалы, вухериоз кезінде - слоновость, анхоцеркоз кезінде — көздің зақымдалуы ).

   Геогельминтоздардың алдын алу үшін халықты гигиеналық бағытта тәрбиелеу және жабайы жануарлар мен шошқа етін пайдаланар алдынада өңдеу жұмыстары кезіндегі ережені қатаң сақтауы қажет. Трансмиссивті биогельминтоздарда қоздырғыштардың тасымалдаушыларымен күрес жүргізеді. Алдын алу іс шараларының ең маңыздысы ауруды айқындау және емдеу, тұрғылықты орынның қолайлылығы, коммунальдық шаруашылықтың жолға қойылғандығы – сумен қамтамасыз етілу, канализациялар, лас жерлерді тазалау, аулада жеке немесе біріккен шаруашылықта мал өсіру және егін егу мәдениетінің жоғарылауы.

 4. Иллюстрациялы материалдар:

1. Биология.Под ред. В.Н.Ярыгина. Кн.1,2.М., Высшая школа, 2004,

320с.

2. Биология. А.П.Пехов. Учебник для ВУЗов. – М.:ГЭОТАР-

3. Казымбет П.К., Мироедова Э.П. Биология. Учебное пособие для

студентов медицинских вузов. – Астана, 2006, 2007.

4. Медицинская биология и генетика/ Под.ред. Куандыкова Е.У.,

Алматы, 2004

5. Паразитарные болезни. Найт Р. Пер.с англ.-М.:Медицина,-1985,-

416с.,ил.

6. Инфекционные болезни и эпидемиология:Учебник /В.И.Покровский и др.-2-е изд. – М.:ГЭОТАР-Медиа,2004 – 816с.:ил.

7. Тропические болезни:Учебник/ Под ред.Е.П.Шуваловой. –

М.:Медицина,1996. – 544с.ил.

1. Догель В.А. Зоология беспозвоночных, «Высшая школа», М.,1981

г., 315с.

2. Догель В.А. Курс общей паразитологии. «Учпедгиз» , М.,1941 г.

3. Атлас по зоопаразитологии. : Чебышев Н.В., Далин М.В., Гусев

В.К. и др. –М.: Интерхим, 1997. 161с.

4. Инфекционные и паразитарные болезни (в 3-х томах). Возианова

Ж.И., М.:Изд.«Здоровье»,2002,2500с.

5. Иксодовые клещи - паразиты и переносчики инфекций. Балашов

7. Экологическая паразитология. Кеннеди К.,Изд. «Мир», 1978,

233с.

8. Учебник паразитологии с энтомологией. Осиповский А.И.

9. Руководство по паразитологии человека. Павловский Е.Н.

1. Адам аскаридасының биологиясының, тіршілік циклының ерекшелігі неде?

2. Үшкір құрттың алдын алу ерекшеліктері неде?

3. Аутреинвазия және реинвазия дегеніміз не?

4. Трихинелланың патогендік әрекеті немен байланысты?

5. Влагославты диагностикалау немен байланысты?

1. Биология.Под ред. В.Н.Ярыгина. Кн.1,2.М., Высшая школа, 2004,

320с.

2. Биология. А.П.Пехов. Учебник для ВУЗов. – М.:ГЭОТАР-

3. Казымбет П.К., Мироедова Э.П. Биология. Учебное пособие для

студентов медицинских вузов. – Астана, 2006, 2007.

4. Медицинская биология и генетика/ Под.ред. Куандыкова Е.У.,

Алматы, 2004

5. Паразитарные болезни. Найт Р. Пер.с англ.-М.:Медицина,-1985,-

416с.,ил.

6. Инфекционные болезни и эпидемиология:Учебник /В.И.Покров-

ский и др.-2-е изд. – М.:ГЭОТАР-Медиа,2004 – 816с.:ил.

7. Тропические болезни:Учебник/ Под ред.Е.П.Шуваловой. –

М.:Медицина,1996. – 544с.ил.

Қосымша

1. Догель В.А. Зоология беспозвоночных, «Высшая школа», М.,1981

г., 315с.

2. Догель В.А. Курс общей паразитологии. «Учпедгиз» , М.,1941 г.

3. Атлас по зоопаразитологии. : Чебышев Н.В., Далин М.В., Гусев

В.К. и др. –М.: Интерхим, 1997. 161с.

4. Инфекционные и паразитарные болезни (в 3-х томах). Возианова

Ж.И., М.:Изд.«Здоровье»,2002,2500с.

5. Иксодовые клещи - паразиты и переносчики инфекций. Балашов

7. Экологическая паразитология. Кеннеди К.,Изд. «Мир», 1978,

233с.

8. Учебник паразитологии с энтомологией. Осиповский А.И.

9. Руководство по паразитологии человека. Павловский Е.Н.

1. Биология.Под ред. В.Н.Ярыгина. Кн.1,2.М., Высшая школа, 2004,

320с.

2. Биология. А.П.Пехов. Учебник для ВУЗов. – М.:ГЭОТАР-

2. Казымбет П.К., Мироедова Э.П. Биология. Учебное пособие для

студентов медицинских вузов. – Астана, 2006, 2007.

3. Медицинская биология и генетика/ Под.ред. Куандыкова Е.У.,

Алматы, 2004

4. Паразитарные болезни. Найт Р. Пер.с англ.-М.:Медицина,-1985,-

416с.,ил.

5. Инфекционные болезни и эпидемиология:Учебник /В.И.Покров-

ский и др.-2-е изд. – М.:ГЭОТАР-Медиа,2004 – 816с.:ил.

6. Тропические болезни:Учебник/ Под ред.Е.П.Шуваловой. –

М.:Медицина,1996. – 544с.ил.

Қосымша

1. Догель В.А. Зоология беспозвоночных, «Высшая школа», М.,1981

г., 315с.

2. Догель В.А. Курс общей паразитологии. «Учпедгиз» , М.,1941 г.

3. Атлас по зоопаразитологии. : Чебышев Н.В., Далин М.В., Гусев

В.К. и др. –М.: Интерхим, 1997. 161с.

4. Инфекционные и паразитарные болезни (в 3-х томах). Возианова

Ж.И., М.:Изд.«Здоровье»,2002,2500с.

5. Иксодовые клещи - паразиты и переносчики инфекций. Балашов

7. Экологическая паразитология. Кеннеди К.,Изд. «Мир», 1978,

233с.

8. Учебник паразитологии с энтомологией. Осиповский А.И.

9. Руководство по паразитологии человека. Павловский Е.Н.