ЖҰмыс бағдарламасы пәнің аталуы: «Әртүрлі аурулар кезінде тағаммен емдеу»

1. 
   Витаминдердің мағынасын.
   
2. 
   Полигиповитаминоз және авитаминоз шақыратын факторларды.
   
3. 
   Тамақты витаминдеуді.
   
4. 
   Тамақтың антиоксиданттық факторларын. Витаминдерді А, Е. С.
   

1. 
   Халықтың әртүрлі жастық топтарының тағамтануының үйлесімділігін талдауды.
   
2. 
   Ауқатқа тәуелді жағдайлардың көріністерін нақтамалауды.
   
3. 
   Тағамда витаминдер жеткіліксіздігінде тағамтануды түзетуді жүргізуін білу;
   

1. 
   Витаминдердің мағынасы.
   
2. 
   Полигиповитаминоз және авитаминоз шақыратын факторлар.
   
3. 
   Тамақты витаминдеу.
   
4. 
   Тамақтың антиоксиданттық факторлары. Витаминдер А, Е. С.
   

Дискуссияларды жүргізу ситуациялық есептерді шешу.

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999. 157 с.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. -Изд-во Феникс. 2004 г. 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   

тақырып бойынша сұрақтар, тесттер.

а. Д авитаминозы

б. В₁ авитаминозы

в. С авитаминозы

г. Е авитаминозы

д. А авитаминозы

а. қан түзілуін ынталандырады

б. тотығу - қалпына келтіру процестерін күшейтеді

в. қан ұйығыштығына қатысады

г. тыныс жолдардың шырышты қабығының эпителийінің регенерациясын жақсартады

д. көз көруін жақсартады

а. баланың мінез-қылығы өзгертуі (тез шаршағыштық, қозғыштық, жылауықтық, нервоздық жағдай)

б. тері, шырышты қабықтардың дистрофиялық өзгерістері

в. қанда гемо­глобин азаюы

г. тәбет жоқ болуы

д. дене салмағының төмендеуі

а. В-1, В-2, В-6

б. В-2, В-6, В-12

в. А, Е, С

г. В-12, фоли қышқылы, аскорбин қышқылы

д. фоли қышқылы, аскорбин қышқылы, β- каротин (А вит. провитамині)

а. көкөністер және жеміс-жидектер

б. дәндер

в. жануар текті өнімдер

г. өсімдік майлары

д. нан
6. Қандай өнімдер А және Д витаминдерімен ең бай?

а. көкөністер және жеміс-жидектер

б. дәндер

в. жануар текті өнімдер

г. өсімдік майлары

д. нан
7. Қандай витаминдер адам организмінде түзеледі?

а. А

в. Е

д. фоли қышқылы

а. тиамин

б. цианкобаламин

в. аскорбин қышқылы

г. токоферол

д. пиридоксин

а. фоли қышқылы

б. А витамині

в. К витамин

г. РР витамині

д. Д витамині

а. қара бидай наны

б. сиыр бауыры

в. сүт

д. қарақұмық

а. Е

в. В12

д. фоли қышқылы

1. 
   кебектер
   
2. 
   ет өнімдері
   
3. 
   жеміс
   
4. 
   көкөніс
   
5. 
   асқабақ дәндері
   

13. Д дәрумені тұзілетін ең алғашқы заттекті көрсетіңіз? (1)

1. 
   феритин
   
2. 
   метионин
   
3. 
   лейцитин
   
4. 
   холестерин
   
5. 
   холин
   

14. Д дәруменің шамадан тыс мөлшерін қабылдаудың жетекші биохимиялық белгілері. (2)

1. 
   үлкен еңбектің уақытынан бұрын жабылуы
   
2. 
   гемолитикалық анемия
   
3. 
   несепте нәруыз бен цилиндрлер табылуы
   
4. 
   хиломикрондардың катаболизмі
   
5. 
   гиперкальциемия мен гиперкальциурия
   

15. Препараттарда ретинол қандай түрде кездеседі? (2)

1. 
   ретинол-пальмитат
   
2. 
   ретинол-цитрат
   
3. 
   ретинил-ацетат
   
4. 
   ретинил-пропионат
   
5. 
   родопсин
   

16. А дәруменінің ізашары. (1)

1. 
   ретинил-ацетат
   
2. 
   каротиноидтар
   
3. 
   ретинил-пальмитат
   
4. 
   ретиналь
   
5. 
   родопсин
   

17. А дәруменінің гиповитаминозы. (1)

1. 
   флюороз
   
2. 
   цинга
   
3. 
   скорбут
   
4. 
   арибофлавиноз
   
5. 
   ксерофтальмия
   

18. А дәруменінің тағамдық көздері.(3)

1. 
   сүт өнімдері
   
2. 
   сорпа өнімдері
   
3. 
   күріш
   
4. 
   балық өнімдері
   
5. 
   картоп
   

19. А дәрумені созылмалы уыттылығының белгілері.(3)

1. 
   таздану
   
2. 
   атаксия
   
3. 
   бас ауруы
   
4. 
   арықтау
   
5. 
   флюороз
   

20.А дәруменімен фортификациялау үшін арналған өнімдер. (2)

1. 
   газды сусындар
   
2. 
   ұн
   
3. 
   қант
   
4. 
   балық өнімдері
   
5. 
   бұршақ өнімдері
   

№3 сабақ

1. 
   Макро және микроэлементтердің мағынасын.
   
2. 
   Макро және микроэлементтердің тапшылығын шақыратын факторларды.
   
3. 
   Тамақты фортификациялау.
   
4. 
   Балалардың физикалық, нервтік-психикалық дамуна макро және микроэлементтердің әсері.
   

1. 
   Халықтың әртүрлі жастық топтарының тағамтануының үйлесімділігін талдауды.
   
2. 
   Ауқатқа тәуелді жағдайлардың көріністерін нақтамалауды.
   
3. 
   Тағамда макро және микроэлементтердің жеткіліксіздігінде тағамтануды түзетуді жүргізуін білу.
   

1. 
   Макро және микроэлементтердің мағынасын.
   
2. 
   Макро және микроэлементтердің тапшылығын шақыратын факторларды.
   
3. 
   Тамақты фортификациялау.
   
4. 
   Балалардың физикалық, нервтік-психикалық дамуна макро және микроэлементтердің әсері.
   

Дискуссияларды жүргізу ситуациялық есептерді шешу.

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999. 157 с.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. -Изд-во Феникс. 2004 г. 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   

тақырып бойынша сұрақтар, тесттер.

1. 
   суда еритін минералдық элементтер
   
2. 
   қышқылдық сипаттағы минералдық элементтер
   
3. 
   майда еритін минералдық элементтер
   
4. 
   спиртте еритін минералдық элементтер
   
5. 
   май мен суда еритін минералдық элементтер
   

2. Бір мезгілде жүретін заттек алмасудың процестерін көрсетіңіз: (1)

1. 
   гормондардың синтезі мен ыдырауы
   
2. 
   ферменттердің синтезі мен ыдырауы
   
3. 
   көмірсулардың синтезі мен ыдырауы
   
4. 
   катаболизм және анаболизм
   
5. 
   белоктардың синтезі мен ыдырауы
   

3. Селен тапшылығынан дамитын дерттер. (2)

1. 
   Кешан ауруы
   
2. 
   эпштейн ауруы
   
3. 
   кашин-бек ауруы
   
4. 
   Альцгеймер ауруы
   
5. 
   Вансан ауруы
   

4. Кешан ауруының негізгі клиникалық белгілері.(2)

1. 
   кардиомегалия
   
2. 
   остеохондроз
   
3. 
   миокард инфаркті
   
4. 
   ферментопатия
   
5. 
   жүрек жеткіліксіздігі
   

5. Тотығуға қарсы үрдістерге қатысатын, барлық тіндерге кең таралған селенді фермент аты қандай? (1)

1. 
   сілтілік фосфатаза
   
2. 
   лактодегидрогеназа
   
3. 
   глутатионпероксидаза
   
4. 
   тиордоксинредуктаза
   
5. 
   натридің селениті
   

6. Табиғатта селен қандай түрде кездеседі? (1)

1. 
   селеннің лактаты
   
2. 
   диметил-селенид
   
3. 
   органикалық және органикалық емес
   
4. 
   триметил-селенид
   
5. 
   глутатиопероксидаза
   

1. 
   А, Е и С витаминдерге
   
2. 
   көмірсуларға
   
3. 
   инсулинге
   
4. 
   өт қышқылдарына
   
5. 
   белоктарға
   

8. Адамдардың селенге деген қажеттілігі неге байланыс? (3)

1. 
   жасына
   
2. 
   жынысына
   
3. 
   мамандығына
   
4. 
   өмір салтына
   
5. 
   физиологиялық жағдайына
   

9. Селеннің тағамдық көздері. (2)

1. 
   цитрустар
   
2. 
   теңіз өнімдері
   
3. 
   дән дақылдар
   
4. 
   киви, бананда
   
5. 
   алма, алмұрт
   

10. Селен организмде жиналады.(2)

1. 
   бауыр, жұлында
   
2. 
   тері мен шашта
   
3. 
   өтте
   
4. 
   қалқанша безінде
   
5. 
   лимфитикалық бездерде
   

11. Организмдегі селеннің негізгі қызметі.(2)

1. 
   глюкагон гормонын реттеу
   
2. 
   ісікке қарсы механизмдерді
   
3. 
   сәулеге қарсы механизмдерді
   
4. 
   көз қарашығының мөлдірлігін қамтамасыз ету
   
5. 
   есте сақтау қабілетін жақсарту
   

12. Жасөспірімдік кардиомиопатияның аты басқаша қалай аталады? (2)

1. 
   Виллебранд ауруы
   
2. 
   Вилькинсон ауруы
   
3. 
   Базедов ауруы
   
4. 
   Кешан ауруы
   
5. 
   Паркинсон ауруы
   

13. Селеннің биохимиялық қызметі.(3)

1. 
   церулоплазминнің алмасуына қатысу
   
2. 
   көмірсу алмасуын реттеу
   
3. 
   эйкозаноидтардың алмасуын реттеу
   
4. 
   ксенобиотиктердің алмасуын реттеу
   
5. 
   тотығу-тотықсыздану гомеостазын қолдау
   

14. Белсенді орталығы селен болып табылатын маңызды ферменттер.(2)

1. 
   полимераза
   
2. 
   глутатиоредуктаза
   
3. 
   глутатиопероксидаза
   
4. 
   амилаза
   
5. 
   коллагеназа
   

15. Эпифизарлық және буындық шеміршектердің остеоартропатиясы. (1)

1. 
   Кешан ауруы
   
2. 
   Паркинсон ауруы
   
3. 
   Коксаки
   
4. 
   Кашин-бек ауруы
   
5. 
   Базедов ауруы
   

16. Қазақстан бойынша селен тапшылығы анықталған аудандар. (3)

1. 
   Қызылорда облысы
   
2. 
   Алматы облысы
   
3. 
   Алматы қаласы
   
4. 
   Қарағанды облысы
   
5. 
   Павлодар облысы
   

17. Селен тапшылығының негізгі себептері.(3)

1. 
   үйлесімді емес тамақтану
   
2. 
   бауыр аурулары
   
3. 
   күйзеліс
   
4. 
   ішек дисбактериозы
   
5. 
   сиборея, тершеңдік
   

18. Селен тапшылығы салдарынан көзде байқалатын патология.(2)

1. 
   кешкі соқырлық
   
2. 
   глаукома
   
3. 
   катаракта
   
4. 
   көз қарашығының кеңеюі
   
5. 
   алыстан көргіштік
   

19. Қазақстан халқы үшін селеннің негізгі көзі. (1)

1. 
   сүт өнімдері
   
2. 
   жұмыртқа, балық
   
3. 
   астық өнімдері
   
4. 
   жеміс-жидектер
   
5. 
   теңіз шаяндары, балық
   

20. Селеннің кең тараған органикалық түрлері.(2)

1. 
   селенометионин
   
2. 
   селеноцистеин
   
3. 
   селениттер
   
4. 
   селенаттар
   
5. 
   селен тұздары
   

1. 
   Гипотрофияның даму себептері, гипотрофияның емдәммен емдеудің ерекшеліктері, арнайы қоспаларды қолдану.
   
2. 
   Мешелдің себептері, даму факторлары, оның емдәммен емдеу, бейімделген сүт қоспалардың қолдану, қосымша тамақ еңгізу.
   
3. 
   Балалардың темір тапшылық анемиясында емдәммен емдеу. Темір тапшылықтың даму себептері және оның салдары. Темір тапшылық анемияның алиментарлық факторлар арқылы алдын алу. Емшекпен емізу кезінде қоректенудің ролі. Темір тапшылық анемияның емдәммен емдеуі. Балаларға қосымша тамақ еңгізу ережелері, темірмен байытылған өнімдердің қолдануы.
   
4. 
   Гиповитаминоздардың себептері және витамин жеткіліктіліксіздігінің клиникалық белгілері. Үлесті витаминдермен қамтамасыз етуі, тамақтардың витаминизациясы, поливитаминдік препараттарды қолдану.
   

1. 
   Йодты тапшылығының клиникалық көріністері. Үлесті түзету әдістері, йодпен байытылған өнімдерді тамақтануда қолдану. Шала туған балалар, төмен дене салмағымен туылғандар арасында йод тапшылығын алдын алу.
   

1. 
   Балалар арасында гипотрофияның дәрежесіне байланыс тағамтануды ұйымдастыруды.
   
2. 
   Мешел, теміртапшылық анемия, гиповитаминоздарда қажетті нутриенттің мөлшерін есептеуді.
   
3. 
   алиментарлық - тәуелді жағдайлардың белгілерінің нақтамасын жүргізу.
   

1. 
   Гипотрофияның даму себептері, гипотрофияның емдәммен емдеудің ерекшеліктері, арнайы қоспаларды қолдану.
   
2. 
   Мешелдің себептері, даму факторлары, оның емдәммен емдеу, бейімделген сүт қоспалардың қолдану, қосымша тамақ еңгізу.
   
3. 
   Балалардың темір тапшылық анемиясында емдәммен емдеу. Темір тапшылықтың даму себептері және оның салдары. Темір тапшылық анемияның алиментарлық факторлар арқылы алдын алу. Емшекпен емізу кезінде қоректенудің ролі. Темір тапшылық анемияның емдәммен емдеуі. Балаларға қосымша тамақ еңгізу ережелері, темірмен байытылған өнімдердің қолдануы.
   
4. 
   Гиповитаминоздардың себептері және витамин жеткіліктіліксіздігінің клиникалық белгілері. Үлесті витаминдермен қамтамасыз етуі, тамақтардың витаминизациясы, поливитаминдік препараттарды қолдану.
   
5. 
   Йодты тапшылығының клиникалық көріністері. Үлесті түзету әдістері, йодпен байытылған өнімдерді тамақтануда қолдану. Шала туған балалар, төмен дене салмағымен туылғандар арасында йод тапшылығын алдын алу.
   

Дискуссияларды жүргізу ситуациялық есептерді шешу.

1. 
   Лечебное питание (учебно-методическое пособие). /Под ред. Т.Ш.Шарманова. –Алматы, 1999. 157 с.
   
2. 
   Руководство по диетологии. /Под ред. Барановского А.Ю. – Санкт-Петербург, 2001.
   
3. 
   Дроздова Т.М. Физиология питания. Учебник Издательство: Сибирский университет 352 с.
   
4. 
   Новодержкина Ю.Г., Дружинина В.П.; Диетология. - Изд-во Феникс. 2004 г. 384 с.
   
5. 
   Ахметов М.А. Емдәммен емдеу. Оқу-әдістемелік құрал. Алматы, 2002. 312 б.
   

6. 
   Гурвич М.М. Диета при заболеваниях органов пищеварения. - М., 2006. 288 с.
   

7. 
   Бекбосынов Т.К., Ахметов М.А., Бердыгалиев А.Б. и др. Лечебное питание в педиатрии. - Алматы. 2006. - 343 с.
   
8. 
   Сивохина И.К. /Справочник по лечебному питанию. - М.: ООО «Издательство Новая Волна», 2000. - 352 с.
   
9. 
   Лечебное питание /Под общ. Ред. Акад. Латогуза И.К.-Харьков: «Торсинг»; Ростов н /Д: изд-во «Феникс», 2002. –544 с.
   

Тақырып бойынша сұрақтар, тесттер.

1. 
   Жоғары нерв қоздырғыштық
   
2. 
   Теріде дисрофиялық өзгерістер
   
3. 
   Эритроциттердің гипохромдылығы
   
4. 
   Сүйектену жылдамдығы төмендеу
   
5. 
   Бұлшық еттердің ширақтығы төмендеу.
   

а. бойы және салмағы

б. психомоторлық дамуы

в. тері асты майдың жуандығы

г. басының шеңбері

д. жыныстық дамудың сатысы

а. нақты дене салмағына

б. сол жасқа сәйкес болатын дене салмағына

в. туылғандағы дене салмағына

г. гипогликемияның деңгейіне

д. нақты дене салмағына май компонентін есеке отырып

а. 1-2 күні- нақты дене салмағына

б. сол жасқа сәйкес болатын дене салмағына

в. туылғандағы дене салмағына

г. гипогликемияның деңгейіне

д. нақты дене салмағына май компонентін есеке отырып

а. нақты дене салмағына

б. сол жасқа сәйкес болатын дене салмағына

в. туылғандағы дене салмағына

г. гипогликемияның деңгейіне

д. нақты дене салмағына май компонентін есеке отырып

а. дегидратация дамуын

б. гипогликемия дамуын

в. электролиттік балансты

г. тері асты майының қалындығын

д. сүйектер қатаю темпі бұзылуын

а. май компонентіне тұрақтылық төмендеуі

б. белок компонентіне тұрақтылық төмендеуі

в. аш іектің атрофиясы

г. баурдың дезинтоксикациялық қасиеті төмендеуі.

д. жүрек қан-тамыр жүйесінің бұзылуы

а. бала анасының жеткіліксіз тамақтануы және оның аурулары

б. бүйрек және бауыр ферменттік жүйелерінің жетілмеуі

в. емшекпен емізбеу, тиімсіз тамақтану

г. жеткілікті инсоляция және физикалық белсенділік

д. ЖҚЖ бұзылуы

а. стериндарға

б. қаныққан май қышқылдарына

в. қанықпаған май қышқылдарына

г. фосфолипидтарға

д. белоктарға

а. кофе

в. ұн бұйымдары

г. сүзбе

д. ет
11. Өсімдік талшықтарының (клечатка) негізгі қасиетін көрсетіңіздер:

а. жеңіл қорытылады

б. жылдам ериді

в. стериндерді абсорбциялайды жєне олардың қайта сіңуіне кедергі болады

г. ерігіш қосылысты түзеп жылдам ыдырайды

д. организмде маңызды роль атқармайды
12. Тєуліктік рационда тағами заттардың үйлесімді арақатынасын көрсетіңіздер (белок, май жєне көмірсу):

а. 1:2:3

в. 1:1:4

д. 1:2:2
13. Тәулік үлесінде белоктың мөлшері қанша грамм 1 кг салмаққа болу қажет:

1. 
   1,5-1 кг салмаққа
   
2. 
   0,5-1кг салмаққа
   
3. 
   2,0-1кг салмаққа
   
4. 
   1,0-1кг салмаққа
   
5. 
   0,3-1кг салмаққа
   

14. Тәулік үлесінде майдын мөлшері қанша грамм болу қажет:

1. 
   140
   
2. 
   130
   
3. 
   120
   
4. 
   80
   
5. 
   30
   

15. Тәулік үлесінде көмірсудың мөлшері қанша грамм болу қажет:

1. 
   140
   
2. 
   230
   
3. 
   400
   
4. 
   600
   
5. 
   100
   

16. Шартты эсенцалды аминқышқылдарына қандай аминқышқылдар жатады;

1. 
   L-карнитин
   
2. 
   Таурин
   
3. 
   Глютамин қышқылы
   
4. 
   Глицин
   
5. 
   Жауаптардың бәрі дұрыс
   

17. 1 жастан 3 жасқа дейінгі балалардың өсімдік белоктармен жануар тегі белоктардың қарамақатынасы қандай болуы керек:

1. 
   25:75
   
2. 
   80:20
   
3. 
   55:45
   
4. 
   35:65
   
5. 
   70:30
   

16. 7 жастан кейінгі жастағы балалардың өсімдік белоктармен жануар тегі белоктардың қарамақатынасы қандай болуы керек:

1. 
   25:75
   
2. 
   80:20
   
3. 
   55:45
   
4. 
   35:65
   
5. 
   70:30
   

17. Алмаспайтын амин қышқылын атап өтіңіз?

а. глютамин

б. пролин

в. цистеин

г. лизин

д. аргигин
18. Алмаспайтын амин қышқылын атап өтіңіз?

а. метионин

б. аланин

в. гистидин

г. аспарагин

д. цистин

а. серин

в. цистеин

г. фенилаланин

д. цистеин

а. глютаминовая кислота

б. валин

в. цистеин

г. пролин

д. аргигин