Жоғары және орта мектептегі физикалық білімнің әдістемелік негіздері пәні бойынша ДӘріс тезистері
жүктеу/скачать 1.59 Mb.
|
Физика курсының осы тұсында оқушылар өздерінің өмірден байқаған тәжірибелерін қайтадан ойлануы үшін тарихи мәліметтер келтірген орынды болған болар еді. Механиканы оқығанда олардың ойлау жүйесі көпшілігінде «күш әсер етпесе қозғалыс жоқ» дейтін аристотельдік идеяға жақын. Қозғалыс жөніндегі Аристотельдің көзқарасына Галилей-Ньютон механикасын қарсы қою – инерция заңының ғылыми дүниетанымында бетбұрыс жасаған ұлы жаңалықтардың бірі екендігін түсінуді жеңілдетеді.Масса ұғымын 9-класта қалыптастыруды шартты түрде мынадай жүйелілікпен жүргізуге болады: 1)оқушылардың 7-8-кластарда масса жөнінде өткен барлық негізгі қағидаларын қайталау; 2)массаның денелердің инерттік қасиетінің сандық сипаты екендігін тәжірибелер көмегімен дәлелдеу. Алдымен физика кабинетіндегі кинематикалық жиынтықтан алынған буферлік серіппелі арбашалармен, сонан соң магниттер бекітілген арбашалармен тәжірибелер жасалады. Бұл тәжірибелердегі өзара әсерлердің сипаты лездік болғандықтан, денелер жылдамдықтарының өзгерісін өлшеу мүмкін болмайды. Дегенмен, өзара әсерлесуші денелердің алатын үдеулерінің модульдерінің қатынасы тұрақты болатындығын көрсетуге болады. Мысал ретінде бірінің жүгі бар, екіншісі - бос, бірдей екі арбашаның өзара әсерін зерттейік. Егер әсерлесу нәтижесінде жүгі бар арбашаның алатын үдеуі бос арбашаның үдеуінен екі есе кем болатын болса, онда жүгі бар арбашаның инерттілігі жүгі жоқ арбашаның инерттілігінен екі есе артық болғаны. Денелер инерттілігін көрсететін шаманы масса деп атайды. Ондай жағдайда өзара әсер нәтижесінде денелердің алатын үдеулерінің қатынасын мына түрде жаза аламыз: .Осы тұста массаның аддитивтілігі – тұтас дененің массасы оны құрайтын бөліктердің массаларының қосындысына тең екендігін – талқылауға болады.массаның өлшем бірлігін анықтау. Массаның бір өлшем бірлігімен (1кг) оқушылар 7-класта танысқан болатын. Тағы да оны анықтай түсу керек. Халықаралық конгресс 1889 ж. массаның халықаралық бірлігі ретінде платина мен иридийдің қоспасынан дайындалған цилиндрдің массасын алу жөнінде шешім қабылдады, оны 1 килограмм деп атады. Ол эталон қазір Франциядағы халықаралық өлшемдер мен салмақтар бюросында сақтаулы, кейбір елдерге оның көшірмесі берілген. Массаның өлшем бірлігінің ендірілуіне байланысты оқушыларды халықаралық бірліктер жүйесімен таныстыру қажет. Массаның еелік және үлестік бірліктері жөніндегі мәселе айтылады.жүктеу/скачать 1.59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|