Картография лекция
Географиялық аттардың берілу түрі
жүктеу/скачать 5.55 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жазулардың түрлері
Географиялық аттардың берілу түрі
Жазулардың түрлері Шартты белгілерден басқа , карталарда көп санды жазуларды қатысады. Олар құрамның маңызды элементін құрастырады , бейнеленген обьектіні түсіндіреді , олардың сапалық және сандық мінездемесін көрсетеді ,анықтамалық мәлімет алу үшін қызмет етеді . Жазулар картаны байытады , бірақ оның оқуын бір уақытта төмендете алады . Жазулардың үйлесімді сан құруы және олардың дұрыс орналастырылуы картографиялық туынды жасауда маңызды мақсатты құрастырады. Жазулардың үш тобы бөлінеді . Топонимдер – картографиялық обьектінің өзінің меншікті атауы . Олар рельеф элементтерінің аттары- оронимді, су обьектілерінің аттары-гидронимді , этностардың аттары- этнонимді, жануар әлемінің аттары- зоонимді және сол сияқты. Терминдер – картографиялық обьектіге қатысты ұғым. Бұл жалпыгеографиялық, геологиялық , мұхиттық , әлеуметтік - экономикалық және - басқа терминдерді бола алады ( мысалы ,«аудан»,«бұғаз»,«шығанақ» және басқалары.). Түсіндірмелі жазудың : - сапалық мінездеме; - сандық мінездеме; - хронологиялық жазу; - қозғалыс белгілеріне түсіндірме; - меридиандардың және параллельдердің цифрлеу және картографиялық тор сызықтарына түсіндірме түрлері бар. 3. Топонимика ( грекше topos- орын және Noma - ат ) - географиялық атауларды зерттейтін ғылым, олардың пайда болуын, мағынасын, дамуын, қазігі жағдайын, оларды белгілеуді зерттейді. Топонимика география, тарих және лингвистика ғылымдармен байланысты. Топонимия - қандай болмасын аумақ атауларының жиынтығы. Топонимика бірнеше түрге бөлінеді: · Ойконимдер – елді мекендердің атаулары ( гр. oikos - пәтер-үй, мекен). · Астионимдер - қалалардың аттары (гр. asty - қала) · Гидронимдер - өзендердің аттары (гр. hydros - су). · Дримонимдер - ормандардың аттары (гр. δρΰς ағаш). · Оронимдер - таулардың аттары (гр. oros - тау). · Урбанонимдер – қала ішіндегі нысандардың аттары (Urbanus - қалалық ). · Годонимдер - көшелердің аттары (гр. hodos - жол, көше, арна). · Агоронимдер - аудандардың аттары ( гр. agora - аудан). · Дромонимдер - хабарлау жолдарының аттары (гр. dromos - қозғалыс, жол). · Макротопонимдер – үлкен аумақты елсіз мекендердегі нысандардың аттары (гр. makros - үлкен). · Микротопонимдер - кішкене аумақты елсіз мекендердегі нысандардың аттары (гр. mikros - аз). · Антропотопонимдер – адам қолынан пайда болған географиялық нысандардың аттары (гр. antropos - адам). 3. Географиялық атаулар бұл топонимдер болып есептелінеді. Географиялық атаулар карталарды орналастыру кезіндегі нақты шараларды қажет етеді. Топонимика бес формада қолданылады: Жергілікті арнайы жерлер формасы, яғни бұл елдердің мемлекеттік тілімен жазылады. Фонетикалық формасы, яғни мұнда басқа тілде жазылуы. Салттық формасы, мұнда әрбір елдің тілінде жазылады. Ауыстыру формасы мағынасына қарай жазылады (Отты жер- Огненная земля). 5. Әріппен берілу формасы немесе оны транслитерация деп атайды. Бір әріппен беріле отырып, екінші әріпке көшу. жүктеу/скачать 5.55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|