Картография лекция
Шет тілдік атаулардың берілу түрлері
жүктеу/скачать 5.55 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Фонетикалық түр
- Транслитерация
- Дәстүрлі түр
- Аудармалы түр
| Шет тілдік атаулардың берілу түрлері
Басқа тілде карталарындың аттарын тапсырудың бірнеше түрі болады . Жергілікті ресми түр - жазуы елдің мемлекеттік тілінде , яғни осы объекті орналасқан жерде. Үлгі бойынша Sverige ( Швеция ) немесе България ( Болгария ) айтуға болады. Бұл түр нағыз ресми жазуды сақтайды , бірақ топонимнің дыбыстамасын ашпайды . Мысалы француздар немесе ағылшындар , латын әліпбиін пайдаланушылар , Швеция аты « Сверье » деген дыбыс шығарады, ал болгарлық орыс оқырмандары « ъ » айтуда қиналуын білмеуіде мүмкін№ Фонетикалық түр- басқа тіл әліпбиінің әріптерімен тапсырылған дыбыстау ( айту ) атын шығарады. Мысалы , Atlantic Highlands ағылшын Атлантик - Хайлендс сияқты орыс транскрипциясында көрінеді , ал Miskolc венгр , Мишкольц . Бұл форманы жиірек шартты - фонетикалық түрде атайды , себебі шетел тіл дыбыстары басқа әліпби әріптерімен әрқашан дәл тапсыруға келе бермейді. Мысалы, орыстардың карталарында қытай , жапон , араб топонимдерін айтуда ерекше қиындықтар көрінеді. Тіпті мысалы, европалық тілдерде –кейбір әріптердің үйлестірулері топонимдердің ортасында немесе алдында болсада түрліше дыбыс шығарады.Мысалға, немісше st сөздің басында шт сияқты сөзшығарады , ал қалғандарында ст. Кейбір жағдайларда фонетикалық түрге орыс терминін қосады , дегенмен ол өзі топонимге кіреді, мысалы Копетдаг жотасы, фьорд Согне - фьорд , Солт - Лейк көлі және Солт - Лейк - Ситиқаласы. Транслитерация - әріптің бір алфавиттен екінші алфавитке атын айтпай- ақ көшуі. Бұл түрге көп жүгіне бермейді, мысалы кей жағдайларда, топонимнің нағыз дыбысталуы белгісіз болса. Мұндай жағдайлар болып тұрады , мысалы , Гренландиядағы эскимостық аттардың даниялықтардың картасына берілуінде немесе Австралиядағы байырғы аттардың ағылшын карталарына берілуінде. Дәстүрлі түр - жазылуында түпнұсқадан айырмашылығы бар, бірақ осы елдің ауызекі сөйлеуінде әлдеқашан тамыр жайған. Орыс топонимикасы мынадай үлгілерді білдіреді , карталарда Финляндия дәстүрлі жазылады , Суоми емес , Греция , Эллас емес , Грузия , Сакартвело емес , Шпицберген , Свальбар емес. Францияның бас астанасы Пари орыс тілінде Париж болды, итальян қаласы Наполи - Неаполь , ал Темс ағылшын өзені – Темза деген атқа ие болды . Шартты үлгілерде топонимикалық белгілердің георгафиялық атауларымен салыстырулары тура келеді. Аудармалы түр – атаудың бір тілден басқа тілге мағынасымен берілуі . Негізінен халықаралық дәстүр орнатқан елдерге қатысты ,мысалы Піл сүйегі жағасы, Добрая Надежда мүйісі, Скалистые таулары,Жасыл мүйіс аралдары, Отты жер, Қара теңіз. Жиірек атаудың тек жартысы аударылады : жаңа , кәрі , солтүстік , оңтүстік , үлкен , аз , орыс , татарлық – олар мән жағынан сын есім болып келеді . Үлгілер көп : жаңа оңтүстік Уэльс, Солтүстік Каролина,Үлкен Хинган, Кіші Антиль аралдары, Орыс Ашнягы, Татар Ашнягы және сол сияқты. жүктеу/скачать 5.55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|