Каталиторлық конвертер
жүктеу/скачать 0.66 Mb.
|
| ҚЫШҚЫЛЖАУЫНДАР
Төмендегі берілген суретте Кариатидами деп аталатын, Афинадағы Акрополда 2500 жыл бұрын тұрғызылған мүсіндер келтірілген. Бұл мүсіндер мрамор деп аталатын тау жынысынан сымбатталған. Мрамор карбонат пен кальцийден тұрады 1980 жылы мүсіндердің түпнұсқасы Акропольдың музейіне ауыстырылып, ал оның орнына көшірмесі тұрғызылды. Мүсіндердің түпнұсқасын қышқыл жауындар жеп қойған. Қышқыл жауындардың мраморға әсерін үлгілеп білу үшін, мраморды бір түнге сірке суына салып қойса болады. Сірке суы мен қышқыл жауынныңқышқылдық деңгейі шамамен бірдей. Бір кесек мраморды сірке суына салғанда газдың көпіршіктері пайда болғанын бақылауға болады. Құрғақ мрамордың массасын тәжірибенің басы және аяғында өлшейді. Сұрақ: ҚЫШҚЫЛ ЖАУЫНДАР Осы тәжірибені өткізген оқушылар түнде бір кесек мраморды сірке суына, ал екіншісін жай (тазартылған) суға салды. Оқушылар бұл сынауды өздерінің тәжірибесіне неліктенқосқанын түсіндіріп жазыңыз ........................................................................................................ .......................................................................................................Қышқыл (сірке су қышқылы) реакцияныңөтуінде міндетті шарт екені көрсетілген Осы реакцияны жасау үшін жаңбырдың суы қышқыл болуы керек (қышқыл жаңбыр сияқты) және таза сумен реакция болмайтынына көз жеткізіңіз Мәрмәр кесектерінде ақаудың барына тағы қандай себептер бар екендігін қарауӨйткені, мәрмәрдің кесектері неше түрлі сұйықтықтарға әсер етпейді, себебі су бейтарап болып саналады. ОЗОН 6.Атмосфера- жер бетіндегі тіршілікті сақтайтын ауа мұхиты және баға жетпес табиғи қор. Өкінішке орай, адамзат, ұлттық және жеке мүддесіне негізделген, жалпы ресурстарға зиян келтіре отырып, жер бетіндегі қорғаушы перде ретіндегі озондыққабықшаны жұқартады. Олардың молекулалары жылдамыраққозғалады 5 Екі атомнан тұратын оттегі молекуласына қарағанда озон молекуласы үш атомнан тұрады. Озон молекуласы сирек жәнеөте аз болып келеді, әрбір миллионға он ауа молекуласы бар. Бірақ бір миллиард жылдардан бері жер бетіндегі тіршілікті сақтау үшін, озон молекуласының ауа райында бар болуы өте маңызды. Озонныңқай жерде орналасқанына қарай, жер бетіндегі тіршілікті қорғауы немесе зиян келтіруі мүмкін. Үш дұрыс жауап: Иә, Жоқ, Жоқ берілген тәртіпте 10 Тропосферадағы озон (жер бетіннен 10 км жоғарда) – бұл «жаман» озон, өсімдіктерге және өкпе жасушаларына зиян келтіреді. Бірақ стратосферадағы (жер бетіннен 10-40 км жоғарыда орналасқан) 90 пайыздан жоғары «жақсы» озон деп есептелінеді, өйткені ол күнніңқауіпті ультракүлгін сәулесін жұтып, пайдалы жұмыс атқарады. Сіз демалған кезде қаныңызды оттегімен қамтамасыз етеді 15 Пайдалы озон кабатысыз адамдар күн көзінін ультракүлгін саулесінен түрлі ауру сырқаттарға бейім болушы еді. Соңғы он жылдың ішінде озонның саны азайды. 1974 жылда жасалғн болжам бойынша бұның себебі – фреон (CFCs). 1987 жылға дейін себеп-ізденістерге байланысты ғылыми зерттеулер озонды бұзатын фреон жайлы ешқандай дәлел бермеген. Ағза бактериялардың көбеюін болдырмайтын антиденеөндіреді 20 Алайда, 1987 жылдыңқыркүйек айында Монреал қаласында (Канада) әр түрлі қалалардыңөкілдері арасында ресми кездесуі барысында, CFCs фреондардыңқолданылуына қатал шектеулер енгізілді. Сұрақ 26: ОЗОН Жоғарыда келтірілген мәтінде озонның атмосферада қалыптасу туралы ештеңе айтылмаған. Шынында да, әр бір күнде атмосферада бірнеше озон пайда болады және бірнешесі жоғалады. Озонныңқалай пайда болатын жолдарын күлдіргіш сурет түрінде төменде берілген. Қарайық, сіздің ағаңыз мына қызық суреттерге қарай отырып түсунүге тырысады. Бірақ ол мектепте ешқандай жаратылыстану білім туралы оқымаған және бұл суретті түсінбейді. Ол атмосферада ешқандай кішкентай адамдардың жоқтығын біле отырып, мына суреттердегі кішкентай адамдар нені бейнелеп тұрғанын қызықтырады, O2 және O3 не білдіріп тұрғаны және суреттегіқандай процесс келтірілгені. Сіздің ағаңыз біледі: - О – деген әріп оттегі екенін - Атом және молекула не екенін. Суретте не көрсетіліп турғанын ағаңызға сипаттаңыз.Өзіңіздің түсіндірмеңізде «атом» және «молекула» сөздерін 5- ші және 6-ші жолда жазылғандай қолданыңыз. Төменде үш элемент және жауап беріліп тұр: • Бірінші элемент: оттегі молекуласы немесе оттегі молекулалары (әр біреуі екі атом оттегінен туратын) екі атом оттегіне ажырайды (1-ші сурет). • Екінші элемент: Ыдырау (оттегі малекуласының) күн сәулесініңәсерінен болады (1-ші сурет). • Үшінші элемент: Оттегі атомдары басқа оттегі молекулаларымен бірігеді және озон молекуласы пайда болады (2 және 3 суреттер). Сұрақ: ОЗОН Озон найзағайдан дан пайда болады. Ол найзағайдан кейін ерекше иіс тудырады. Мәтіннің 9-ші - 14 - ші жолдарында «жаксы» және «жаман» озоннның арасындағы айырмашылықты түсіндіреді. Берілген мәтінде терминдерді қолдана отырып, сұраққа жауап беріңіз: Найзағай кезінде пайда болатын озон қандай болады, - «жақсы» немесе «жаман»? Мәтінде растайтын жауаппен түсініктемені таңдаңыз Жауап B – «Жаман. Тропосферада пайда болады.» Сұрақ: ОЗОН 15-ші-17-ші жолдарда былай айтылады: «Пайдалы озон кабатысыз адамдар кун козінін ультракулгін сәулесінен турлі ауру сыркаттарга бейім болушы еді». Турлі ауру сыркаттардың ішінде бейімді біреуін атаңыз. ........................................................................................................................... ........................................................................................................................... .................................................................................................................. Күннің сәулесіне байланысты тірінің рак ауруына немес басқа ауруларға көрсетіледі. Тері обыры 72 Мелонома [Назар аударыңыз: Осы жауап жазулуында қате бар болсада, дұрыс депқарастыруға болады]. – Катаракта ҚАЙНАУ жүктеу/скачать 0.66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|