Казахская академия труда и социальных отношений
Ӛлшеуде қолданылатын шкалалар
жүктеу/скачать 0.98 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Атаулар немесе номинациялық
- Реттік шкаласын
| 2. Ӛлшеуде қолданылатын шкалалар.
Шкалалардың бірнеше типтері бар: 1. Атаулар немесе номинациялық шкала. 2. Реттік шкала. 3. Интервалдық шкала. 4. Қатынас шкаласы. Атаулар немесе номинациялық шкаласы объектілерге «ат» беру жолы арқылы қолданылады. Бұл шкала бойынша объектілер салыстырылады және олардың эквиваленттігі және эквивалентті болмауы анықталады. Аталған процедура нәтижесінде эквивалентті классификациялар жинытығы құрылады. Эквивалентті объектілерге бірдей ат беріледі. Мұндай шкаланы құру үшін, объект ӛзімен тепе-тең немесе ұқсас болуы қажет (х х). Кез келген шкала идеалдылық, шынайылық моделі болып табылады. Объектілерде симметриялық қатынас жүзеге
асуы қажет:
R (X Y) 703-2015 форма. УМКД бакалавриат ПОӘК. Үшінші басылым
X) немесе R (X Y, Y
X) R (X Z). Атаулар шкаласы туралы эмпирикалық объектілерге сандар белгіленген жағдайда айтуға болады. Мысалы, футбол ойыншыларының майкасындағы сандар; №1 дәстүр бойынша қақпашыға беріледі, бұл сан оның ӛзінің функциясы бойынша басқа ойыншылардан үздік екендігін кӛрсетеді. Атаулар шкаласында сандардың орнына басқа символдарды немесе сандық шкалаларды қолдануға болады. Егер объектілер белгілі бір қатынаста эквивалентті болса, олар бір класқа жатады. Бір символды әртүрлі кластарға беруге немесе әртүрлі символарды бір класқа беруге болмайды. Психологтар бұл шкаланы зерттеуде кӛп қолданады. Жеке адамға диагностика жүргізуде объективті ӛлшеу процедуралары олардың типологиясын анықтауға мүмкіндік береді. Осындай типологияның үлгісі ретінде классикалық темпераменттерді атауға болады.
Реттік шкаласын құру – күрделі процедура болып саналады. Бұл шкалада объект басқа екі объект арасында болуы мүмкін (а в , в с, онда а с). Мұнда эквивалентті кластар кейбір негіздері бойынша реттеледі. Реттік шкаласы қатал және әлсіз реттік шкаласы деп екіге бӛлінеді. Реттік шкаласының ӛзінің қасиеттерін изотоникалық құрылымдарда сақтайды. Шамалардың мәнін квадрат, логарифм және т.б. деп белгілеуге болады. Мұндай құрылымдарда шамалардың мәні мен объектілердің шкаладағы орны ӛзгермейді. Реттік шкаласы танымдық процесс психологиясында, эксперименталды психосемантикада, әлеуметтік психологияда кең қолданылады. Реттік шкалаларды қолданудың үлгісі ретінде жеке тұлғалық ерекшеліктер мен қабілеттерді тестілеуді атауға болады. Реттік шкаласы арқылы маңызды ұғым - ӛлшенетін қасиет немесе сызықтық қасиет пайда болады. Реттік шкаласы арқылы алынған мәліметтерді интерпретациялау үшін, статистикалық әдістерді қолдануға болады. Реттік шкаласының сандық мәндерін қосуға, кӛбейтуге, бӛлуге, алуға болады.
жүктеу/скачать 0.98 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|