Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет199/202
Дата17.05.2023
өлшемі1.82 Mb.
#473857
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   202
Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

Вариант дыбыс (өзгелік реңк)– айтылу кезінде тілдегі басқа 
фонемаға ұқсап кететін, дыбыстың уақытша түрленімі.
Вариация (бөгде реңк) – айтылу кезінде тілде жоқ, бөгде 
тілдің дыбысына ұқсап кететін, дыбыстың уақытша түрленімі.
Дыбыс қоры – бір фонеманың өздік, өзгелік, бөгде реңктерінің 
жиынтығы
Сөз (речь) – тілдің қолданыстағы қалпы
Жазудың негізгі категориялары – жазу теориясының негізгі 
ұғымдары: әліпби, графика және орфография
Әліпби – белгілі бір жазба тілдегі әріптердің реттелген 
жиынтығы.
Көне түркі жазуы – V-VIII ғғ. түркі халықтарының руна 
таңбаларынан тұратын төл жазуы. 
Араб графикасына негізделген қазақ жазуы – Х-ХіХ ғғ. 


340
341
қазақ даласында қолданылған, қазақ жазба тіліне қызмет еткен 
араб алфавитін пайдаланған қазақ жазуы.
Жәдид жазуы – дауысты дыбыстар харакаттар арқылы емес, 
таңба арқылы берілген, араб әліпбиіндегі басы артық таңбалар 
аз қолданылған, демократиялана бастаған қазақ жазба тіліне 
қызмет еткен араб графикалық қазақ жазуының кейінгі жүйесі.
Қадим жазуы – дауысты дыбыстардың таңбаланбауымен 
ерекшеленетін араб графикасына негізделген қазақ жазуы.
Латын графикасына негізделген қазақ жазуы – 1929-
1940жж. қазақ жазба тілінде қолданылған 29 әріптен тұрған, 
1938 ж. өзгертуге ұшыраған латын-қазақ жазуы. 
Орыс графикасына негізделген қазақ жазуы – 1940ж. қазірге 
дейін қолданылатын 42 әріптен тұратын, құрамында цитататық 
принциппен жазу үшін алынған орыс алфавиті әріптері мен араб 
сөздерінде кездесетін дыбысты беретін таңбалары бар жазу.
Емле ұстанымы – кез келген жазба тілдің орфографиясында 
ұстанатын негізгі принциптері.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   202




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет