Кэролайн Уилсон, Алтон

135

136
Facebook-та (немесе кез келген басқа әлеуметтік желіден немесе компьютер- ге орнатылған бағдарламадан) «Sharing Your Content and Information» 28-бап- тан «Statement of Rights and Responsibilities» үзінді алыңыз. Кішкентай топтарға бөлініп, сіз таңдаған үзінді біреудің жеке өміріне немесе тіпті қауіпсіздігіне қол сұқпаушылыққа әсер ете ме, соны талдаңыз. Пайдаланушылар туралы онлайн контент- те орналастырылған мазмұнды пайдаланушылар қалай басқара алады? Әлеуметтік желілерде немесе жаһандық коммуникациялық жүйеде орналастырылған фотосу- реттер мен бейнелердің белгілі бір түрлері үшін авторлық құқықты кімге иеленетінін талдаңыз және талқылаңыз.



7-модуль
БҰҰ-ның Бала құқықтары туралы конвенциясын (http://www.unicef.org/crc/) оқыңыз. Ол туған еліне қарамастан, бала өмір сүру құқығының негізгі құқықтарын айқындайды: өмір сүру құқығы; сау дамуы; зиянды әсерден, қорлаудан және пай- даланудан қорғау; отбасылық, мәдени және қоғамдық өмірге толыққанды қатысу. Балалардың өздерінің әл-ауқатына зиян келтіретін ақпарат пен материалдардан қорғау үшін тиісті нұсқауларды әзірлеуді талап ететін Конвенцияның баптары бар ма? Халықаралық электробайланыс одағы (ITU) әзірлеген технологиялық байқаудың 10 есебіне сәйкес, құпиялылық пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелерін ше- шуге бағытталған іс-шаралар, ең алдымен, сандық әлемде және интернеттегі өмірді жақсартуға бағытталған. Дамып келе жатқан қауіпсіздік жүйесінің жетіспеушілігі сөзсіз бұқаралық ақпарат құралдары сандық байланысқа негізделген барлық жүйелер мен үдерістер үшін қауіп тудырады. Қауіпсіздіктің төмен деңгейі (немесе оның толық болмауы) киберқылмыскерлер санының артуына алып келеді. Бұл қауіп маңызды, себебі киберқылмыскерлер қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында халықаралық ынтымақтастықты дамыту үшін Кибершабуылдарға қарсы халықаралық көпжақты серіктестік (IMPACT) құрылды. Халықаралық электробайланыс одағының (ITU) бас хатшысы Хамадун Туре, онлайн-ортаны бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге мүмкін болмаса, коммуникацияға қол жеткізудің пайдасыз екендігін және біз сандық әлемді тұтынушылар белгілі бір бостандықтарды құрметтеуге және қауіпсіздіктің анонимдігіне (ITU News) дайын болатын «қорғалған резиденциясы» ретінде бола- тынын айтты. Дегенмен, интернеттегі еркіндік қозғалысының көптеген белсенділері мемлекеттік араласуға және өз тарапынан бақылауға алаңдайды. Интернеттің қоғамдық мүдденің ашық кеңістігіне емес, жабық бақыланатын кеңістікке айналуына және мемлекеттік органдар мен корпорацияларға үстемдік ететініне алаңдаушылық көбеюде. Кейбір мемлекеттік құрылымдар мен коммерциялық компаниялар үшін қауіпсіздікті қамтамасыз ету - бірінші кезектегі мәселе, бірақ қарапайым азаматтар үшін олай емес.


Хамадун Туре сөздерін талқылаңыз. Сіздің ойыңызша, мемлекеттік органдар вирту- алды әлемнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдауы керек пе? Неге иә және неге жоқ?


Сіз жеке өмірдің қол сұғылмауын қандай да бір дәрежеде құрбан етудің уақыты келді деп келісесіз бе? Салдары қандай? Сіз Интернетті теледидар немесе радио сияқты басқару мүмкін емес деп ойлайсыз ба? Интернетті әлемнің бір елі немесе аймағы бақылайтын болса не болуы мүмкін?


Интернеттегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін қолданылатын құралдардың бір- неше түрін зерттеңіз (блоктау, сүзгілер, құқықтық реттеу және т.б.). Олардың артық- шылықтары мен кемшіліктерін талқылаңыз.